Giá năng lượng đang làm chao đảo nền kinh tế toàn cầu lần thứ hai trong một năm. Lần này, đó là một tin tốt. Giá dầu mỏ và khí đốt tự nhiên sụt giảm đang thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, củng cố niềm tin và giảm bớt áp lực lên ngân sách chính phủ.

Đó là mặt trái của cú sốc giá năng lượng cách đây một năm, khi cuộc xung đột Nga-Ukraina làm dấy lên lo ngại về một cuộc suy thoái sâu sắc ở châu Âu và hơn thế nữa.

Các nhà kinh tế cho biết, giá năng lượng giảm phần nào giải thích cho dữ liệu kinh tế mạnh bất ngờ trong năm nay ở Mỹ và châu Âu. 

Theo khảo sát kinh doanh của S&P Global, các nhà quản lý chuỗi cung ứng ở cả hai bờ Đại Tây Dương lạc quan hơn so với nhiều tháng trước, một chỉ báo được theo dõi chặt chẽ về tăng trưởng trong tương lai.

Vận may bất ngờ dành cho các hộ gia đình, doanh nghiệp và chính phủ đang bù đắp chi phí đi vay cao hơn khi các ngân hàng trung ương đẩy lãi suất lên để hạ nhiệt lạm phát cao trong lịch sử.

Giá một thùng dầu đã giảm hơn một phần ba kể từ giữa năm ngoái, từ 121 USD xuống còn khoảng 77 USD, thấp hơn mức trước chiến tranh, khi thị trường điều chỉnh theo lệnh cấm vận của phương Tây đối với nguồn cung của Nga và khi dầu được giải phóng khỏi kho dự trữ khẩn cấp. Một số nhà kinh tế cảnh báo nền kinh tế Trung Quốc mở cửa trở lại sẽ đẩy giá dầu lên cao hơn, nhưng điều đó vẫn chưa xảy ra.

Tại châu Âu, giá khí đốt tự nhiên bán buôn chuẩn đã giảm gần 90% kể từ mùa hè năm ngoái, đạt mức thấp nhất kể từ năm 2021, nhờ thời tiết ấm áp, tiết kiệm và tăng nhập khẩu.

Năng lượng đi vào hầu hết tất cả hàng hóa và dịch vụ, khiến nó có tầm quan trọng vượt trội mặc dù các nền kinh tế tiên tiến đã giảm mức tiêu thụ năng lượng trên một đơn vị sản lượng kể từ những năm 1970.

Neil Shearing, nhà kinh tế trưởng tại Capital Economics ở London, cho biết: "Thật khó để phóng đại tầm quan trọng của điều này đối với triển vọng kinh tế vĩ mô của châu Âu".

Đối với châu Âu, giá khí đốt tự nhiên giảm giúp tiết kiệm chi phí rất lớn, tương đương khoảng 3,5% tổng sản phẩm quốc nội trong năm nay đối với Ý và khoảng 2% GDP đối với Đức, Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha, theo Capital Economics.

Tuy nhiên, tác động đối với sản lượng rất phức tạp bởi hàng trăm tỷ USD trợ cấp mà các chính phủ đã tung ra vào năm ngoái để giảm bớt thiệt hại cho các hộ gia đình và doanh nghiệp. Những khoản trợ cấp đó làm giảm tác động của sự gia tăng, và do đó làm giảm giá năng lượng sau đó. 

Vì lý do đó, tác động đến sản lượng sẽ bằng khoảng một nửa so với tiết kiệm chi phí thực tế, ông Shearing nói. Ông nói: "Chúng ta đã chuyển từ một tình huống mà chúng ta dự đoán là một cuộc suy thoái khá sâu sang một cuộc suy thoái nhẹ hơn, nông hơn và tồn tại trong thời gian ngắn hơn".

Theo Capital Economics và Ngân hàng Berenberg, gói kích thích năng lượng có thể giúp tăng sản lượng của khu vực đồng euro lên khoảng 1,5%, gần tương đương với mức tăng trưởng trong một năm. Theo Berenberg, nền kinh tế khu vực đồng euro hiện được dự đoán sẽ tăng trưởng 0,7% trong năm nay, so với dự báo hồi tháng 10/2022 về mức giảm 1,3%. Các nhà kinh tế cho biết Mỹ cũng sẽ được hưởng lợi ở mức độ thấp hơn.

