Phát biểu ở tổ của Quốc hội về tình hình kinh tế, xã hội, ngân sách sáng nay, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, Việt Nam chưa bao giờ thiếu nguồn cung xăng dầu.

Ông dẫn chứng ngày 30/9, dự trữ thương mại là hơn 1,25 triệu m3 xăng dầu. Nguồn từ hai nhà máy lọc dầu trong nước (Dung Quất, Nghi Sơn) cung ứng 80% nhu cầu trong nước, tương đương 1,36 triệu m3 xăng dầu. Cộng với lượng 0,5 triệu m3 nhập khẩu trong tháng 10 từ các đầu mối kinh doanh xăng dầu, tổng cộng nguồn cung xăng dầu trong nước ở cuối tháng 9, giữa tháng 10 khoảng 3 triệu m3, hoàn toàn đáp ứng nguồn cung trong nước tới gần hết tháng 11.

Ông Diên nhận định việc các cửa hàng xăng dầu đóng cửa không chỉ tập trung ở TP.HCM mà còn ở các tỉnh phía Nam, là do doanh nghiệp bị lỗ. Khu vực này trước đây có lượng đáng kể xăng dầu trôi nổi, kể cả xăng dầu lậu, giả. Người kinh doanh không quan tâm tới chi phí định mức, chiết khấu, cũng như chuyện mua hàng từ mối ổn định.

Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên

Khi nguồn cung thế giới thiếu, giá biến động, chiết khấu thấp, doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đang "kiếm được nhiều tiền, giờ kiếm ít hơn", thậm chí bị lỗ, nên theo Bộ trưởng: "không ai muốn làm".

"10 kỳ điều hành liên tiếp giá liên tục giảm nhưng hiện bắt đầu tăng trở lại. Tức, doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đã phải nhập giá cao ở các kỳ trước, nhưng bán giá thấp, họ bị thua lỗ, khủng hoảng", ông Diên nói.

Bên cạnh đó, loạt chi phí kinh doanh xăng dầu (lợi nhuận định mức, chi phí định mức, chi phí đưa từ nước ngoài về cảng; từ nhà máy lọc dầu trong nước về các kho bãi...) đã lạc hậu. Ông Diên hé lộ thêm là vừa qua cơn lốc chứng khoán, bất động sản cũng có tác động nhất định. Ông cho rằng, một số doanh nghiệp xăng dầu tham gia ít nhiều vào chứng khoán, bất động sản, ảnh hưởng tới nguồn tiền nhập hàng.

"Trong bối cảnh giá nhập cao, giá bán ra thấp nên tới kỳ nhập hàng họ không có nguồn tiền để nhập", ông thông tin.

Ngoài ra, ông Diên cũng đề cập đến hạn mức tín dụng cho các doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối, đại lý kinh doanh xăng dầu chưa được thay đổi. Có thực trạng các doanh nghiệp xăng dầu ký với nhiều thương nhân đầu mối, phân phối, dẫn đến "lắm mối tối nằm không", không mua được hàng khi thị trường biến động.

Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex - đơn vị chiếm thị phần lớn của cả nước), không bao giờ thiếu hàng, nhưng do phải ưu tiên bảo đảm cho hệ thống, nên cũng không thể cấp hàng ra khi nhu cầu tăng.

Về giá xăng dầu của Việt Nam, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đặt vấn đề cả thế giới đều điêu đứng vì giá năng lượng tăng cao. Thậm chí, giá cao nhưng cũng "không có hàng để mua". "Giá của Việt Nam thấp nhất khu vực, có thể nói thấp nhất thế giới", ông Diên.

Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho rằng, hiện mặt hàng này do 7 bộ, ngành và địa phương cùng quản lý.

Bộ Công Thương được giao quản lý về nguồn cung xăng dầu ra thị trường, quản lý hệ thống phân phối từ doanh nghiệp đầu mối tới thương nhân phân phối.

Bộ Tài chính chịu trách nhiệm rà soát, điều chỉnh thuế, phí, các chi phí kinh doanh xăng dầu trong giá cơ sở. Bộ Giao thông Vận tải đảm bảo lưu thông; Bộ Khoa học & Công nghệ quản lý chất lượng xăng dầu, còn môi trường thuộc trách nhiệm Bộ Tài nguyên & Môi trường.

Ông Diên cho rằng cần sự vào cuộc của chính quyền địa phương, kiểm soát và xử lý hệ thống đại lý/tổng đại lý để đồng bộ cùng quản lý nhà nước.

Bộ trưởng khẳng định tới đây sẽ đề xuất sửa đổi Nghị định 95 về kinh doanh xăng dầu, song trước mắt vẫn thực hiện theo quy định, nếu doanh nghiệp vi phạm sẽ xử phạt, thậm chí thu hồi giấy phép.

"Thời gian tới chúng tôi đề xuất hình thức nếu lần 1 kiểm tra phát hiện vi phạm sẽ phạt tiền, lần 2 vẫn vi phạm thì phạt tiền cao hơn và nếu vi phạm lần 3 thì thu hồi vĩnh viễn", Bộ trưởng nói.

Ông Trần Anh Tuấn, Phó giám đốc Sở Kế hoạch & Đầu tư TP.HCM (đoàn đại biểu TP HCM) cho rằng do nguồn cung xăng dầu trên thị trường không đủ, khiến người dân khó khăn mua nhiên liệu. Tại một số tỉnh, thành phố, trong đó có TP.HCM, có thời điểm người dân phải chờ đợi, xếp hàng dài chờ đổ xăng.

Phát biểu tại buổi thảo luận, Chủ tịch UBND TP HCM Phan Văn Mãi, khẳng định không nên xem chuyện xăng dầu là nhỏ. Bởi mặt hàng này khan hiếm thì vận chuyển lương thực khó khăn, có thể dẫn tới mất an ninh lương thực, khủng hoảng cục bộ. Ông đề nghị cần có đánh giá sâu, đồng bộ hơn từ các cơ quan quản lý xăng dầu và cần cơ chế dự trữ năng lượng, trong đó có xăng dầu với các trung tâm kinh tế lớn cả nước như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Hải Phòng...