Mâm cỗ Tết cũng là một trong nét văn hóa độc đáo và lâu đời của người Việt. Vì thế, dù hoàn cảnh gia đình có khó khăn người ta vẫn gắng sắm sửa mâm cỗ Tết đầy đủ để tưởng nhớ đến ông bà, Tổ tiên, cầu mong Tổ tiên phù hộ cho con cháu sức khỏe dồi dào, học hành tấn tới, gia đình sung túc làm ăn phát tài phát lộc. 

Tuy nhiên, mỗi miền sẽ có những đặc trưng riêng. Điều này cũng tạo nên sự đa dạng và phong phú cho ẩm thực Việt Nam.

Mâm cỗ Tết miền Bắc

Tại miền Bắc, mâm cỗ Tết tuân thủ theo quy tắc "4 bát 4 đĩa" (không tính nước chấm, dưa hành, và xôi), tượng trưng cho tứ trụ, gồm 4 mùa và 4 phương. Những gia đình khá giả có thể chuẩn bị nhiều hơn, ví dụ như "4 bát 6 đĩa" hoặc "8 bát 8 đĩa", đôi khi mâm cỗ lớn đến mức phải xếp thành 2, 3 tầng.

Trong 4 bát, có những món đặc trưng như canh bóng thả nấu với chân tẩy và nước dùng gà, chân giò hầm măng khô, mọc nấm thả và miến nấu lòng gà. Trong khi đó, 4 đĩa sẽ bao gồm các món như gà trống thiến luộc, nem rán, giò lụa (hoặc giò thủ, chả quế) và bánh chưng. Nhiều gia đình còn thêm đĩa thịt đông - một món ăn đặc trưng cho những ngày lạnh ở miền Bắc.

Những món tráng miệng có mứt sen, mứt quất, mứt gừng, chè kho, tất cả bày vào đĩa nhỏ nên mâm cỗ Tết thêm đa dạng, đầy đủ lại đẹp mắt.

Quan trọng nhất trên mâm cỗ ngày Tết của miền Bắc phải nói tới bánh chưng xanh. Dù là trên bàn thờ, mâm cơm hay bữa cỗ nào cũng Bắc đều sẽ có sự hiện diện của món ăn này. Bánh chưng xanh là linh hồn của ngày Tết cổ truyền, thể hiện tinh hoa đất trời qua bàn tay khéo léo của con người.

Mâm cỗ Tết miền Trung

Các món ăn truyền thống xuất hiện trên mâm cỗ Tết miền Trung thường được bày biện một cách tinh tế, chia thành từng đĩa nhỏ trên chiếc mâm tròn. Những món cơ bản thường gặp bao gồm gà luộc, thịt heo, bánh tét, nem chua, dưa hành, ram cuốn và nhiều món khác.

Ngoài những món truyền thống, người miền Trung cũng đặc biệt chú ý đến yếu tố lưu trữ thực phẩm. Do đó, một số gia đình thường chuẩn bị những món mặn như thịt kho, tôm rim, gà rán, nem và thịt ngâm nước mắm để giữ được hương vị trọn vẹn.

Riêng người Huế thì mâm cỗ phải có đĩa giò lụa, thịt đông, gà bóp rau răm, chả Huế, thịt heo luộc…

Miền Trung còn là nơi nổi bật với thói quen "cuốn" cho nên mâm cỗ ngày Tết của các tỉnh không thể thiếu các món bánh tráng, rau sống cuốn.

Mâm cỗ Tết miền Nam

Mâm cỗ Tết miền Nam, so với các vùng khác, thật sự là một tuyệt tác của sự phóng khoáng và không ràng buộc bởi hình thức trang trí. Miền Nam, nơi mà mẹ thiên nhiên ban tặng nhiều đặc sản và trái cây phong phú, đã tạo nên một không khí độc đáo cho bữa cỗ Tết.

Mâm cỗ Tết miền Nam không thể thiếu món thịt kho trứng (hay còn gọi là thịt kho tàu - thịt và trứng được "kho" trong một nồi lớn). Một món ăn đặc sắc khác không thể bỏ qua là canh khổ qua nhồi thịt, với niềm tin rằng mọi khó khăn đều sẽ qua đi để đón chào một năm mới hạnh phúc hơn.

Ngoài hai món trên, cỗ Tết miền Nam còn có sự góp mặt nhiều món hấp dẫn khác như gà luộc, chả giò, gỏi ngó sen, tôm khô củ kiệu và đặc biệt là bánh tét.

Bánh tét miền Nam đa dạng về nhân, từ đậu xanh, đậu đen đến chuối, dừa... Một số gia đình còn thêm vào đó chả lụa, giò thủ, lạp xưởng nếu muốn thêm sự phong cách.

Mâm cỗ Tết của miền Nam không chỉ là bữa ăn ngon, mà còn là biểu tượng của sự đa dạng và phóng khoáng, phản ánh rõ nét tâm hồn và tư duy của con người miền Nam.