Một chiếc bung cửa, một chiếc cháy 

Sau năm 2023 đầy khó khăn, khi các chuyên gia an toàn và cơ quan quản lý đưa ra cảnh báo về rủi ro gia tăng, ngành du lịch hàng không đã trải qua hai vụ tai nạn máy bay ngay trong những ngày đầu năm mới. 

Jim Hall, cựu chủ tịch Ủy ban An toàn giao thông vận tải Quốc gia Mỹ (NTSB) cho biết: "Tôi nghĩ hệ thống đang bị căng thẳng, ngành này phải đối mặt với một thử thách quan trọng để duy trì thành tích an toàn trong khi bổ sung thêm hàng nghìn phi công, tiếp viên và kiểm soát viên không lưu mới". 

Các nhà điều tra đang tìm hiểu nguyên nhân dẫn tới vụ va chạm giữa máy bay chở khách của Hãng hàng không Japan Airlines (JAL) và máy bay của Lực lượng bảo vệ bờ biển Nhật Bản tại sân bay Haneda ở thủ đô Tokyo của nước này.

Chiếc Boeing 737 Max 9 của Alaska Airlines bị nổ bảng điều khiển và bung một phần thân ngay trên bầu trời hôm 5/1. Chiếc máy bay trên chở 171 hành khách và 6 thành viên phi hành đoàn, gặp sự cố không lâu sau khi cất cánh và buộc phải trở lại sân bay ở Portland.

Nhà chức trách cho biết, trong cả hai trường hợp, vụ tai nạn có thể nghiêm trọng hơn. Đối với vụ tai nạn của Alaska Airlines, tác động sẽ tồi tệ hơn nếu sự cố xảy ra ở độ cao hành trình thay vì trong lúc máy bay đang bay lên hoặc nếu một trong hai ghế gần thân máy bay nhất đã có người ngồi.

Tại Nhật Bản, vụ va chạm đã khiến 5 người trên máy bay của lực lượng bảo vệ bờ biển thiệt mạng khi lấn vào đường băng. Tuy nhiên, vụ việc có nguy cơ trở thành một trong những vụ chết người nhất trong lịch sử nếu việc sơ tán máy bay chở khách kém thành công hơn hoặc ngọn lửa nhấn chìm máy bay lan nhanh hơn.

Ám ảnh an toàn bay

Hàng không thương mại vẫn là một trong những cách di chuyển an toàn nhất, vượt xa tỷ lệ tai nạn ở hầu hết các phương thức vận tải khác. 

Theo dữ liệu mới nhất có được từ Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế, tỷ lệ tai nạn toàn cầu vào năm 2022 đã thấp hơn mức trước đại dịch. Từ năm 2013 đến năm 2022, tỷ lệ tai nạn đã giảm gần 17%, từ 3,9 trên một triệu chuyến bay xuống còn 3,25. 

Ngành này cho rằng tỷ lệ tai nạn giảm nói chung là do nỗi ám ảnh về an toàn, từ các quy trình quản lý cẩn thận chuyển động của máy bay trên đường băng và trên bầu trời cho đến các quy định xác định chính xác kích thước của từng đai ốc và bu lông được lắp trên máy bay thương mại.

Các chuyên gia an toàn và cơ quan quản lý đã cảnh giác cao độ kể từ khi các hạn chế được dỡ bỏ và các hãng hàng không nỗ lực bù đắp hàng chục tỷ USD bị mất trong thời kỳ đại dịch. 

Dữ liệu hàng năm của ICAO cho năm 2023 vẫn chưa được công bố, nhưng hồ sơ do Trung tâm đánh giá dữ liệu sự cố máy bay phản lực có trụ sở tại Hamburg lưu giữ cho thấy tổng số tai nạn đạt 1.033 vụ vào năm ngoái. 

Khi COVID-19 lan rộng trên toàn cầu vào năm 2020, các hãng hàng không đã đưa hàng nghìn máy bay vào kho, chim và động vật hoang dã "chuyển nhà" đến các sân bay không sử dụng. 

