Donald Trump là lãnh đạo phương Tây đầu tiên kể từ cuối những năm 1970 đối đầu trực diện với Bắc Kinh. Ở phía bên kia, Trung Quốc, nền kinh tế thế giới thứ hai, dưới sự “lèo lái” của Tập Cận Bình, cũng đang thách thức nước Mỹ.

Báo Pháp Le Monde đặt câu hỏi: Trận đấu này rồi sẽ đi đến đâu? Chưa có một đời tổng thống Mỹ nào lại có một thái độ thù địch mạnh mẽ đến như thế với Trung Quốc thời kỳ hậu Mao Trạch Đông.

Dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp COVID-19 bùng phát từ Vũ Hán, Trung Quốc, làm thiệt mạng hơn 90.000 người ở Mỹ và khiến cho nền kinh tế cường quốc hàng đầu thế giới phải lao đao, kéo dài thêm bản “cáo trạng” mà Mỹ nhắm vào các lãnh đạo Trung Quốc, từ cạnh tranh bất chính, đánh cắp kỹ thuật công nghệ cho đến dùng vũ lực ức hiếp các nước láng giềng ở Biển Hoa Nam (Biển Đông) và nhất là hồ sơ Đài Loan.

Theo nhà báo Alain Frachon, trên tờ Le Monde, từ nửa thế kỷ qua, tuy có những bất đồng, nhưng chưa bao giờ đối kháng giữa hai nước lại đến mức “rực lửa” như lúc này. Ngay cả sau vụ trấn áp đẫm máu Thiên An Môn năm 1989, Mỹ cũng chưa hề có những lời lẽ mạnh mẽ với Trung Quốc. Quan hệ trao đổi kinh tế vẫn là trên hết.

Đối với phương Tây và Mỹ, sự phất lên của một tầng lớp trung lưu đông đảo ở Trung Quốc sẽ thúc đẩy chế độ cộng sản đi tới tự do hóa chính trị. Trong tiến trình này, Mỹ không dự báo sự xuất hiện của Tập Cận Bình. Mọi ảo tưởng có được từ những đồng thuận Mỹ-Trung tan thành mảnh vụn.

Sau hơn nửa thế kỷ “ẩn mình”, Trung Quốc thời Tập Cận Bình ngày càng tự tin hơn, khẳng định tìm lại được vị thế siêu cường từng có từ xa xưa. Trung Quốc không tự do hóa kinh tế cũng như hệ thống chính trị.

Đảng Cộng sản Trung Quốc giờ chẳng khác gì "Anh cả" (Big Brother), ngày càng trở nên chuyên chế, kiểm soát chặt chẽ đời sống kinh tế, xã hội, và chính trị của đất nước nhờ vào công nghệ cao. Khác với phương Tây và Mỹ, Tập Cận Bình có tầm nhìn dài hạn. Lợi nhuận tư bản trong tức thì không phải là mối bận tâm chính.

Ông tin vào tính ưu việt của mô hình Trung Quốc để có thể thực hiện những điều không thể: đó là đưa Trung Quốc lên thành một cường quốc nổi trội trong một số lĩnh vực công nghệ nhằm tạo dựng một môi trường kinh tế tương lai. Học kinh nghiệm từ Mỹ, kinh tế sẽ là công cụ hữu hiệu để Trung Quốc kiến tạo thế giới sao cho phù hợp với những lợi ích quốc gia.

Trong số này, Bắc Kinh ưu tiên cho việc duy trì và quảng bá mô hình lãnh đạo “độc đảng” nhằm đối chọi với thế giới dân chủ tự do. Và đây là nguồn gốc của nền ngoại giao với đội ngũ các “Chiến Lang” - lấy theo tên một bộ phim hành động nổi tiếng của Trung Quốc.

Giờ đây, cuộc đọ sức Mỹ - Trung không chỉ còn là vấn đề kinh tế, thương mại, mà là cả vấn đề hệ tư tưởng, công nghệ, hải quân và không gian. Nếu như Barack Obama là người đầu tiên muốn “kiềm chân” Trung Quốc với sự hỗ trợ của các nước đồng minh, thì trái lại, chủ nhân Nhà Trắng hiện nay, ông Donald Trump lại muốn nước Mỹ “đơn thương độc mã” chống Trung Quốc vì không mấy tin tưởng các đồng minh của mình.

Báo Le Monde nêu câu hỏi: Ông Trump có thể đi đến đâu trong ý định tách rời kinh tế Mỹ khỏi sự lệ thuộc vào Trung Quốc? Cấm các doanh nghiệp Trung Quốc niêm yết trên sàn chứng khoán Wall Street? Hạn chế tối đa hay buộc các doanh nghiệp công nghệ cao của Mỹ phải xin phép khi muốn làm ăn với các đối tác Trung Quốc? Hủy bỏ mọi hợp tác khoa học giữa hai nước? Hạn chế các khoản đầu tư ở Trung Quốc của Quỹ Hưu trí Liên bang?

Đương nhiên, ứng viên đảng Dân chủ Joe Biden sẽ ủng hộ một số giải pháp này. Nhưng để che giấu những thất bại trong cuộc chiến chống COVID-19, Donald Trump đã quyết tâm tiến hành một chiến dịch chống Trung Quốc một cách cuồng loạn với đích ngắm là cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11.

Với các yếu tố Trump - Tập đọ sức, có hai chủ nghĩa dân tộc bị kích động “quá liều”, hai siêu cường lớn nhất thế giới đối đầu. Trong lịch sử, bối cảnh này hiếm khi mang lại những điều gì thuận lợi và tốt đẹp.

(Nguồn: TTXVN)