Theo ba nhà kinh tế về chính sách, nền kinh tế sẽ trông như thế nào dưới thời chính quyền thứ hai của Trump, nếu ứng cử viên tổng thống của Đảng Cộng hòa ban hành hai chính sách lớn mà ông ấy hứa hẹn trong chiến dịch tranh cử: Thuế quan khổng lồ và trục xuất hàng loạt.

Họ nói rằng, người Mỹ sẽ phải đối mặt với mức giá cao hơn và tình trạng thiếu sản phẩm do thuế quan, trong khi chi tiêu của người tiêu dùng sẽ bị ảnh hưởng và việc làm vẫn chưa được lấp đầy, gây tổn hại cho nền kinh tế địa phương phụ thuộc vào người nhập cư.

Mặc dù khác nhau về mức độ, nhưng các chuyên gia này đều đồng ý rằng theo các chính sách này, nền kinh tế Mỹ sẽ đi sai hướng.

'Kho trống và kệ trống'

Thật khó hiểu, cựu tổng thống đã kêu gọi áp dụng mức thuế 60% đối với hàng nhập khẩu của Trung Quốc cùng với mức thuế từ 10% đến 20% đối với tất cả hàng hóa còn lại nhập khẩu từ các nước khác. 

Theo Wendy Edelberg, thành viên cấp cao về Nghiên cứu Kinh tế tại Viện Brookings, đây là sự leo thang những gì Trump đã áp đặt trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, khi thuế quan của ông ảnh hưởng đến khoảng 300 tỷ USD hàng nhập khẩu – một số trong số đó Biden chưa thu hồi. 

Edelberg nói: "Hãy tưởng tượng điều đó xảy ra với lượng hoạt động kinh tế gấp 10 lần số lượng đó, đồng thời lưu ý rằng con số đó tương đương với 3.000 tỷ USD hàng hóa nhập khẩu. "Những gì bạn sắp thấy là sự hỗn loạn".

Các công ty Mỹ phụ thuộc vào hàng nhập khẩu - và ai sẽ chịu chi phí thuế quan, theo Edelberg - sẽ tranh giành đàm phán hợp đồng, tìm các nhà xuất khẩu khác chào giá thấp hơn hoặc cố gắng tìm nguồn hàng từ tiểu bang - tất cả cùng một lúc. Một số sẽ thành công. Nhiều người sẽ không. Và người Mỹ có thể thấy rằng một số hàng hóa họ muốn sẽ không có sẵn.

Edelberg nói: "Những gì bạn sẽ thấy trong một khoảng thời gian là những nhà kho trống rỗng và những kệ hàng trống rỗng".

Giá cả hàng hóa cũng sẽ tăng. Theo ba nhà kinh tế này, điều đó thực sự không cần phải tranh luận.

Không chỉ giá hàng nhập khẩu sẽ tăng mà giá hàng hóa do Mỹ sản xuất cũng sẽ tăng nếu nguyên liệu nhập khẩu được sử dụng để sản xuất những sản phẩm đó. Dean Baker, nhà kinh tế cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu Chính sách và Kinh tế có khuynh hướng tự do, cho biết các công ty Mỹ sẽ chuyển một phần thuế quan đó sang người tiêu dùng - "một cú sốc lớn đối với túi tiền của người dân".

Các công ty Mỹ cũng có thể tăng giá ngay cả khi họ không bị ảnh hưởng bởi thuế quan.

Baker nói: "Khi các công ty đưa ra quyết định về giá, họ đang xem xét những gì đối thủ cạnh tranh của họ đang làm".

Vì vậy, nếu giá của các vật dụng nhập khẩu tăng lên để tính thuế quan, thì các công ty Mỹ sản xuất vật dụng ở đây sẽ tăng giá - bởi vì họ có thể - chỉ là không nhiều để duy trì sức hấp dẫn đối với người tiêu dùng khi so sánh.

Giá dịch vụ cũng có thể tăng. Đi đến một tiệm làm tóc. Nếu nhiều tiệm sử dụng thuốc nhuộm tóc nhập khẩu nhưng không còn do gián đoạn chuỗi cung ứng, thì khách hàng sẽ đổ xô đến một tiệm sử dụng thuốc nhuộm tóc sản xuất tại Mỹ.

Edelberg nói: "Tiệm làm tóc thực sự có thể nhuộm tóc có thể sẽ tăng giá vì giờ đây họ là trò chơi duy nhất trong thị trấn".

'Hoàn toàn vô trách nhiệm'

Nhìn chung, lạm phát sẽ tăng 1 điểm phần trăm dưới mức thuế 10%, nhà kinh tế trưởng của Goldman Sachs dự đoán và sẽ khiến một hộ gia đình Mỹ trung bình phải trả 2.600 USD một năm, theo Viện Kinh tế Quốc tế Peterson.

Desmond Lachman, một thành viên cao cấp tại Viện Doanh nghiệp Mỹ có khuynh hướng bảo thủ, cho biết: "Đối với một gia đình có ngân sách hạn hẹp, thu nhập hạn chế sẽ vô cùng khó khăn".

Và những mức tăng giá đó sẽ không được phân bổ đồng đều. Những sản phẩm bị gián đoạn nhiều nhất trong chuỗi cung ứng có thể thấy giá tăng vọt.

