Khi chuẩn bị cho một cuộc tấn công trả đũa dự kiến từ Israel, Iran đã ra lệnh để các lực lượng vũ trang chuẩn bị cho chiến tranh nhưng cũng cố gắng tránh nó, sau khi chứng kiến sự tàn phá của các đồng minh của mình ở Lebanon và Gaza.

Bốn quan chức Iran cho biết trong các cuộc phỏng vấn qua điện thoại trong tuần này rằng nhà lãnh đạo tối cao Ayatollah Ali Khamenei đã ra lệnh cho quân đội vạch ra nhiều kế hoạch quân sự để đáp trả cuộc tấn công của Israel. 

Họ cho biết, phạm vi trả đũa của Iran sẽ phần lớn phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các cuộc tấn công của Israel. Họ nói chuyện với điều kiện giấu tên để thảo luận về việc chuẩn bị quân sự.

Các quan chức cho biết thêm, nếu các cuộc tấn công của Israel - nhằm đáp trả một loạt tên lửa từ Iran hồi đầu tháng này - gây thiệt hại trên diện rộng và thương vong cao, thì Iran sẽ trả đũa. Nhưng nếu Israel hạn chế tấn công vào một số căn cứ quân sự và kho lưu trữ tên lửa và máy bay không người lái, Iran có thể sẽ không làm gì cả.

Các quan chức cho biết Ayatollah Khamenei đã chỉ đạo rằng sẽ có phản ứng chắc chắn nếu Israel tấn công cơ sở hạ tầng dầu khí và năng lượng hoặc cơ sở hạt nhân, hoặc nếu nước này ám sát các quan chức cấp cao.

Các quan chức, trong đó có hai thành viên của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo, cho biết nếu Israel gây thiệt hại lớn, các phản ứng đang được xem xét bao gồm tấn công tới 1.000 tên lửa đạn đạo; các cuộc tấn công leo thang của các nhóm chiến binh ủy quyền của Iran trong khu vực; và làm gián đoạn dòng cung cấp năng lượng toàn cầu và vận chuyển qua Vịnh Ba Tư và Eo biển Hormuz.

Iran công khai khẳng định rằng, nước này không muốn chiến tranh. Tuy nhiên, việc trừng phạt các đòn quân sự từ Israel sẽ đặt ra thách thức đối với các nhà lãnh đạo của nước này, những người có ý định không tỏ ra yếu đuối và dễ bị tổn thương, đặc biệt là sau vụ Israel ám sát nhiều thủ lĩnh của Hamas và Hezbollah. Cả hai nhóm này đều được Iran hậu thuẫn.

"Trong trường hợp Israel tấn công, hình thức phản ứng của chúng tôi sẽ tương xứng và có tính toán", Ngoại trưởng Iran, Abbas Araghchi, nói với giới truyền thông Nga hôm 23/10 bên lề hội nghị thượng đỉnh BRICS ở Kazan, Nga.

Đối với đất nước - và khu vực - nguy cơ không thể cao hơn. Một cuộc chiến tranh tổng lực giữa Iran và Israel sẽ làm sâu sắc thêm tình trạng hỗn loạn, có thể làm tiêu tan mọi triển vọng ngừng bắn ở Gaza và Lebanon, đồng thời có thể khiến Mỹ phải hành động quân sự để hỗ trợ Israel.

Trong những tuần gần đây, Iran đã cố gắng tăng cường liên minh với các nước Ả Rập trong khu vực - nhưng cũng cảnh báo họ rằng bất kỳ sự hỗ trợ nào cho Israel trong một cuộc tấn công sẽ khiến họ trở thành mục tiêu hợp pháp. 

Ông Araghchi cho biết trong một cuộc họp báo ở Kuwait hôm 22/10 rằng, ông đã nhận được sự đảm bảo từ các nước láng giềng rằng máy bay phản lực của Israel sẽ không được phép sử dụng không phận hoặc tiếp nhiên liệu tại các căn cứ của họ trong bất kỳ cuộc tấn công nào vào Iran.

