Ông Trump đề xuất áp thuế sâu rộng đối với tất cả hàng nhập khẩu trị giá 3.000 tỷ USD vào Mỹ, bao gồm thuế 60% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc và mức thuế chung 10% đối với hàng nhập khẩu từ các quốc gia khác.

Gần đây, Trump đã tăng gấp đôi lời đe dọa, nói rằng ông đang xem xét mức thuế lên tới 20% đối với hầu hết hàng nhập khẩu nhằm bảo vệ công việc của tầng lớp lao động và trừng phạt những gì ông cho là hành vi giao dịch không công bằng.

Về lý thuyết, việc tăng thuế chưa từng có có thể huy động được hàng nghìn tỷ USD, số tiền giúp trang trải chi phí cắt giảm thuế. Tuy nhiên, nhiều nhà kinh tế cảnh báo rằng những mức thuế đó có thể gây tác dụng ngược – thậm chí còn tệ hơn – bằng cách tăng giá đối với các gia đình Mỹ, giết chết việc làm và gây ra một cuộc chiến thương mại toàn cầu.

Đó là một phần lý do Goldman Sachs trong một báo cáo phân tích tuần này cho biết các chính sách kinh tế của Trump - đặc biệt là về thương mại - sẽ khiến nền kinh tế Mỹ bị thu hẹp. Ngược lại, Goldman Sachs dự đoán các đề xuất chính sách kinh tế của Phó tổng thống Kamala Harris sẽ phát triển nền kinh tế.

Goldman và các chuyên gia khác lo ngại các chiến thuật thương mại cứng rắn được đề xuất của Trump có thể làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng khả năng chi trả ở Mỹ.

David Kelly, chiến lược gia trưởng toàn cầu tại JPMorgan Asset Management, nói với CNN trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại: "Đó là một trong những đề xuất kinh tế kỳ diệu thực sự có thể gây ra lạm phát và khiến bạn rơi vào suy thoái".

Kelly cảnh báo rằng thuế quan là một "cỗ máy lạm phát hoàn hảo", đe dọa làm xáo trộn chuỗi cung ứng và gây ra phản ứng trừng phạt từ các đối tác thương mại.

"Đó là tâm lý của một đứa trẻ hai tuổi: Bạn đấm vào mũi ai đó và mong họ không đấm lại bạn", anh nói.

'Chính sách kinh tế khủng khiếp'

Trump có kế hoạch trình bày chi tiết tầm nhìn kinh tế của mình đối với nước Mỹ trong bài phát biểu quan trọng vào thứ Năm tại Câu lạc bộ Kinh tế New York.

Bài phát biểu được đưa ra trong bối cảnh một cuộc thăm dò mới của CNN cho thấy các vấn đề kinh tế vẫn là mối quan tâm lớn nhất của cử tri, với trung bình 39% số cử tri có khả năng đi bầu ở sáu bang chiến trường chọn đây là vấn đề hàng đầu của họ.

Douglas Holtz-Eakin, chủ tịch tổ chức tư vấn trung hữu Diễn đàn Hành động Mỹ, cảnh báo các đề xuất thương mại của Trump có thể tương đương với khoản tăng thuế trị giá 3.000 tỷ USD.

Holtz-Eakin, người từng là cố vấn kinh tế cho cựu Tổng thống George HW Bush và cố vấn cho chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2008 của Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa John McCain, cho biết: "Đó là chính sách kinh tế tồi tệ và theo chủ nghĩa bảo hộ cực kỳ nghiêm trọng".

Mark Zandi, nhà kinh tế trưởng tại Moody's Analytics, lưu ý rằng thật khó để biết cuộc đàm phán thuế quan của Trump là một chiến thuật đàm phán bao nhiêu và ông dự định ban hành bao nhiêu nếu tái đắc cử.

"Nhưng ngay cả chỉ một bước đi theo hướng đó cũng có vấn đề. Đó là một ý tưởng rất tồi. Nếu có bất cứ điều gì mà hầu hết các nhà kinh tế có thể đồng ý thì đó là thuế quan rất tệ", Zandi nói.

