Bloomberg đưa tin, Thổ Nhĩ Kỳ đã có một kế hoạch mới nhằm thu hút vàng vào hệ thống tài chính của mình sau khi những nỗ lực trước đó hầu như không tạo ra được kết quả gì khả quan. Chính phủ nước này gọi đây là “kho dự trữ dưới nệm” với tham vọng hút được lượng kim loại quý có giá trị khoảng 40% tổng sản phẩm quốc nội.

Cụm từ “tiền dưới nệm” hay ở Thổ Nhĩ Kỳ là “ vàng dưới nệm ” là cách ẩn dụ để chỉ các khoản tiết kiệm bằng tiền hoặc vàng được người dân chọn cất giữ riêng hoặc gửi ở những nơi bí mật, nhằm tránh việc bị đánh thuế thu nhập cá nhân.

Kho bạc Thổ Nhĩ Kỳ và Nhà máy lọc vàng Istanbul sẽ cho phép các thợ kim hoàn được chọn, thu thập “vàng dưới nệm” từ người dân và gửi tại các ngân hàng nhà nước. Theo Aysen Esen, giám đốc điều hành của nhà máy, điểm khác biệt chính là lãi suất cũng được quy thành vàng vật lý và khách hàng có thể rút vàng vật lý chứ không phải quy đổi thành tiền mặt như cách gửi thông thường.

Thổ Nhĩ Kỳ cho phép gửi tiết kiệm hoàn toàn bằng vàng, lãi suất và tài sản tất toán cũng bằng vàng vật lý, không cần đổi ra tiền mặt. Ảnh: Business Standard

Những nỗ lực trước đây của Thổ Nhĩ Kỳ để gom vàng vào hệ thống tài chính của họ phần lớn đã thất bại. Theo Esen, khoảng 100 tấn vàng đã được chuyển vào tài khoản của những ngân hàng trong thập kỷ qua, quá thấp so với ước tính khoảng 5.000 tấn được tích trữ ở những nơi “phi ngân hàng” mọc lên khắp cả nước.

Thổ Nhĩ Kỳ là một trong những nước tiêu thụ kim loại quý lớn nhất trên toàn thế giới. Người Thổ Nhĩ Kỳ sử dụng vàng để phòng lạm phát . Theo truyền thống, người dân hay tặng vàng trong các sự kiện từ đám cưới đến lễ trưởng thành. Vàng cũng được sử dụng để trả tiền thuê cho các thương gia tại Grand Bazaar của Istanbul, một trong những khu chợ có mái che lâu đời nhất thế giới.

Các quy tắc gửi tiết kiệm vàng hiện tại cho phép khách hàng của ngân hàng nhận được một lượng lira, tiền tệ của Thổ Nhĩ Kỳ, tương đương cho tài khoản vàng của họ theo giá vàng hiện tại. Không có trung gian nào ở giữa ngân hàng và khách hàng. Điều này mang đến lợi ích nhiều hơn so với việc khách hàng giao dịch tại các tiệm kim hoàn. Khi người dân mang vàng ra tiệm, họ chịu lệ thuộc vào sự đánh giá của các chuyên viên, đôi khi làm lợi cho các tiệm vàng.

Nhà máy lọc vàng lớn nhất của Thổ Nhĩ Kỳ đã nghiên cứu hệ thống định giá vàng trong gần 5 năm qua và phát triển phần mềm trị giá “hàng triệu USD” để giúp các thợ kim hoàn đánh giá vàng. Esen cho biết, các đợt chạy thử đã bắt đầu vào tháng 7 với ba ngân hàng nhà nước và các công ty con. Cho đến nay, nhà máy Istanbul đã chỉ định 70 thợ kim hoàn trên 20 tỉnh và đặt mục tiêu tăng lên 1.000 ở 81 tỉnh.

Dự trữ vàng đã tăng trong năm nay khi nhiều tuần mua bán điên cuồng kéo theo làn sóng giảm giá tiền tệ mới nhất. Nhu cầu tăng vọt đã đẩy thâm hụt thương mại của Thổ Nhĩ Kỳ lên mức rộng nhất trong hơn hai năm vào tháng 8, do nhập khẩu vàng tăng gấp 5 lần. Nó cũng thúc đẩy Kho bạc nước này phát hành thêm trái phiếu với tài sản đảm bảo là vàng.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Berat Albayrak nói với Bloomberg: “Bất chấp những thăng trầm theo chu kỳ, chúng tôi thấy rằng những người tiết kiệm liên tục tìm đến vàng. Chúng tôi đã tập trung vào doanh số bán hàng bằng vàng, với mục tiêu thu hút vào hệ thống tài chính các khoản tiết kiệm hiện đang vẫn được gửi ở bên ngoài, người dân còn gọi là ‘tiết kiệm dưới nệm’”.