Edelberg nói: "Tôi có thể tưởng tượng đối với các sản phẩm cụ thể trong các danh mục cụ thể, mức giá sẽ tăng đột biến theo thứ tự mà chúng tôi đã thấy trong thời gian xảy ra dịch COVID-19".

Một tác động lan tỏa khác của việc áp đặt các mức thuế này là sự trả đũa mà Mỹ sẽ phải đối mặt từ các quốc gia khác, những nước sẽ không ngồi yên. Ví dụ, khi Trump ban hành thuế quan trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, các quốc gia bị ảnh hưởng đã nhắm mục tiêu vào các ngành công nghiệp cụ thể của Mỹ bằng mức thuế riêng của họ, bao gồm rượu bourbon Kentucky và Harley Davidson.

Lachman nói: "Đây thực sự là một loại chính sách có sức tàn phá khá lớn. Nó hoàn toàn vô trách nhiệm".

'Sẽ phát triển ít hơn'

Trump cũng đang kêu gọi trục xuất những người nhập cư không có giấy tờ với số lượng từ 10 triệu đến 20 triệu người. Và có rất nhiều nhầm lẫn về việc ai bị coi là bất hợp pháp. Ứng cử viên phó tổng thống đầy hy vọng của Trump, JD Vance, đã nói rằng những người di cư được cấp tư cách pháp nhân dưới thời chính quyền Biden cũng sẽ bị trục xuất.

Ngoài công tác hậu cần và số tiền khổng lồ cần thiết để thực hiện các vụ trục xuất - chưa nói đến cuộc khủng hoảng nhân đạo - chính sách này sẽ hạn chế lực lượng lao động của nhiều ngành công nghiệp then chốt. Người nhập cư - cả có giấy tờ và không có giấy tờ - chiếm một phần rất lớn lực lượng lao động trong nông nghiệp, xây dựng, dịch vụ và sản xuất.

Sự thiếu hụt lao động đột ngột khiến các công ty gặp khó khăn hơn trong việc sản xuất hàng hóa và cung cấp dịch vụ, một nguyên nhân khiến lạm phát gia tăng.

Baker nói: "Nếu Mỹ thực sự trục xuất khoảng 30% lực lượng lao động nông nghiệp của mình, thì không thể nào giá thực phẩm lại không tăng".

Edelberg kỳ vọng nhiều người nhập cư - ngay cả những người ở đây hợp pháp - sẽ tự nguyện rời đi vì đất nước này rất khắc nghiệt. Tất cả những gì họ sẽ mang theo là hàng triệu USD chi tiêu của người tiêu dùng.

Bà nói: "Người nhập cư yêu cầu hàng hóa và họ cung cấp lao động để cung cấp hàng hóa, và khi nền kinh tế phát triển, những thứ đó về cơ bản sẽ song hành với nhau". "Vì vậy, chúng ta có thể có ít người nhập cư hơn. Điều đó chỉ có nghĩa là chúng ta sẽ phát triển ít hơn".

Các nền kinh tế địa phương với dân số nhập cư lớn hơn sẽ bị ảnh hưởng nặng nề bởi các vụ trục xuất. Hãy tưởng tượng, Edelberg nói, một chủ nhà hàng pizza địa phương quyết định mở rộng và vay vốn để mua một lò nướng pizza mới.

"Và bây giờ họ đã mở rộng, họ nợ tiền, nợ nhiều tiền thuê nhà hơn và không có khách hàng", bà nói. "Điều đó thật đau đớn cho nền kinh tế địa phương".

Nền kinh tế Mỹ sẽ tệ đến mức nào?

Edelberg đưa ra những triển vọng bi quan nhất. Bà nói, tổng hợp lại, tác động của thuế quan và trục xuất sẽ "cắt bỏ phần lớn tốc độ tăng trưởng kinh tế", đồng thời ước tính tổng sản phẩm quốc nội của đất nước sẽ giảm từ 1 đến 1,5 điểm phần trăm.

Bà nói, điều đó có thể không đủ để khiến chúng ta rơi vào suy thoái, một kết quả mà Lachman nói là rất có thể xảy ra.

Lachman nói: "Nếu Trump đắc cử và nếu ông ấy làm những gì ông ấy nói thì đó sẽ là một chặng đường thực sự khó khăn trong 4 năm tới".

Cựu Thượng nghị sĩ Pennsylvania Pat Toomey - một đảng viên Đảng Cộng hòa - đã đưa ra một cảnh báo nghiêm trọng trong tháng này khi ông nói với Semafor rằng thuế quan của Trump sẽ dẫn đến tình trạng thất nghiệp "thời kỳ Suy thoái". Trong khi Lachman cho rằng điều đó là quá xa thì Baker lại có quan điểm khác.

"Tôi nghĩ đó là một câu chuyện rất hợp lý", ông nói.

"Nếu bạn tạo ra đủ loại bất ổn trong nền kinh tế bằng thuế quan cao, bằng cách trục xuất một bộ phận lớn lực lượng lao động và không cho thêm người vào, nếu bạn cắt bỏ các yếu tố khiến nền kinh tế của bạn trở nên linh hoạt, thì sẽ rất khó xảy ra lạm phát".

(Nguồn: Yahoo Finance)