Quyết tâm của cơ quan quản lý trong việc ngăn chặn vấn nạn khai sai giá trị các tài sản bất động sản nhằm giảm số thuế phải nộp của các chủ thể trong giao dịch kinh doanh bất động sản đang diễn ra hết sức phức tạp như hiện nay.

Giao dịch mua bán nhà đất là hợp đồng mua bán dân sự, phần lớn được thực hiện bằng tiền mặt trao tay. Vì thế, cơ quan chức năng khó có thể xác định rõ sự chênh lệch giữa giá mua bán thực tế với giá trị chuyển nhượng trong hợp đồng (nếu có). Điều này tạo ra kẽ hở cho việc cố tình khai thấp giá trị chuyển nhượng trong hợp đồng để giảm bớt tiền thuế, phí phải nộp theo nghĩa vụ tài chính.

Theo suy đoán của nhiều thành viên thị trường, sau đề nghị “gia tăng tuyên truyền, giám sát” này, rất có thể hàng loạt vụ việc về khai gian giá để trốn thuế khi chuyển nhượng bất động sản sẽ tiếp tục bị phanh phui để nâng cao ý thức của người dân.

Trước đó, hồi tháng 10/2021, cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Phú Yên đã ra quyết định khởi tố bị can, bắt tạm giam bà Ngô Thị Điều, chủ một doanh nghiệp bất động sản ở TP. Quy Nhơn (tỉnh Bình Định) để điều tra tội “trốn thuế” liên quan đến việc chuyển nhượng 262 lô đất tại Khu đô thị mới Nam Tuy Hòa. Mặc dù đã được Nhà nước miễn giảm 5% so với mức trúng đấu giá, song bà Điều vẫn kê khai số tiền chuyển nhượng mỗi lô đất trong hợp đồng chuyển nhượng thấp hơn tiền thu của khách hàng để trục lợi.

Xa hơn, vào đầu tháng 6/2020, cơ quan thanh tra thuế TP.HCM đã vào cuộc xử lý sau khi tiếp nhận nội dung tố cáo Công ty Mai Lành có dấu hiệu trốn thuế bằng cách giảm giá trị mua bán trên hợp đồng chuyển nhượng cho những người quen trong Công ty, sau đó bán ra ngoài để giảm thuế trước bạ và thuế thu nhập doanh nghiệp lên tới hàng chục tỷ đồng. Thời điểm đó, vụ việc tại Công ty Mai Lành là một trong những vụ trốn thuế lớn nhất được ghi nhận trong lĩnh vực bất động sản.

Không chỉ với doanh nghiệp, trong 2 năm trở lại đây, các vụ việc cá nhân kê khai “chênh giá” khi chuyển nhượng bất động sản nhằm trốn thuế cũng liên tục bị phanh phui. Đơn cử, hồi đầu năm 2020, Cơ quan điều tra Công an quận 10, TP.HCM đã xử lý việc trốn thuế của một số cá nhân tại dự án căn hộ Hado Centrosa Garden. Chủ đầu tư bán căn hộ với giá 5 tỷ đồng vào năm 2017, nhưng giá trên hợp đồng mua bán lại chỉ là 1 tỷ đồng.

Vào tháng 9/2021, tỉnh Lâm Đồng đã ban hành quyết định về việc phê duyệt đề án “Chống thất thu thuế đối với hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản” trên địa bàn tỉnh với mục tiêu ngăn ngừa và chống thất thu thuế, phí đối với hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản. Trong thời gian qua, Lâm Đồng là một trong những điểm nóng trên cả nước về giao dịch đất đai sau hàng loạt thông tin quy hoạch được công bố. Theo lãnh đạo tỉnh Lâm Đồng, việc phát triển nhanh về số lượng, đa dạng về phương thức, giá chuyển nhượng thể hiện trên hợp đồng tiềm ẩn nguy cơ dẫn đến thất thu cho ngân sách nhà nước.

Tương tự, nhiều địa phương khác như Hậu Giang, Lạng Sơn, Kon Tum… cũng “ra tay” ban hành văn tăng cường quản lý thuế, chống thất thu thuế đối với hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản trên địa bàn, cùng với đó là đề nghị điều tra, xác minh, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật đối với các tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật thuế liên quan đến hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản.

Luật sư Nguyễn Văn Hậu, chuyên gia luật cho biết, trong chuyển nhượng bất động sản, có nhiều chiêu trò được cá nhân, tổ chức thực hiện để qua mặt ngành thuế, nguyên nhân xuất phát từ sự bất chấp của doanh nghiệp, lợi dụng kẽ hở của pháp luật để né tránh các nghĩa vụ về thuế.

Mới đây, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc ký công văn số 438/BTC-VP ngày 12/1/2022 gửi Bộ Công an, Bộ Tư pháp, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc chống thất thu thuế trong hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản. Theo đó, Bộ Tài chính đề nghị ngành công an phối hợp các cục thuế để điều tra, xử lý việc trốn thuế trong kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản.

Trước đó không lâu, vào ngày 15/12/2021, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cũng đã ký công văn số 14257/BTC-VP gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và Tổng cục Thuế về việc chống thất thu thuế trong hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản.

Tổng Hợp