Trong nhiều năm, Israel và Iran tránh đối đầu trực tiếp, vì Israel bí mật phá hoại lợi ích của Tehran và ám sát các quan chức của nước này mà không nhận trách nhiệm, còn Iran khuyến khích các đồng minh tấn công Israel.

Giờ đây, hai nước dường như đã chuẩn bị sẵn sàng cho nguy cơ xảy ra một cuộc xung đột trực tiếp, kéo dài và cực kỳ tốn kém.

Sau khi Israel xâm chiếm Lebanon để đối đầu với đồng minh mạnh nhất của Iran, Hezbollah, và cuộc tấn công tên lửa lớn thứ hai của Iran vào Israel trong vòng chưa đầy 6 tháng, Israel dường như đã sẵn sàng tấn công trực tiếp vào Iran, theo cách mạnh mẽ và công khai hơn bao giờ hết, và Iran cũng cảnh báo sẽ có sự trả đũa lớn nếu điều đó xảy ra.

Yoel Guzansky, cựu quan chức an ninh cấp cao, người giám sát chiến lược của Iran trong Hội đồng An ninh Quốc gia Israel, cho biết: "Hiện tại chúng ta đang ở trong một câu chuyện khác. Chúng tôi có sự đồng thuận với vấn đề ở Israel – giữa quân đội, chuyên gia quốc phòng, nhà phân tích và chính trị gia – rằng Israel nên đáp trả bằng vũ lực sau cuộc tấn công của Iran".

Đối với nhiều người Israel, giờ đây chẳng còn gì để mất: Những nỗ lực của Iran nhằm tấn công khu đô thị xung quanh Tel Aviv đã vượt qua ngưỡng mà trước đây Tehran chưa bao giờ vi phạm, ngay cả trong cuộc tấn công tên lửa trước đó vào tháng 4, nhằm vào các căn cứ không quân chứ không phải các khu vực dân sự.

Những người chỉ trích Israel thường coi nước này là thủ phạm chính gây ra tình trạng bất ổn ở Trung Đông. Nhưng hầu hết người Israel đều coi mình là nạn nhân của các cuộc tấn công liên tục từ các lực lượng ủy nhiệm của Iran - đặc biệt là Hamas ở Gaza, Houthis ở Yemen và Hezbollah ở Lebanon - và cảm thấy rằng họ chưa làm đủ để tự vệ. Do đó, ngày càng có nhiều lời kêu gọi ở Israel yêu cầu Iran phải chịu trách nhiệm hoàn toàn về các cuộc tấn công của đồng minh, ngay cả khi nước này có nguy cơ gặp phải phản ứng bùng nổ.

Ông Guzansky, hiện là thành viên tại Viện Nghiên cứu An ninh Quốc gia, một nhóm nghiên cứu của Israel, cho biết: "Nhiều người ở Israel coi đây là cơ hội để làm nhiều hơn nữa để gây đau đớn cho Iran". "Để làm cho mọi thứ dừng lại".

Sáu quan chức Israel và một quan chức cấp cao của Mỹ cho biết, Israel vẫn chưa đưa ra quyết định chính xác về cách thức phản ứng và mức độ phản ứng của nước này sẽ bị ảnh hưởng bởi mức độ hỗ trợ - cả về mặt thực tế lẫn lời nói - do Mỹ cung cấp. Lực lượng Mỹ đã giúp Israel bắn hạ tên lửa bay tới từ cả hai cuộc tấn công vừa qua của Iran.

Theo các quan chức, bản chất chính xác của phản ứng này có thể không rõ ràng cho đến sau lễ Rosh Hashana, kỳ nghỉ năm mới của người Do Thái, kéo dài cho đến khi mặt trời lặn vào thứ Sáu (4/10), theo các quan chức, tất cả đều yêu cầu giấu tên để thảo luận về một vấn đề nhạy cảm.

Quan chức Mỹ cho biết, trong các cuộc đàm phán với chính phủ Israel, Nhà Trắng dự kiến sẽ chỉ ra thiệt hại tương đối nhẹ do cuộc tấn công tên lửa của Iran gây ra hôm thứ Ba và kêu gọi Israel kiềm chế. Quan chức này cho biết thêm, những yêu cầu này dự kiến sẽ có ít tác động.

Nhưng cuộc phản công của Israel dự kiến sẽ mạnh mẽ hơn nhiều so với phản ứng của họ đối với đợt tên lửa đạn đạo đầu tiên của Iran vào tháng 4, khi Israel tiến hành các cuộc tấn công hạn chế vào một khẩu đội phòng không của Iran và không chính thức thừa nhận sự tham gia của họ vào cuộc tấn công đó.

Theo quan chức cấp cao của Mỹ, các quan chức Israel đã nói với những người đồng cấp Mỹ rằng họ cho rằng phản ứng hồi tháng 4 là quá ít và quá hạn chế. Quan chức này cho biết, các nhà lãnh đạo Israel cảm thấy họ đã sai lầm khi nghe theo lời kêu gọi của Nhà Trắng vào thời điểm đó về việc tiến hành một cuộc tấn công trả đũa có quy mô.

Các quan chức cho biết lần này, Israel có thể nhắm mục tiêu vào các địa điểm sản xuất dầu và căn cứ quân sự. Việc gây thiệt hại cho các nhà máy lọc dầu có thể gây tổn hại cho nền kinh tế vốn đã yếu kém của Iran, cũng như khiến thị trường dầu mỏ toàn cầu rơi vào tình trạng hỗn loạn một tháng trước cuộc bầu cử Mỹ.

