Một cậu bé 16 tuổi sống tại California đã bị các bạn học đánh đến mức nhập viện bởi vì cậu là người Mỹ gốc Á. Những kẻ đánh đập cậu đều cho rằng, cậu đã bị nhiễm Covid-19.

Đây chỉ là một trường hợp trong rất nhiều câu chuyện phân biệt chủng tộc mà nạn nhân là những người gốc Châu Á - nơi có dịch viêm phổi cấp Covid-19 đang hoành hành.

Kỳ thị nhắm vào người châu Á nói chung

Bị chế giễu, gièm pha vì chủng tộc và những thông tin tràn lan về dịch bệnh tại Trung Quốc là những trải nghiệm tồi tệ chung của nhiều người dân gốc Á sinh sống ở nước ngoài. Không ít người đã lên mạng xã hội chia sẻ những câu chuyện bị phân biệt đối xử dưới vỏ bọc châm chọc hài hước, thậm chí bị coi như những mầm bệnh di động.

Biện pháp bảo vệ và chống lây lan là mang khẩu trang lại bị nhiều người Pháp xem là biểu hiện của bệnh tật.

“Khắp mạng xã hội, tràn lan những lời châm biếm nặng tính phân biệt, người trẻ châu Á thì buồn bã phàn nàn rằng mình là nạn nhân của vô số sự giễu cợt, phê phán, cự tuyệt…”, Rui Wang, đồng sáng lập Hiệp hội Thanh niên Trung Quốc tại Pháp trả lời phỏng vấn trên FranceInfo.

“Tôi từng thấy một cô thu ngân gốc Á tại Auchan bị khách hàng miệt thị: ‘Về nhà cô đi, ủ bệnh cho mình cô thôi’”, Wang kể. Theo Le Figaro, chính Wang cũng là nạn nhân của những phản ứng “điên loạn” này khi anh và bố mình bị những người đi cùng thang máy yêu cầu ra ngoài.

Những người châu Á nước khác, hoặc công dân phương Tây gốc châu Á, cũng bị cuốn vào vòng xoáy của sự phân biệt. Ở Pháp, một phụ nữ Việt Nam nói với tờ Le Monde rằng cô đã bị một tài xế xúc phạm. Tài xế này hét lên “giữ lấy virus đi, người Trung Quốc dơ bẩn”, và “cô không được chào đón ở Pháp”, rồi lái xe qua vũng nước, khiến nước bắn lên người cô.

Tại Canada, nơi thường được coi là chào đón người nhập cư nhiều hơn so với nước láng giềng phía nam, không tránh khỏi sự phân biệt đối xử do dịch bệnh.

Một bản kiến nghị trên mạng vào cuối tháng 1 kêu gọi một khu vực ở ngoại ô Toronto đông người Trung Quốc hãy cho nghỉ hơn hai tuần đối với một học sinh có gia đình vừa về thăm Trung Quốc. Bản kiến nghị nhận được khoảng 10.000 chữ ký nhưng bị giới chức từ chối.

Tư tưởng phân biệt chủng tộc và bài ngoại không chỉ nhắm vào người Trung Quốc, mà còn nhắm cả vào những người dân gốc Á. "Virus corona chỉ là một chất xúc tác thêm vào đợt sóng ngầm luôn chực chờ trỗi dậy." Chị Heloise, một sinh viên trường Luật tại thành phố Lyon, Pháp, nói với tờ Le Figaro. "Con virus chỉ đơn giản khơi lên những nỗi sợ sẵn có, khuếch đại chúng và khiến mọi người củng cố thêm những định kiến của mình".

"Quấy rối" từ truyền thông

Hình ảnh trang nhất và bài báo trên tờ Courrie Picard (Pháp) về cảnh báo virus corona mới kèm thông điệp ám chỉ "phân biệt chủng tộc".

Nỗi ám ảnh về virus corona đang thực sự xâm chiếm một bộ phận người Pháp. Dưới vỏ bọc châm chọc hài hước, họ công khai nhạo báng người châu Á và đăng tải những thông điệp phân biệt chủng tộc lên mạng xã hội.

Dòng title “Báo động Vàng” mà nhật báo Courrier Picard giật trên Twitter làm dấy lên vô số tranh cãi. Tờ báo sau đó đã phải gửi lời xin lỗi đến cộng đồng người châu Á.

Nhiều video quay cảnh người gốc Á ăn “salad chuột” hay “súp dơi” được chia sẻ rầm rộ, với lời giới thiệu rằng niềm yêu thích ăn uống các loài động vật lạ của người Trung Quốc chính là nguyên nhân của dịch bệnh. Bằng chứng “đanh thép” nhất cho lập luận này là video một phụ nữ ăn dơi bằng đũa. Tuy nhiên, thực tế thì những hình ảnh đó đã được quay từ tận năm 2016 tại quần đảo Palau.

“Nhiều người vào nhà hàng Trung Quốc và hỏi ‘ở đây có súp dơi không nhỉ’. Mà người Trung Quốc có ai ăn súp dơi đâu chứ!”, Le Figaro dẫn lời một du học sinh có tên Jiaxing.

“Súp dơi chỉ tồn tại trong truyền thuyết thôi, không phải truyền thống ẩm thực của Trung Quốc. Tôi và các bạn mình còn chưa nghe nói về món đó bao giờ!”, Rui Wang giải thích với Le Figaro. “Ở Pháp thì người ta ăn ốc sên và ếch ngon lành! Kiểu phân biệt kỳ thị này chỉ là một cách để hạ thấp những người không có cùng thói quen ăn uống với họ thôi”, Wang bức xúc.

