Là một phần trong nỗ lực tránh bị vướng vào cuộc giao tranh, các quốc gia vùng Vịnh bao gồm Ả Rập Saudi, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Qatar cũng từ chối cho Israel bay qua không phận của họ để thực hiện bất kỳ cuộc tấn công nào vào Iran và đã chuyển điều này tới Washington, ba nguồn tin gần gũi với giới chính phủ cho biết.

Israel đã tuyên bố sẽ khiến Iran trả giá cho cuộc tấn công tên lửa vào tuần trước trong khi Tehran cho biết bất kỳ sự trả đũa nào cũng sẽ gặp phải sự tàn phá trên diện rộng, làm dấy lên lo ngại về một cuộc chiến tranh rộng lớn hơn trong khu vực có thể thu hút sự can dự của Mỹ.

Động thái của các quốc gia vùng Vịnh diễn ra sau nỗ lực ngoại giao của Iran theo dòng Shi'ite phi Ả Rập nhằm thuyết phục các nước láng giềng vùng Vịnh Sunni sử dụng ảnh hưởng của họ với Washington trong bối cảnh ngày càng lo ngại Israel có thể nhắm mục tiêu vào các cơ sở sản xuất dầu của Iran.

Trong các cuộc họp tuần này, Iran đã cảnh báo Ả Rập Saudi rằng họ không thể đảm bảo an toàn cho các cơ sở dầu mỏ của vương quốc vùng Vịnh nếu Israel được hỗ trợ thực hiện một cuộc tấn công, một quan chức cấp cao của Iran và một nhà ngoại giao Iran nói với Reuters.

Ali Shihabi, một nhà phân tích người Saudi thân cận với hoàng gia Saudi, cho biết: "Người Iran đã tuyên bố: 'Nếu các quốc gia vùng Vịnh mở không phận của họ cho Israel, đó sẽ là một hành động chiến tranh'".

Nhà ngoại giao này cho biết, Tehran đã gửi một thông điệp rõ ràng tới Riyadh rằng các đồng minh của họ ở các quốc gia như Iraq hoặc Yemen có thể đáp trả nếu có bất kỳ sự hỗ trợ nào trong khu vực dành cho Israel chống lại Iran.

Các nguồn tin vùng Vịnh và Iran cho biết, một cuộc tấn công tiềm tàng của Israel là trọng tâm của cuộc đàm phán hôm thứ Tư giữa nhà cai trị trên thực tế của Saudi, Thái tử Mohammed bin Salman và Bộ trưởng Ngoại giao Iran Abbas Araqchi, người đang có chuyến công du vùng Vịnh để vận động sự ủng hộ.

Một nguồn tin vùng Vịnh thân cận với chính phủ nói với Reuters rằng, chuyến thăm của Bộ trưởng Iran, cùng với các hoạt động liên lạc giữa người Mỹ và Saudi Arabia ở cấp bộ quốc phòng, là một phần trong nỗ lực phối hợp nhằm giải quyết cuộc khủng hoảng.

Một người ở Washington quen thuộc với các cuộc thảo luận xác nhận rằng các quan chức vùng Vịnh đã liên lạc với những người đồng cấp Mỹ để bày tỏ lo ngại về quy mô trả đũa tiềm tàng của Israel.

Nhà Trắng từ chối bình luận khi được hỏi liệu các chính phủ vùng Vịnh có yêu cầu Washington đảm bảo phản ứng của Israel được kiểm soát hay không. Tổng thống Mỹ Joe Biden và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu hôm 9/10 đã phát biểu về hành động trả đũa của Israel trong một cuộc gọi mà cả hai bên đều mô tả là tích cực.

Jonathan Panikoff, cựu phó sĩ quan tình báo quốc gia Mỹ ở Trung Đông và hiện làm việc tại tổ chức tư vấn Hội đồng Đại Tây Dương ở Washington, cho biết: "Sự lo lắng của các quốc gia vùng Vịnh có thể là điểm thảo luận chính với các đối tác Israel trong nỗ lực thuyết phục Israel thực hiện một cuộc đàm phán". 

DẦU TRƯỚC NGUY CƠ TĂNG GIÁ MẠNH

Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC), trên thực tế do Ả Rập Saudi đứng đầu, có đủ công suất dầu dự phòng để bù đắp cho bất kỳ sự mất mát nào về nguồn cung của Iran nếu sự trả đũa của Israel phá hủy một số cơ sở của nước này.

Nhưng phần lớn công suất dự phòng đó nằm ở khu vực vùng Vịnh, vì vậy nếu các cơ sở dầu mỏ ở Ả Rập Saudi hoặc UAE chẳng hạn, cũng bị nhắm mục tiêu, thế giới có thể phải đối mặt với vấn đề cung cấp dầu.

Ả Rập Saudi đã cảnh giác với một cuộc tấn công của Iran vào các nhà máy dầu của họ kể từ khi cuộc tấn công năm 2019 vào mỏ dầu Aramco của họ đã làm đóng cửa hơn 5% nguồn cung dầu toàn cầu. Iran phủ nhận có liên quan.

