Trong 2 tuần qua, nhiều lãnh đạo của các nền kinh tế lớn đã công khai thảo luận đưa doanh nghiệp ra khỏi Trung Quốc, đây được coi là cuộc khủng khoảng về cung ứng nguyên liệu sau khi Trung Quốc đóng của biên giới vì đại dịch. 

Ngày 21/4, Ủy viên thương mại Liên minh châu Âu Phil Hogan cho biết khối đang xem xét tìm cách giảm lệ thuộc thương mại vào Trung Quốc hậu đại dịch. 

Mới đây, Nhật Bản cũng công bố 2,2 tỉ USD hỗ trợ hỗ trợ các doanh nghiệp chuyển dây chuyền từ Trung Quốc về nước hoặc Đông Nam Á. Hiện chỉ có Mỹ chưa có chương trình chính thức nhưng theo giám đốc Hội đồng Kinh tế quốc gia Mỹ - Larry Kudlow thì tổ chức này cũng đã đề xuất chính phủ trả chi phí di dời doanh nghiệp Mỹ muốn rút khỏi Trung Quốc. 

Tình trạng này thực ra đã xảy ra trước đại dịch, do chi phí tăng và ảnh hưởng thương chiến Mỹ - Trung, còn áp lực bây giờ là đẩy nhanh quá trình này. Đại dịch đã cho thấy thế giới lệ thuộc vào Trung Quốc như thế nào đặc biệt là vật tư y tế 

Chủ tịch Liên minh Các nhà sản xuất Mỹ,  Scott Paul cho biết, ý tưởng thoát khỏi Trung Quốc đang nhận được ủng hộ. "Có bao nhiêu công ty Mỹ trở về nhà vẫn là câu hỏi, nhưng tôi nghĩ chắc chắn là xu hướng ra khỏi Trung Quốc sẽ tiếp tục duy trì", ông Paul nhận định.

Đối với Trung Quốc thì đây là một tin buồn. Theo Nikkei Asian Review, các nước đang dần "rã băng" mối quan hệ với Bắc Kinh bằng cách đưa ra các gói hỗ trợ doanh nghiệp hồi hương khiến chính giới Trung Quốc xôn xao.

Kinh tế trưởng của Công ty bảo hiểm Zhongtai Securities kiêm cố vấn cho Chính phủ Trung Quốc, Li Xunlei, nhận định điều này chưa phải là mối đe dọa ngay với Trung Quốc nhưng về lâu dài sẽ là thách thức nghiêm trọng. Các nước đang tìm nguồn cung tại quê nhà từ bài học thiếu thốn vật tư y tế và về lỗ hổng trong sản xuất ở tại chính quốc gia mình khi đại dịch xảy ra. 

Chính trường Mỹ hiếm khi thấy sự đồng lòng của lưỡng đảng Cộng hoà - Dân chủ, nhưng vấn đề Trung Quốc hiện đang là ngoại lệ. Tất cả cùng chia sẻ cơn giận về cách Trung Quốc xử lý dịch bệnh vào lúc ban đầu. Thậm chí một bộ phận nhân viên y tế phẫn nỗ vì được phát đồ bảo hộ của Trung Quốc, điều này gây ra áp lực lớn trong tiêu dùng và dễ xảy ra làn sóng nói "không" với Trung Quốc. 

Theo báo cáo 2019 Reshoring Index của Hãng tư vấn Mỹ Kearney, dịch bệnh buộc các công ty phải cân nhắc lại chuỗi cung ứng, đẩy nhanh hơn nữa các xu hướng đã diễn ra trước và trong thương chiến.

Mặc dù vậy điều này không có nghĩa là toàn bộ đều rút khỏi Trung Quốc. Các mặt hàng thiết yếu như vật tư y tế chắc chắn nhận được sự hậu thuẫn lớn của các chính phủ trong việc nội địa hoá sản xuất, vì không ai muốn bị bất ngờ thêm lần nữa. Còn các lĩnh vực khác, đa phần doanh nghiệp không muốn bị cuốn vào vòng xoáy của các trào lưu chính trị.

Khảo sát của Phòng Thương mại Mỹ (AmCham) ở Thượng Hải tháng này ghi nhận 70% thành viên doanh nghiệp không muốn dời chuỗi cung ứng ra khỏi Trung Quốc vì dịch bệnh. 

Nhiều doanh nghiệp muốn tiếp cận dân Trung Quốc, một vài nhóm khác lại thấy khó rời khỏi hạ tầng và hậu cần Trung Quốc hoặc họ đưa ra ý định xây thêm nhà máy ở nơi khác nhưng vẫn duy trì bản doanh ở Trung Quốc để dễ làm ăn.

Nhìn chung, Mỹ chưa đưa ra được kế hoạch khả thi để thoát khỏi sự lệ thuộc của Trung Quốc, hiện tại họ đang đổ dồn sự chú ý vào dịch bệnh. Đặc biệt là vấn đề giải quyết nạn thất nghiệp. 

Một quan chức cấp bang của Mỹ nói ngắn gọn: "Đưa ra chủ trương giữa cuộc khủng hoảng, ngân sách thì đang bị tàn phá, trông không hay ho gì".