Cô lập trong các phương tiện công cộng

Người gốc Á bị cô lập ngay trên các phương tiện công cộng.

Những hành động phân biệt chủng tộc với người gốc Á được thể hiện rõ ràng nhất tại nơi công cộng. Prisca, một cô gái mang ba dòng máu Pháp, Việt và Ba Lan, với đôi mắt xếch, không thể chấp nhận được khi các hành khách trên tàu điện ngầm che mặt và “kéo khăn lên mũi” khi cô ở gần họ.

“Tôi cảm thấy mọi người trên phố giữ khoảng cách với mình, họ tỏ vẻ cảnh giác”, cô sinh viên tên Lu nói với Le Figaro. “Bạn tôi đang đi trên đường thì một người phụ nữ lướt qua, ngay lập tức bạn trai cô kia hét lên ‘Cẩn thận đấy!’. Câu nói đó có thể chỉ bất cứ điều gì”, Lu kể.

Yan, học cùng trường với Lu, thì cho hay cô từng thấy một bà mẹ nói với đứa con “đứng cách người Trung Quốc như cô này ra”.

Hôm 25/1, Chen và bạn đi tàu điện tại Paris. Một người đàn ông khoảng 50 tuổi tiến gần hai cô gái, nửa mặt che bằng cổ áo vest. Chen cùng bạn cố lờ ông ta đi, nhưng rồi người đàn ông cứ quát lên: “Virus Trung Quốc mà đến Pháp thì là do lỗi người Trung Quốc ăn thịt dơi!”.

Các hành khách khác chẳng mảy may phản ứng. “Không ai bảo vệ chúng tôi”, Chen nói. “Người đàn ông đó chạy ra khỏi toa xe điện ở bến kế tiếp, không quên quay lại hét nốt lên rằng ông ta “ghét bọn Trung Quốc”.

Nỗi sợ khẩu trang

Một người mang khẩu trang trước tháp Eiffel, Pháp, hôm 25/1.

Với Zhengchong, một sinh viên ngành tài chính, “nếu bạn đeo khẩu trang hoặc ho hắng nơi công cộng, mọi người lập tức trở nên hết sức nhạy cảm và phản ứng đầy sợ hãi”. 

“Một người bạn kể với tôi rằng khi anh đeo khẩu trang bước vào tàu điện ngầm, đột nhiên ai nấy đều tránh xa”, Yan kể. Ngược lại, “người Trung Quốc rất lo lắng khi thấy người Pháp không đeo khẩu trang ngoài đường phố. Khẩu trang là vật dụng hết sức bình thường. Ở Trung Quốc, chúng tôi tin rằng nó giúp bảo vệ khỏi nguy cơ lây nhiễm bệnh”, cô chia sẻ.

Nhiều bạn bè của Jiaxing đã bị “trục xuất” khỏi các chuyến tàu chỉ bởi họ đeo khẩu trang. Nói với Le Figaro, Jiaxing cho hay cô không thể hiểu nổi phản ứng của người Pháp: “Người Trung Quốc dùng khẩu trang là bình thường, chúng tôi muốn bảo vệ bản thân và những người xung quanh. Đó không phải dấu hiệu bệnh tật”.

Một đoạn video gây sốc được đăng lên Twitter hôm 4/2 cho thấy một người đàn ông tấn công một phụ nữ châu Á đeo khẩu trang tại ga tàu ở quận Manhattan, thành phố New York. Người này văng tục và la lên “đừng chạm vào tôi”, nói người phụ nữ bị bệnh, theo Tony He, cư dân New York đã đăng video.

“Điều mà mọi người quên mất là nhiều người châu Á có thói quen đeo khẩu trang từ lâu trước khi có dịch virus corona”, ông He viết thêm, và nhận xét “dịch bệnh chỉ khiến mọi người chú ý hơn (tới khẩu trang)”.

 Hashtag, kiến nghị chống lại sự phân biệt

Ở Pháp, hashtag #JeNeSuisPasUnVirus (tôi không phải virus) vẫn được nhắc đến để kêu gọi chấm dứt nạn phân biệt đối xử vì virus corona.

“Vẫn còn nhiều việc phải làm để nâng cao nhận thức”, giáo sư Ya-Han Chuang của Viện Nghiên cứu Nhân khẩu Quốc gia Pháp cho biết trong một cuộc phỏng vấn với Euronews. Ông Chuang lưu ý cần đẩy mạnh việc giáo dục nhận thức trong trường học và các tổ chức công.

Trong khi đó, một bài xã luận có tiêu đề “Trung Quốc là người ốm yếu thật sự của châu Á” đăng trên Wall Street Journal ngày 3/2, khiến cộng đồng người Hoa tại Mỹ phẫn nộ. Một bản kiến nghị gửi tới Nhà Trắng được tạo ra sau đó ba ngày, kêu gọi Wall Street Journal xin lỗi và rút lại bài viết, hoặc ít nhất là cái tít mang tính kỳ thị.

“Bất kể tác giả có quan điểm thế nào về các vấn đề nội tại của Trung Quốc, chỉ riêng cái tít đã thể hiện sự phân biệt chủng tộc đối với người Trung Quốc... Những lời lẽ thiếu trân trọng như vậy đối với công dân Trung Quốc vô tội sẽ chỉ khuyến khích phân biệt chủng tộc và sẽ gây hậu quả đối với người gốc Hoa cũng như gốc châu Á khác”, bản kiến nghị viết.

Người gốc Á vốn không xa lạ gì nạn phân biệt chủng tộc, nhưng tình hình hiện nghiêm trọng hơn nhiều do dịch bệnh từ virus corona.