Theo bốn quan chức Israel, bất chấp đồn đoán của giới truyền thông, Israel hiện không có kế hoạch tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran, mặc dù Israel coi nỗ lực của Iran nhằm tạo ra chương trình vũ khí hạt nhân là một mối đe dọa hiện hữu.

Việc nhắm mục tiêu vào các cơ sở hạt nhân, trong đó có nhiều cơ sở nằm sâu dưới lòng đất, sẽ khó khăn nếu không có sự hỗ trợ của Mỹ. Tổng thống Biden hôm qua cho biết, ông sẽ không ủng hộ cuộc tấn công của Israel vào các cơ sở hạt nhân của Iran.

Tuy nhiên, phản ứng của Israel "nên được nhìn thấy ở khắp mọi nơi. Iran nên cảm nhận được điều đó. Nó sẽ làm tổn thương Iran", ông Guzansky thúc giục. "Để làm được điều đó, bạn không thể tấn công trạm radar lần nữa".

Người Israel đã bị chấn động sâu sắc trước cuộc tấn công do Hamas dẫn đầu vào Israel vào ngày 7/10 và hậu quả của nó, một cuộc tấn công đối với họ dựa trên chính ý tưởng coi Israel là thiên đường cho người Do Thái.

Theo Sima Shine, cựu sĩ quan tình báo cấp cao, người đã giúp hướng dẫn chiến lược Iran của Israel, giờ đây, nhiều người đã tăng cường khả năng chịu đựng những nguy hiểm ngắn hạn để đạt được an ninh lâu dài. Bà Shine nói: "Ngày càng có nhiều người Israel muốn chính phủ làm "những điều mà trước đây chúng tôi không làm, bởi vì chúng tôi không thể bị tấn công liên tục từ mọi phía".

"Đây là một phần tính toán sai lầm của tất cả kẻ thù xung quanh chúng ta", bà Shine nói. "Họ không hiểu ngày 7/10 đã làm gì với người dân Israel, khiến họ sẵn sàng chấp nhận nhiều rủi ro hơn nữa".

Đối với người Israel, Iran giờ đây dường như cũng dễ bị tổn thương hơn so với nhiều năm trước. Sau khi Israel tiêu diệt phần lớn lãnh đạo của Hezbollah trong những tuần gần đây và phá hủy phần lớn kho tên lửa của nhóm này, Iran không còn có thể trông cậy vào sự hỗ trợ có ý nghĩa từ đồng minh ở Lebanon nếu Israel tiến hành một cuộc tấn công mạnh mẽ hơn vào Tehran.

Ông Guzansky, cựu quan chức cho biết: "Iran yếu hơn trước rất nhiều. Israel được tự do hơn để làm nhiều hơn nữa".

Theo quan chức cấp cao của Mỹ, một số lượng lớn tên lửa đã thất bại khi phóng hoặc trước khi tới không phận Israel, càng làm lộ ra lỗ hổng trong kho tên lửa đạn đạo được ca ngợi của Iran, lần đầu tiên được tiết lộ trong cuộc tấn công hồi tháng 4, vốn có tỷ lệ thất bại thậm chí còn lớn hơn.

Quan chức cấp cao của Mỹ cho biết, lần phòng thủ thành công thứ hai của Israel trước các tên lửa đạn đạo tiên tiến, cùng với tình trạng suy yếu của Hezbollah, có thể sẽ khuyến khích Israel lựa chọn phản ứng mạnh mẽ hơn so với hồi tháng 4.

Những bình luận gần đây của các nhà lãnh đạo Israel cho thấy tham vọng và sự tự tin ngày càng tăng của họ. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã trực tiếp phát biểu trước công chúng Iran trong một tuyên bố hồi đầu tuần này, ám chỉ sự ủng hộ của ông đối với việc thay đổi chế độ ở Tehran.

Ông Netanyahu cũng có giọng điệu đặc biệt thách thức sau vụ tấn công tối thứ Ba. Ông nói: "Tối nay, Iran đã phạm một sai lầm lớn - và họ sẽ phải trả giá cho điều đó". "Israel có động lực và 'trục ma quỷ' đang rút lui. Chúng tôi sẽ làm bất cứ điều gì cần thiết để tiếp tục xu hướng này".

Tuy nhiên, đối với một số chuyên gia, người Israel có nguy cơ đánh giá thấp khả năng phục hồi của Iran và đánh giá quá cao khả năng gây ra thiệt hại đáng kể của chính họ.

Andreas Krieg, một chuyên gia về chiến tranh tại King's College, London, cho biết: "Cách tiếp cận mà Israel áp dụng trong hơn 75 năm qua luôn là đánh kẻ thù mạnh hơn là bị đánh". "Tuy nhiên, điều đó không có tác dụng với một chế độ như Iran. Tôi không nghĩ bạn có thể ngăn cản họ".

Kết quả là, Israel có thể gây ra thiệt hại ngắn hạn nhưng lại không đạt được sự thay đổi lâu dài, ông nói.

Ông Krieg nói: "Tôi vẫn chưa thấy chiến lược nào cả. Đó là điều tôi đang cố gắng hiểu từ người Israel: Chiến lược của các bạn nhằm làm suy yếu chế độ là gì?".

(Nguồn: The New York Times)