IEMZ Kupol, một công ty con của công ty vũ khí nhà nước Nga Almaz-Antey, đã phát triển và thử nghiệm một mẫu máy bay không người lái mới có tên Garpiya-3 (G3) ở Trung Quốc với sự giúp đỡ của các chuyên gia địa phương, theo một trong những tài liệu báo cáo mà Kupol đã gửi tới Bộ Quốc phòng Nga vào đầu năm nay để phác thảo công việc của mình.

Kupol nói với Bộ Quốc phòng trong bản kế hoạch rằng, họ có thể sản xuất máy bay không người lái bao gồm G3 ở quy mô lớn tại một nhà máy ở Trung Quốc để vũ khí có thể được triển khai trong "chiến dịch quân sự đặc biệt" ở Ukraina, thuật ngữ mà Moscow sử dụng cho cuộc chiến.

Kupol, Almaz-Antey và Bộ Quốc phòng Nga không trả lời yêu cầu bình luận về bài viết này. Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói với Reuters rằng, họ không biết về một dự án như vậy và nói thêm rằng, nước này có các biện pháp kiểm soát chặt chẽ việc xuất khẩu máy bay không người lái (UAV).

Fabian Hinz, nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế, một tổ chức tư vấn quốc phòng có trụ sở tại London, cho biết việc chuyển giao máy bay không người lái từ Trung Quốc sang Nga, nếu được xác nhận, sẽ là một bước phát triển đáng kể.

Ông nói với Reuters: "Nếu bạn nhìn vào những gì Trung Quốc đã cung cấp cho đến nay, thì đó chủ yếu là hàng hóa có công dụng kép - đó là các bộ phận, bộ phận phụ có thể được sử dụng trong các hệ thống vũ khí". 

"Đây là những gì đã được báo cáo cho đến nay. Nhưng những gì chúng tôi chưa thực sự thấy, ít nhất là trong nguồn mở, là việc chuyển giao toàn bộ hệ thống vũ khí được ghi lại".

Tuy nhiên, Samuel Bendett, một thành viên cấp cao phụ trợ tại Trung tâm An ninh Mỹ Mới (CNAS), một tổ chức tư vấn có trụ sở tại Washington, cho biết Bắc Kinh sẽ do dự trong việc chấp nhận các lệnh trừng phạt quốc tế vì đã giúp đỡ cỗ máy chiến tranh của Moscow, và hơn thế nữa cần có thông tin để chứng minh rằng Trung Quốc là chủ nhà sản xuất máy bay không người lái quân sự của Nga.

Bộ Ngoại giao Mỹ và chính phủ Ukraina không trả lời yêu cầu bình luận. Các quan chức Mỹ tuần trước đã nêu quan ngại về điều mà họ cho là sự hỗ trợ của Trung Quốc đối với cỗ máy chiến tranh của Nga, từ chối cung cấp thông tin cụ thể.

Theo báo cáo của Kupol gửi Bộ, G3 có thể di chuyển khoảng 2.000 km với trọng tải 50 kg. Họ cho biết các mẫu G3 và một số mẫu máy bay không người lái khác được sản xuất tại Trung Quốc đã được chuyển đến Kupol ở Nga để thử nghiệm thêm, một lần nữa với sự tham gia của các chuyên gia Trung Quốc.

Các tài liệu không xác định danh tính các chuyên gia máy bay không người lái Trung Quốc tham gia vào dự án mà nó nêu ra và Reuters không thể xác định danh tính của họ.

Kupol đã nhận bảy máy bay không người lái quân sự được sản xuất tại Trung Quốc, trong đó có hai chiếc G3, tại trụ sở chính ở thành phố Izhevsk của Nga, theo hai tài liệu riêng biệt được Reuters xem xét. Đó là các hóa đơn được một công ty Nga gửi đến Kupol vào mùa hè, hai nguồn tin tình báo châu Âu cho biết đóng vai trò trung gian với các nhà cung cấp Trung Quốc.

Các hóa đơn, một trong số đó yêu cầu thanh toán bằng đồng nhân dân tệ, không nêu rõ ngày giao hàng hoặc xác định nhà cung cấp ở Trung Quốc.

Hai nguồn tin tình báo cho biết việc giao mẫu máy bay không người lái cho Kupol là bằng chứng cụ thể đầu tiên mà cơ quan của họ tìm thấy về việc toàn bộ máy bay không người lái sản xuất tại Trung Quốc đã được chuyển giao cho Nga kể từ khi cuộc chiến Ukraina bắt đầu vào tháng 2/2022.

Họ yêu cầu không tiết lộ danh tính cũng như tổ chức của họ do tính nhạy cảm của thông tin. Họ cũng yêu cầu giữ lại một số chi tiết nhất định liên quan đến các tài liệu, bao gồm cả ngày tháng chính xác của chúng.

'TIÊU CHUẨN NHÂN ĐÔI VỀ BÁN VŨ KHÍ'

Các nguồn tin cho Reuters xem tổng cộng 5 tài liệu, bao gồm 2 báo cáo của Kupol gửi Bộ trong nửa đầu năm và 2 hóa đơn, để hỗ trợ cho tuyên bố của họ về sự tồn tại của một dự án của Nga ở Trung Quốc nhằm sản xuất máy bay không người lái để sử dụng ở Ukraina. Chương trình này chưa từng được báo cáo trước đây.