Trong tuần qua, các quan chức Iran đã thể hiện quan điểm trái ngược nhau trong các bình luận công khai về cách đối phó với cuộc tấn công đe dọa của Israel. Tổng thống Masoud Pezeshkian và ông Araghchi đã thề sẽ trả đũa, nhưng họ làm vậy với giọng điệu có chừng mực. 

Một chỉ huy thậm chí còn bác bỏ bất kỳ cuộc tấn công tiềm tàng nào của Israel vì cho rằng nó quá nhỏ để có thể gây ra phản ứng lớn. Nhưng một chỉ huy cấp cao của Vệ binh Cách mạng đã đe dọa trong một bài phát biểu rằng sẽ loại bỏ tất cả những người theo chủ nghĩa Phục quốc Do Thái.

Nasser Imani, một nhà phân tích chính trị thân cận với chính phủ trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại từ Tehran, cho biết: "Suy nghĩ hiện nay là nếu cuộc tấn công của Israel chỉ mang tính biểu tượng và có giới hạn, thì chúng ta nên từ bỏ và chấm dứt các cuộc tấn công trả đũa lẫn nhau". 

"Iran thực sự không muốn xảy ra một cuộc chiến lớn với Israel. Chúng tôi không thấy bất kỳ lợi ích nào trong sự bùng nổ của khu vực".

Ông Imani cho biết ở giai đoạn này, Iran không coi chiến tranh với Israel là một mối đe dọa hiện hữu, nhưng họ tin rằng một cuộc xung đột kéo dài sẽ có sức tàn phá và làm hỏng kế hoạch đàm phán với phương Tây của chính phủ mới với hy vọng được dỡ bỏ các lệnh trừng phạt cứng rắn của Mỹ và cải thiện nền kinh tế tồi tệ của Iran.

Vào tháng 4, Iran và Israel đã đấu súng sau khi Israel tấn công khu đại sứ quán Iran ở Syria. Trong cuộc tấn công vào Israel hồi đầu tháng này, Iran đã phóng gần 200 tên lửa đạn đạo để trả đũa vụ Israel ám sát lãnh đạo chính trị Hamas Ismail Haniyeh khi ông này đang ở Tehran và Hassan Nasrallah, thủ lĩnh Hezbollah.

Mong đợi một phản ứng, Iran đã tiến hành một cuộc tấn công ngoại giao gần đây. Ông Imani cho biết một phần là để gửi thông điệp ngược tới Washington nhằm cố gắng kiềm chế Israel và ngăn chặn chiến tranh, nhưng cũng để tăng cường liên minh với các nước Ả Rập và tham khảo ý kiến của Thổ Nhĩ Kỳ cũng như các đồng minh chủ chốt của Iran là Nga và Trung Quốc.

Ông Pezeshkian đã gặp cả Tổng thống Nga Vladimir Putin và nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình tại Kazan trong tuần này. Ông Putin cho biết sau cuộc gặp rằng quan điểm của Nga và Iran về khu vực là "giống nhau hoặc rất gần gũi" và ông "đánh giá cao" quan điểm của Ayatollah Khamenei, theo một buổi phát sóng bình luận của ông trên truyền hình nhà nước Iran.

Iran chưa phải đối mặt với mối đe dọa bên ngoài đáng kể như vậy kể từ khi cuộc chiến với Iraq kết thúc hơn ba thập kỷ trước. Các nhà phân tích cho biết, trong khi Iran và Israel đang tham gia vào một cuộc chiến bí mật trên biển, trên không, trên bộ và không gian mạng, các máy bay chiến đấu của Israel ném bom vào Iran sẽ là lãnh thổ chưa được khám phá.

Afshon Ostovar, phó giáo sư về các vấn đề an ninh quốc gia tại Trường Sau đại học Hải quân, cho biết: "Vấn đề của Iran là họ đã leo thang đến mức về cơ bản họ đang trong một cuộc đấu súng với Israel với ít công cụ quân sự được sử dụng hơn Israel". Monterey, California, và là chuyên gia về quân sự Iran.