Thư ký báo chí quốc gia chiến dịch tranh cử của Trump, Karoline Leavitt đã phản bác đánh giá của các nhà kinh tế trong một tuyên bố với CNN.

"Cái gọi là nhà kinh tế và chuyên gia nghi ngờ các kế hoạch kinh tế của cựu Tổng thống Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên. Họ đã được chứng minh là sai khi đó và họ sẽ lại được chứng minh là sai… cựu Tổng thống Trump đã áp đặt thành công thuế quan đối với Trung Quốc trong nhiệm kỳ đầu tiên và cắt giảm thuế cho những người Mỹ chăm chỉ ở quê nhà – và ông ấy sẽ làm lại điều đó trong nhiệm kỳ thứ hai của mình", Leavitt nói trong tuyên bố. 

"Kế hoạch của ông Trump sẽ tạo ra hàng triệu việc làm và hàng trăm tỷ USD từ Trung Quốc quay về Mỹ".

Chiến dịch tranh cử của Harris cáo buộc Trump nói dối người Mỹ về các chính sách của ông.

"Donald Trump đang phủ nhận sự đồng thuận rộng rãi của lưỡng đảng này, 'hy vọng rằng hầu hết các phân tích kinh tế về ý tưởng của ông ấy đều sai lầm' và nói dối trắng trợn với người dân Mỹ về những chi phí và hậu quả nghiêm trọng của các kế hoạch kinh tế của ông ấy", Brian Nelson, cố vấn kinh tế hàng đầu gửi Harris, đã viết trong một bản ghi nhớ mà CNN có được.

Thuế quan có thể khiến các gia đình phải trả 2.600 USD/năm

Trump ủng hộ thuế quan như một cách giúp đỡ tầng lớp lao động Mỹ bằng cách bảo vệ người lao động khỏi các hoạt động thương mại không công bằng và là một chiến thuật đàm phán để đạt được các hiệp định thương mại thuận lợi hơn. Tuy nhiên, một số chuyên gia lo ngại họ sẽ làm điều ngược lại.

Theo ước tính cập nhật được công bố vào tháng trước của Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, lời kêu gọi của Trump về mức thuế toàn diện 20% kết hợp với mức thuế 60% đối với Trung Quốc sẽ khiến các hộ gia đình có thu nhập trung bình điển hình phải trả hơn 2.600 USD/năm.

Con số này tăng so với ước tính trước đó của các nhà nghiên cứu là 1.700 USD, dựa trên mức thuế 10%.

Điều quan trọng là những ước tính này không tính đến tác động từ khả năng trả đũa từ nước ngoài, tăng trưởng kinh tế chậm hơn hoặc mất khả năng cạnh tranh mà một cuộc chiến thương mại toàn cầu có thể gây ra. Tác động thực tế có thể cao hơn nhiều.

Và nỗi đau sẽ không được chia đều giữa các gia đình, Viện Peterson nhận thấy: Mặc dù các hộ gia đình ở cả 5 nhóm thu nhập sẽ mất tiền do thuế quan và cắt giảm thuế của Trump, nhưng những người có thu nhập thấp nhất sẽ bị tổn thương nhiều nhất.

Các nhà nghiên cứu Kimberly Clausing và Mary Lovely viết trong bản cập nhật tháng 8: "Những người ở mức thấp nhất trong phân phối thu nhập sẽ bị thiệt hại lớn nhất". "1% người giàu nhất sẽ có thu nhập ròng tăng vì tổn thất từ thuế quan được bù đắp nhiều hơn nhờ đề xuất cắt giảm thuế của Trump".

Theo Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Hoa Kỳ, thuế quan do Trump áp đặt đối với các tấm pin mặt trời, thép, nhôm và hàng hóa do Trung Quốc nhập khẩu đã khiến người Mỹ thiệt hại hơn 230 tỷ USD.

