Nhiều chuyên gia nhận định thị trường trái phiếu doanh nghiệp gần đây có dấu hiệu tăng trưởng rất nóng, xuất hiện tình trạng huy động vốn thông qua trái phiếu chưa tuân thủ quy định của pháp luật. Do đó, việc sửa đổi, bổ sung một số nội dung mới về phát hành trái phiếu là cần thiết để thị trường này tiếp tục phát triển bền vững.

Dự thảo nghị định mà Bộ Tài chính đưa ra yêu cầu DN phát hành riêng lẻ chào bán trái phiếu cho nhà đầu tư cá nhân cũng phải xếp hạng tín nhiệm. Điều này là cần thiết bởi dựa vào xếp hạng tín nhiệm, nhà đầu tư cá nhân sẽ biết được trái phiếu phát hành nằm ở mức tốt hay xấu. Từ đó nhà đầu tư có thể xác định lãi suất DN áp dụng có phù hợp hay không và quyết định nên mua trái phiếu của công ty nào, mua nhiều hay ít, phân bổ tài sản ra sao cho phù hợp...

Tuy nhiên, xếp hạng tín nhiệm không phải là “cây đũa thần”. Nói cách khác, để thị trường này phát triển lành mạnh thì cần kết hợp nhiều giải pháp đồng bộ như chuẩn hóa điều kiện phát hành; thiết lập thị trường giao dịch thứ cấp chuyên biệt; công bố minh bạch thông tin DN; xếp hạng tín nhiệm DN phát hành...

Qua công tác quản lý giám sát, Bộ Tài chính nhận định thị trường TPDN vẫn tiềm ẩn một số rủi ro, cần giám sát chặt chẽ để thị trường phát triển lành mạnh. Trong số các TPDN phát hành riêng lẻ các tháng đầu năm 2021, TPDN có tài sản đảm bảo chiếm 50,9%; trái phiếu không có tài sản đảm bảo chiếm 49,1% (trong đó trái phiếu do các TCTD và công ty chứng khoán phát hành chiếm 76%). Trong số 300 doanh nghiệp phát hành trái phiếu riêng lẻ trong các tháng đầu năm 2021, 207 doanh nghiệp phát hành trái phiếu có tài sản đảm bảo. Tài sản đảm bảo của trái phiếu chủ yếu là bất động sản, chứng khoán, chương trình, dự án.

Theo nhận định của các chuyên gia tài chính, mặc dù tỷ lệ trái phiếu có tài sản đảm bảo cao nhưng thực tế chất lượng tài sản đảm bảo chủ yếu là các dự án, tài sản hình thành trong tương lai hoặc cổ phiếu của doanh nghiệp. Giá trị của các tài sản này thường không định giá được chính xác hoặc có biến động mạnh theo diễn biến thị trường; theo đó, trường hợp thị trường bất động sản hoặc thị trường chứng khoán có biến động, giá trị tài sản đảm bảo có thể không đủ để thanh toán gốc, lãi trái phiếu. Bên cạnh đó, tài sản đảm bảo của trái phiếu có thể dùng để bảo đảm cho các khoản vay, khoản phát hành trái phiếu khác của doanh nghiệp do đó nhà đầu tư cần đánh giá kỹ các rủi ro này.

Hút thành công gần 3.000 tỷ đồng từ kênh trái phiếu, song kết quả kinh doanh của Wealth Power khiến nhiều nhà đầu tư băn khoăn. Doanh nghiệp không ghi nhận doanh thu trong 4 năm gần đây, đồng thời lỗ lũy kế gần 19 tỷ đồng. Chưa kể, nợ phải trả tính đến cuối năm 2020 là 3.305 tỷ đồng, cao gấp 18,2 lần vốn chủ sở hữu. Trước đó, cơ quan quản lý đã ra quyết định xử phạt 600 triệu đồng với Công ty Cổ phần Tập đoàn VsetGroup vì có hành vi chào bán TPDN cho các nhà đầu tư không xác định nhưng không đăng ký với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.

Theo Bộ Tài chính, trong số TPDN phát hành riêng lẻ những tháng đầu năm nay có đến hơn 49% không có tài sản đảm bảo. Mặc dù tỷ lệ trái phiếu có tài sản đảm bảo cao nhưng thực tế chất lượng tài sản đảm bảo chủ yếu là các dự án, tài sản hình thành trong tương lai hoặc cổ phiếu của DN.

Bộ này cũng ghi nhận trên thị trường vẫn có trường hợp DN phát hành trái phiếu với khối lượng lớn hơn nhiều lần so với vốn chủ sở hữu, trong khi kết quả sản xuất, kinh doanh liên tục thua lỗ qua các năm. Đáng lo ngại, trong hơn 100 công ty bất động sản phát hành trái phiếu riêng lẻ năm nay thì có đến 26 đơn vị ghi nhận lỗ trong sáu tháng đầu năm.

Các chuyên gia cũng liên tục cảnh báo: thời gian gần đây, trái phiếu kiểu “3 không”, tức không tài sản đảm bảo, không xếp hạng tín nhiệm, không bảo lãnh thanh toán xuất hiện nhiều trên thị trường. Điều này không chỉ gây rủi ro lớn cho nhà đầu tư mà cho cả nền kinh tế. Trước tình trạng trên, Bộ Tài chính mới đây công bố dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 153/2020 về phát hành TPDN riêng lẻ. Dự thảo này bổ sung nhiều nội dung mới, ví dụ bổ sung quy định xếp hạng tín nhiệm đối với một số loại trái phiếu; đẩy nhanh việc thiết lập thị trường giao dịch TPDN riêng lẻ tại sở giao dịch chứng khoán cho các nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp.

Bộ Tài chính mới đây công bố báo cáo cho biết: chỉ riêng 11 tháng năm 2021, trên 495.000 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) đã phát hành thành công. Trong đó, khối lượng TPDN phát hành riêng lẻ chiếm đến 94,5%.

Luật Chứng khoán, Luật Doanh nghiệp và các Nghị định về phát hành TPDN đã quy định rõ chỉ nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp được mua và giao dịch TPDN phát hành riêng lẻ. Vì vậy, trước khi cân nhắc mua TPDN riêng lẻ, nhà đầu tư cần nghiên cứu các quy định về điều kiện, tài liệu chứng minh và các quy định về xử phạt vi phạm đối với nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp.

Tổng Hợp