Niềm tin của người tiêu dùng đã phục hồi mạnh mẽ ở cả hai bờ Đại Tây Dương trong những tháng gần đây, đảo ngược đà sụt giảm của năm ngoái. Các nhà kinh tế cho biết, điều đó có thể có nghĩa là các hộ gia đình chi tiêu nhiều hơn số tiền họ tiết kiệm được trong thời kỳ đại dịch, thúc đẩy tăng trưởng hơn nữa.

Holger Schmieding, nhà kinh tế trưởng tại Ngân hàng Berenberg cho biết, trên khắp châu Âu, cú sốc đối với niềm tin của các hộ gia đình và doanh nghiệp vào năm ngoái ít nhất cũng nghiêm trọng như tác động đối với thu nhập khả dụng của các hộ gia đình.

Tại Ý, quốc gia phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu khí đốt tự nhiên, doanh số bán lẻ đã tăng 1,7% trong tháng 1 so với tháng 12/2022. Đó là một trong những mức tăng nhanh nhất kể từ tháng 5/2020, khi các nền kinh tế đang mở cửa trở lại sau đợt phong tỏa do đại dịch. Tại Đức, sản xuất trong các lĩnh vực sử dụng nhiều năng lượng đã tăng 6,8% trong tháng 1/2023 so với tháng trước, sau khi giảm 1/5 vào năm ngoái, theo cơ quan thống kê liên bang.

Ông Schmieding cho biết: "Chỉ có sự bùng nổ giá khí đốt và những lo ngại về tình trạng thiếu khí đốt phổ biến trong mùa hè và mùa đông năm ngoái đã khiến khu vực đồng euro rơi vào tình trạng trì trệ vào năm ngoái". "Cú sốc này hiện đang đi ngược lại".

Không giống như châu Âu, nơi giá năng lượng cao hơn chuyển tiền từ người dân địa phương sang người nước ngoài, Mỹ là nhà xuất khẩu năng lượng ròng. Do đó, giá cao hơn có những tác động mơ hồ hơn: Chúng phân phối lại tiền từ các hộ gia đình Mỹ cho các nhà sản xuất năng lượng Mỹ và các cổ đông của họ.

Tuy nhiên, các hộ gia đình có nhiều khả năng chi tiêu hơn so với các nhà sản xuất dầu, có nghĩa là ngay cả ở Mỹ, giá dầu cao hơn thực tế sẽ trừ đi tăng trưởng. Theo Morgan Stanley, giá dầu tăng gấp đôi kéo dài trong cả năm sẽ làm giảm chi tiêu thực tế của hộ gia đình lên tới 3,7%.

Ngược lại, giá xăng giảm trong nửa cuối năm ngoái đã bù đắp nhiều hơn tác động của lãi suất cao hơn trong cùng kỳ bằng cách giải phóng thu nhập khả dụng, ngân hàng cho biết.

Ở nhiều quốc gia, chính phủ cung cấp hỗ trợ rộng rãi hơn bên cạnh các khoản trợ cấp cho mỗi đơn vị sử dụng năng lượng, bao gồm cả hỗ trợ tiền mặt. Tại Vương quốc Anh, các hộ gia đình đang nhận được khoản thanh toán cố định từ chính phủ, trị giá 400 bảng Anh, tương đương khoảng 480 USD. Ở Pháp, chính phủ tăng các mức thuế thu nhập để tăng thu nhập khả dụng.

Các ngân hàng trung ương lớn đang cố gắng đánh giá xem có thể tăng lãi suất thêm bao nhiêu nữa. Việc giảm giá năng lượng cắt giảm cả hai cách. Một mặt, nó làm giảm lạm phát tiêu đề. Do đó, các công đoàn có thể chịu áp lực phải giải quyết mức tăng lương thấp hơn, làm giảm nguy cơ vòng xoáy giá lương.

Mặt khác, giá năng lượng thấp hơn đóng vai trò như cắt giảm thuế, thúc đẩy chi tiêu của người tiêu dùng, điều này có thể gây thêm áp lực lạm phát ngoài năng lượng.

"Những gì hộ gia đình không chi tiêu cho năng lượng, họ sẽ chi tiêu cho thứ khác", Catherine Mann, thành viên của Ủy ban Chính sách tiền tệ của Ngân hàng Anh, cho biết trong một cuộc thảo luận vào tháng trước.

"Điều đó chuyển một thứ mà tôi không kiểm soát, đó là giá năng lượng bên ngoài, thành một thứ trông rất giống với thứ mà tôi phải kiểm soát, đó là lạm phát do trong nước tạo ra".

(Nguồn: WSJ)