Theo một nghiên cứu từ các nhà kinh tế của Fed St. Louis, các bang của Mỹ chịu nhiều ảnh hưởng hơn từ thuế quan của Mỹ đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc đã trải qua "mức tăng thấp hơn hoặc thậm chí giảm" về việc làm và sản lượng từ năm 2018 đến năm 2019.

Nhưng thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc đã trở nên phổ biến ở cả hai phía. Đáng chú ý, chính quyền Biden-Harris vẫn giữ nguyên hầu hết các mức thuế từ thời Trump. Vào tháng 5, Tổng thống Joe Biden tuyên bố tăng thuế đối với hàng hóa trị giá 18 tỷ USD của Trung Quốc, bao gồm xe điện, pin mặt trời và chip máy tính.

Harris chưa nêu chi tiết kế hoạch cụ thể về việc tăng hoặc giảm thuế.

Cái giá của việc cắt giảm thuế của Trump

Trump đã kêu gọi gia hạn việc cắt giảm thuế năm 2017 mà ông đã ký kết, sẽ hết hạn vào năm tới nếu Quốc hội không thực hiện hành động nào.

Trump lập luận rằng việc kéo dài thời gian cắt giảm thuế sẽ thúc đẩy nền kinh tế, tạo việc làm và giúp đỡ các gia đình. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu từ Đại học Princeton, Đại học Chicago, Đại học Harvard và Bộ Tài chính Mỹ hồi đầu năm nay phát hiện ra rằng trong khi luật thuế năm 2017 thúc đẩy đầu tư vào nền kinh tế Mỹ và giúp tăng lương một cách khiêm tốn, thì việc cắt giảm thuế lại không mang lại lợi ích gì.

Trong mọi trường hợp, việc gia hạn cắt giảm thuế sẽ là một đề xuất tốn kém.

Theo ước tính từ Mô hình Penn Wharton phi đảng phái, việc mở rộng các điều khoản về thuế thu nhập cá nhân chỉ từ luật thuế năm 2017 sẽ tiêu tốn 3.400 tỷ USD trong một thập kỷ. Ngược lại, các kế hoạch kinh tế của Harris sẽ tiêu tốn từ 1.200 tỷ đến 1.400 tỷ USD trong một thập kỷ, theo mô hình mới nhất của Penn Wharton, chưa tính đến các đề xuất chính sách mà Harris đưa ra trong tuần này.

Trump đã đề nghị cắt giảm thuế suất doanh nghiệp một lần nữa, giảm từ 21% xuống 20% hoặc thậm chí 15%. Mô hình của Penn Wharton ước tính mức cắt giảm xuống 15% và việc mở rộng các điều khoản về thuế kinh doanh của luật năm 2017 sẽ làm tăng thêm chi phí 1.200 tỷ USD.

Ngoài việc gia hạn cắt giảm thuế, Trump còn đề xuất loại bỏ thuế đối với phúc lợi An sinh xã hội. Theo Penn Wharton, điều đó sẽ tiêu tốn 1.200 tỷ USD trong một thập kỷ.

Chiến dịch tranh cử của Trump chưa nêu chi tiết về việc cắt giảm chi tiêu hoặc tăng thuế đáng kể để bù đắp cho những khoản cắt giảm thuế này.

Mô hình của Penn Wharton không tính đến lợi ích doanh thu từ việc tăng thuế tiềm năng, đồng thời lưu ý rằng các chi tiết triển khai quan trọng vẫn còn "thiếu" và cảnh báo rằng hậu quả của một cuộc chiến thương mại mới có thể rất tốn kém.

Báo cáo cho biết: "Mặc dù thuế nhập khẩu mới có thể tăng thêm hàng nghìn tỷ USD doanh thu mới trong thập kỷ tới, nhưng chúng cũng có thể dẫn đến tổn thất doanh thu do các hành động trả đũa tiềm tàng từ các chính phủ khác và các động lực kinh tế khác".

(Nguồn: CNN)