Khi phát hành chứng khoán ra công chúng, công ty phát hành phải công bố cho người mua chứng khoán những thông tin về bản thân công ty, nêu rõ những cam kết của công ty và những quyền lợi của người mua chứng khoán… để trên cơ sở đó người đầu tư có thể ra quyết định đầu tư hay không. Tài liệu phục vụ cho mục đích đó gọi là Bản cáo bạch hay Bản công bố thông tin.
Bản cáo bạch chính là một lời mời hay chào bán để công chúng đầu tư đăng ký hoặc mua chứng khoán của công ty phát hành. Bản cáo bạch bao gồm mọi thông tin liên quan đến đợt phát hành, do đó thông tin đưa ra coi như là một điều kiện thực hiện lời chào bán đó.
Thông thường một công ty muốn phát hành chứng khoán phải lập Bản cáo bạch để Ủy ban chứng khoán Nhà nước xem xét, gọi là Bản cáo bạch sơ bộ. Khi đã được chấp thuận bản sơ bộ sẽ được coi là Bản chính thức.
Đối với nhà đầu tư, bản cáo bạch là một tài liệu rất quan trọng, là phương tiện giúp họ đánh giá mức độ sinh lời và triển vọng của công ty trước khi ra quyết định có đầu tư hay không, vì một quyết định thiếu thông tin có thể khiến các nhà đầu tư phải trả giá đắt.
Bản cáo bạch thường có các nội dung chính như: tóm tắt bản cáo bạch, các nhân tố rủi ro, các khái niệm, các chứng khoán phát hành, các đối tác liên quan đến đợt phát hành, tình hình và đặc điểm của tổ chức phát hành và phụ lục. Trong đó thông tin quan trọng nhất của bản cáo bạch là thông tin tài chính: trong quá khứ và trong tương lai.
Thông tin tài chính trong quá khứ là các bản báo cáo tài chính đã được kiểm toán đồng thời có phần thuyết minh và phân tích hoạt động thường là trong 2 năm trước. Dựa vào thông tin này, thông tin tài chính trong tương lai là những kế hoạch dự tính về doanh thu, lợi nhuận, cổ tức…trong năm tới. Qua đó người đầu tư sẽ hình dung được mức lợi nhuận mình có.
 |
Nội dung chính của một Bản cáo bạch gồm có:
- Các nhân tố rủi ro ảnh hưởng đến giá cả cổ phiếu
- Những người chịu trách nhiệm chính đối với nội dung Bản cáo bạch
- Các khái niệm được đề cập trong Bản cáo bạch
- Tình hình và đặc điểm của tổ chức chào bán hoặc niêm yết
- Đặc điểm của cổ phiếu chào bán hoặc đăng ký niêm yết
- Mục đích chào bán hoặc niêm yết
- Kế hoạch sử dụng số tiền thu được từ đợt chào bán
- Các đối tác liên quan đến việc chào bán
- Các phụ lục
Với các nội dung như trên, Bản cáo bạch có thể nói là một tài liệu quan trọng hàng đầu liên quan đến đợt phát hành hoặc niêm yết chứng khoán. Về phía doanh nghiệp với tư cách là tổ chức phát hành hoặc niêm yết chứng khoán, Bản cáo bạch là "bản tường trình" chi tiết và tổng thể nhất có thể có về bản thân doanh nghiệp để công bố công khai cho mọi nhà đầu tư; đồng thời cũng thể hiện khả năng và mức độ cam kết của doanh nghiệp đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của mình. Đối với nhà đầu tư, Bản cáo bạch lại trở thành một cuốn "cẩm nang" quan trọng hàng đầu trong việc định hướng quyết định đầu tư vào doanh nghiệp.
Chưa tính tới các nội dung khác và dưới quan điểm đầu tư, Bản cáo bạch đã cung cấp những thông tin mang tính quyết định nhất đối với tính toán đầu tư vì cho biết cả hai mặt rủi ro và lợi nhuận dự kiến khi đầu tư vào chứng khoán của tổ chức công bố.
Điểm đặc biệt là toàn bộ các nhân tố rủi ro được đặt lên ngay từ đầu trong nội dung của một Bản cáo bạch. Từ đó nhà đầu tư có thể chú ý tiếp cận và hiểu rõ ràng những phân tích rủi ro mà doanh nghiệp thực hiện và có thể gặp phải, bao gồm rủi ro lãi suất, rủi ro tín dụng, rủi ro ngoại hối, rủi ro thanh toán, rủi ro từ các hoạt động ngoại bảng, rủi ro luật pháp, rủi ro từ đợt chào bán và những rủi ro khác.
Ngoài ra, những thông tin quan trọng về tình hình tài chính của doanh nghiệp cũng được thể hiện chi tiết tại các báo cáo tài chính quá khứ cũng như những dự báo và kế hoạch tài chính trong những năm tiếp theo.
Trên cơ sở này, nhà đầu tư hoàn toàn có thể tính toán các chỉ tiêu lợi nhuận, khả năng thanh toán, vòng quay tài sản, các hệ số rủi ro lượng hoá cùng với các phân tích tài chính quan trọng khác làm cơ sở cho quyết định mua vào chứng khoán trong đợt chào bán hoặc niêm yết này.
Tóm lại, Bản cáo bạch là một điều kiện bắt buộc trong hoạt động của thị trường chứng khoán, là một bức tranh toàn diện về tổ chức chào bán hoặc niêm yết và đóng vai trò quan trọng hàng đầu trong hệ thống thông tin trên thị trường chứng khoán.