Trong nhiều tuần qua, trước sự trả đũa của Israel, Iran đã đặt lực lượng vũ trang của mình trong tình trạng báo động cao và tăng cường phòng không tại các địa điểm quân sự và hạt nhân nhạy cảm, bốn quan chức cho biết.

Hai thành viên của Lực lượng Vệ binh Cách mạng am hiểu kế hoạch quân sự cho biết, các tướng lĩnh cấp cao chỉ huy các tiểu đoàn ở Iraq và Syria chiến đấu với nhóm phiến quân IS đã được triển khai tới tất cả các tỉnh biên giới. Họ nói, mối lo ngại là các nhóm ly khai sắc tộc có vũ trang và các nhóm chiến binh như ISIS có thể tiến hành các cuộc tấn công và khuấy động tình trạng bất ổn nếu đất nước xảy ra chiến tranh.

Nasser Hadian, một nhà bình luận chính trị ở Tehran, cho biết trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại rằng Iran đã dành hàng thập kỷ để xây dựng các nhóm chiến binh như Hezbollah ở Lebanon để hoạt động như một lực lượng phòng thủ dọc biên giới Israel nhằm ngăn chặn Mỹ tấn công. Bây giờ, ông nói, trọng tâm đó đã thay đổi.

Ông nói: "Israel đã trở thành mối đe dọa thực sự đối với Iran. Suốt những năm qua chúng tôi cứ nghĩ đó là nước Mỹ".

Ông Hadian cho biết, việc Israel tiêu diệt chuỗi chỉ huy và cơ sở hạ tầng quân sự của Hezbollah đã làm đảo lộn các tính toán đối với Iran. Ông nói: "Việc răn đe có hiệu quả miễn là không có chiến tranh, và ngay bây giờ sau những đòn giáng nặng nề vào Hezbollah, một phần lớn sức mạnh răn đe của Iran đã bị suy giảm".

Người dân cho biết trong các cuộc phỏng vấn rằng trên đường phố Tehran, dấu hiệu chiến tranh duy nhất có thể nhìn thấy được là những bức tranh tường tuyên truyền đe dọa Israel bằng tiếng Do Thái.

Assal, 21 tuổi, làm việc trong lĩnh vực tiếp thị, cho biết: "Chúng tôi không biết gì cả và yêu cầu giấu họ của mình vì sợ bị trả thù". "Chúng tôi không biết cách chuẩn bị vì không được chính phủ thông báo".

Trong những ngày gần đây, đồng tiền rial của Iran đã giảm giá hơn nữa so với đồng USD trong khi giá vàng tăng vọt, cả hai đều là chuẩn mực điển hình của một nền kinh tế đang ứng phó với khủng hoảng và lạm phát. 

Hôm qua, chính phủ đã cấm máy bay không người lái dân sự trên bầu trời và hầu hết các hãng hàng không nước ngoài đã đình chỉ các chuyến bay đến Iran, khiến du khách có rất ít lựa chọn, tăng giá và đặt trước quá nhiều chuyến bay.

Sự ủng hộ cho cuộc chiến với Israel dường như chỉ giới hạn ở những người ủng hộ ý thức hệ trung thành của chính phủ, những người nói trên các bài đăng trên mạng xã hội và trên truyền hình nhà nước rằng họ sẽ tình nguyện chiến đấu. 

Tuy nhiên, nhiều người Iran khác nói trong các cuộc phỏng vấn và trên mạng xã hội rằng họ lo lắng và tức giận vì bị lôi kéo vào một cuộc chiến mà họ không muốn cũng như không ủng hộ.

Raika, một nghệ sĩ 47 tuổi ở Tehran, người yêu cầu chỉ nêu tên vì lý do an ninh, cho biết: "Rất nhiều người như tôi ở lại Iran với mọi vấn đề và đấu tranh để tồn tại. Tôi không muốn chúng ta dính líu vào cuộc chiến của các nước khác. Tôi không muốn chết vì điều gì đó không liên quan gì đến đất nước và người dân của tôi".

(Nguồn: The New York Times)