Các báo cáo của Kupol gửi tới Bộ không cung cấp thêm địa điểm chính xác cho các địa điểm liên quan đến dự án. Reuters cũng không thể xác định liệu Bộ Quốc phòng có bật đèn xanh cho công ty tiến hành sản xuất hàng loạt như đề xuất hay không.

Bắc Kinh đã nhiều lần phủ nhận việc Trung Quốc hoặc các công ty Trung Quốc cung cấp vũ khí cho Nga để sử dụng ở Ukraina, đồng thời khẳng định nước này vẫn trung lập. Trả lời câu hỏi của bài báo này, Bộ Ngoại giao nói với Reuters rằng quan điểm của Trung Quốc thể hiện sự tương phản với các quốc gia khác có "tiêu chuẩn kép về bán vũ khí" mà họ cho rằng đã "đổ thêm dầu vào ngọn lửa của cuộc khủng hoảng Ukraina".

Bộ này cho biết hồi đầu tháng này rằng không có hạn chế quốc tế nào đối với thương mại của Trung Quốc với Nga khi trả lời báo cáo của Reuters rằng Kupol đã bắt đầu sản xuất máy bay không người lái quân sự tầm xa Garpiya-A1 ở Nga bằng cách sử dụng động cơ và linh kiện của Trung Quốc.

Các tài liệu mới được báo cáo ở đây cho thấy Kupol thuộc sở hữu nhà nước đã tiến xa hơn bằng cách tìm nguồn cung ứng UAV hoàn chỉnh từ Trung Quốc.

Cả Nga và Ukraina đều đang chạy đua tăng cường sản xuất máy bay không người lái, loại vũ khí nổi lên như vũ khí hiệu quả cao trong chiến tranh.

David Albright, cựu thanh tra vũ khí của Liên hợp quốc, người đứng đầu nhóm nghiên cứu Viện Khoa học và An ninh Quốc tế và đã tiến hành nhiều công việc về hợp tác giữa Trung Quốc và Nga trong sản xuất máy bay không người lái, nói với Reuters rằng Kupol có thể lách các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với Nga bằng cách thành lập một cơ sở sản xuất ở Trung Quốc, nơi họ có thể tiếp cận các chip và kiến thức chuyên môn tiên tiến.

Nhưng Bendett tại CNAS cho biết, Bắc Kinh có lý do để bước đi cẩn thận: "Việc một nhà máy chính thức tồn tại chuyên sản xuất máy bay không người lái cho người Nga sẽ khiến Trung Quốc phải chịu một số tác động nghiêm trọng hơn của các lệnh trừng phạt, vì vậy không rõ Trung Quốc sẽ sẵn sàng ở mức độ nào".

CÓ THỂ SO SÁNH VỚI MÁY BAY REAPER CỦA MỸ?

G3 là phiên bản nâng cấp của máy bay không người lái Garpiya-A1, theo báo cáo của Kupol gửi tới Bộ Quốc phòng. Họ cho biết nó được thiết kế lại bởi các chuyên gia Trung Quốc dựa trên bản thiết kế của Garpiya-A1.

Kupol cho biết trong vòng 8 tháng, dự án ở Trung Quốc sẽ sẵn sàng sản xuất UAV tấn công REM 1 do Trung Quốc thiết kế với trọng tải 400 kg. Hai nguồn tin tình báo châu Âu cho biết hệ thống này sẽ tương tự như máy bay không người lái Reaper của Mỹ.

Các nguồn tin cho biết một công ty quốc phòng khác của Nga có tên TSK Vektor đóng vai trò trung gian giữa Kupol và các nhà cung cấp Trung Quốc trong dự án. Họ cho biết các công ty Nga đã làm việc với một công ty Trung Quốc có tên Redlepus TSK Vector Industrial, có trụ sở tại Thâm Quyến mà không nêu rõ vai trò của Redlepus.

TSK Vektor và Redlepus đã không trả lời yêu cầu bình luận.

Một tài liệu riêng được Reuters xem xét tiết lộ các kế hoạch liên quan đến Kupol, TSK Vektor và Redlepus để thành lập một trung tâm nghiên cứu và sản xuất máy bay không người lái chung giữa Nga và Trung Quốc tại đặc khu kinh tế Kashgar ở tỉnh Tân Cương của Trung Quốc.

Reuters không thể xác định ai đã tạo ra tài liệu có logo của ba công ty hoặc xác định người nhận dự định. Tài liệu cho biết, "Cơ sở nghiên cứu và sản xuất máy bay không người lái tiên tiến" rộng 80 ha sẽ có thể sản xuất 800 máy bay không người lái mỗi năm. Không có mốc thời gian nào được đưa ra khi nào nó sẽ đi vào hoạt động.

Tuần trước, Tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết quân đội của ông đã nhận được khoảng 140.000 máy bay không người lái vào năm 2023 và Moscow có kế hoạch tăng con số này lên gấp 10 lần trong năm nay.

Ông nói trong một cuộc họp ở St Petersburg về việc sản xuất máy bay không người lái: "Ai phản ứng nhanh hơn trước các yêu cầu trên chiến trường sẽ giành chiến thắng".

(Nguồn: Reuters)