Riyadh đã có quan hệ hợp tác với Tehran trong những năm gần đây, nhưng niềm tin vẫn là một vấn đề. Bahrain, Kuwait, Qatar, Ả Rập Saudi và UAE đều là nơi tiếp đón quân đội hoặc cơ sở quân sự của Mỹ.

Một nguồn tin khác ở vùng Vịnh cho biết, những lo ngại về các cơ sở dầu mỏ và khả năng xảy ra xung đột khu vực rộng lớn hơn cũng là trọng tâm trong các cuộc đàm phán giữa các quan chức UAE và các đối tác Mỹ.

Vào năm 2022, lực lượng Houthi liên kết với Iran ở Yemen đã bắn tên lửa và máy bay không người lái vào các xe tải tiếp nhiên liệu gần một nhà máy lọc dầu thuộc sở hữu của công ty dầu mỏ nhà nước ADNOC của UAE và nhận trách nhiệm về vụ tấn công.

Nguồn tin vùng Vịnh cho biết: "Các quốc gia vùng Vịnh không cho phép Israel sử dụng không phận của họ. Họ sẽ không cho phép tên lửa của Israel đi qua và cũng có hy vọng rằng họ sẽ không tấn công các cơ sở dầu mỏ".

Ba nguồn tin vùng Vịnh nhấn mạnh rằng Israel có thể thực hiện các cuộc tấn công qua Jordan hoặc Iraq, nhưng việc sử dụng không phận của Saudi, UAE hoặc Qatar là điều không cần thiết và không cần thiết về mặt chiến lược.

Các nhà phân tích cũng chỉ ra rằng Israel có các lựa chọn khác, bao gồm khả năng tiếp nhiên liệu trên không, cho phép máy bay phản lực của họ bay từ Biển Đỏ vào Ấn Độ Dương, tiến tới vùng Vịnh và sau đó bay trở lại.

"GIỮA CUỘC CHIẾN TÊN LỬA"

Theo hai quan chức cấp cao của Israel, nước này sẽ điều chỉnh phản ứng của mình và tính đến ngày 9/10, Israel vẫn chưa quyết định liệu có tấn công các mỏ dầu của Iran hay không. Lựa chọn này là một trong những phương án được cơ quan quốc phòng đưa ra cho các nhà lãnh đạo Israel.

Bộ trưởng Quốc phòng Israel Yoav Gallant hôm 9/10 cho biết: "Cuộc tấn công của chúng tôi sẽ gây chết người, chính xác và trên hết - gây ngạc nhiên. Họ sẽ không hiểu chuyện gì đã xảy ra và nó xảy ra như thế nào. Họ sẽ thấy hậu quả".

Ba nguồn tin vùng Vịnh cho biết rằng, Ả Rập Saudi, với tư cách là nhà xuất khẩu dầu hàng đầu cùng với các nước láng giềng sản xuất dầu - UAE, Qatar, Kuwait, Oman và Bahrain - rất quan tâm đến việc giảm leo thang tình hình.

Một nguồn tin thứ hai ở vùng Vịnh cho biết: "Chúng ta sẽ ở giữa một cuộc chiến tên lửa. Có mối lo ngại thực sự, đặc biệt nếu cuộc tấn công của Israel nhắm vào các cơ sở lọc dầu của Iran".

Ba nguồn tin vùng Vịnh cho biết cuộc tấn công của Israel vào cơ sở hạ tầng dầu mỏ của Iran sẽ có tác động toàn cầu, đặc biệt đối với Trung Quốc - khách hàng dầu mỏ hàng đầu của Iran - cũng như đối với Kamala Harris trước cuộc bầu cử tổng thống ngày 5/11 mà bà đang tranh cử với Donald Trump.

Nguồn tin đầu tiên của vùng Vịnh cho biết: "Nếu giá dầu tăng lên 120 USD/thùng, điều đó sẽ gây tổn hại cho cả nền kinh tế Mỹ và cơ hội tranh cử của Harris. Vì vậy, người Mỹ sẽ không cho phép cuộc chiến dầu mỏ mở rộng".

Các nguồn tin vùng Vịnh cho biết, việc bảo vệ tất cả các cơ sở khai thác dầu vẫn là một thách thức, mặc dù có hệ thống phòng thủ tên lửa và Patriot tiên tiến, vì vậy cách tiếp cận chính vẫn là ngoại giao: Báo hiệu cho Iran rằng các quốc gia vùng Vịnh không gây ra mối đe dọa nào.

Bernard Haykel, giáo sư Nghiên cứu Cận Đông tại Đại học Princeton, lưu ý rằng Riyadh rất dễ bị tổn thương "bởi vì người Iran có thể tấn công các cơ sở đó trong khoảng cách ngắn từ đất liền".

(Nguồn: CNBC)