Hàng triệu việc làm đã bị cắt giảm trong đợt cắt giảm nhân sự lớn nhất từ trước đến nay trong cả ngành hàng không và vũ trụ. Sự phục hồi sau đó đã dẫn đến thời gian tuyển dụng nhanh nhất, khiến các nhà sản xuất máy bay, chuyên gia bảo trì, kiểm soát viên không lưu, các công ty khai thác mặt đất và các hãng hàng không phàn nàn về cuộc chiến tìm kiếm việc làm.

"Ở một mức độ nào đó, cả hai vụ tai nạn đều được cho là do lỗi của con người", Conor Nolan, thành viên hội đồng quản trị của Tổ chức An toàn Chuyến bay cho biết. 

Ông cho biết nhu cầu về giao thông rất lớn trong khi nguồn lao động đang trở nên khan hiếm,  các hãng hàng không đang nỗ lực hơn bao giờ hết về vấn đề an toàn vì áp lực đó. Ngành hàng không cần nhân sự có trình độ và kinh nghiệm phù hợp trong lĩnh vực nhưng nguồn nhân lực này đang cạn kiệt dần. 

Việc mất đi những công nhân có kinh nghiệm, từ việc các công nhân nhà máy có kinh nghiệm nghỉ việc cho đến việc các phi công nghỉ hưu sớm, đã đè nặng lên trình độ kỹ năng và vận hành bay. 

Các phi công đang tăng tốc vượt qua các cột mốc sự nghiệp, chuyển từ các hãng hàng không khu vực sang các hãng hàng không quốc tế hoặc được thăng chức nhanh hơn từ cơ phó lên cơ trưởng.

Các chuyên gia cho biết sự thiếu hụt ở công nhân bảo trì và sản xuất đã gia tăng, những người kiểm soát không lưu đang phải đối mặt với mức nhân sự thấp khủng hoảng. 

Hàng không thương mại vẫn kiên nhẫn với giấc mơ bay

Những thách thức đó và tình trạng suy thoái chung trong toàn ngành sau gần hai năm hoạt động bay đình trệ đã ảnh hưởng đến toàn ngành, chủ yếu là trong các sự cố ít nghiêm trọng hơn so với những sự cố trong tuần qua. 

Tại Mỹ và Châu Âu, Cục Hàng không Liên bang và cơ quan đối tác Châu Âu đã dành phần lớn thời gian của năm 2023 để cố gắng xác định nguyên nhân đằng sau sự gia tăng số vụ trượt đường băng trên khắp đất nước, có thể dẫn đến các vụ va chạm tương tự như đã thấy ở Tokyo. 

Theo dữ liệu của FAA, trong 10 tháng đầu năm ngoái, tỷ lệ các vụ lấn sân nghiêm trọng trên đường băng của Mỹ đã tăng lên 0,41, từ mức 0,34 vào năm 2022.

FAA đã cảnh báo sớm về tình trạng mệt mỏi và sai sót chung trên toàn hệ thống ngay từ mùa hè năm 2021, liên quan đến sức khỏe nhân viên và trên toàn hệ thống.

Boeing và Airbus đang nỗ lực để nhanh chóng phục hồi năng lực sản xuất sau khi cắt giảm sản lượng vì đại dịch. 

Với việc các hãng hàng không hiện đang nhanh chóng cố gắng giành lấy những chiếc máy bay phản lực mới, cả hai công ty đều than thở rằng họ không thể chế tạo máy bay đủ nhanh để đáp ứng nhu cầu của các hãng hàng không.

Tại Boeing, động lực đó diễn ra trong bối cảnh công ty đang phải đối mặt với cuộc chiến kiểm soát chất lượng. Trong phần lớn thời gian của năm 2022, việc giao chiếc 787 Dreamliner bán chạy nhất của họ đã bị FAA tạm dừng do chất lượng sản xuất liên tục sa sút. Mùa hè năm ngoái, việc sản xuất MAX đã bị tạm dừng sau khi các lỗ hổng trên thân máy bay mới được phát hiện là khoan sai. 

Và gần đây nhất là vào ngày 28/12, FAA đã ban hành một chỉ thị mới - không liên quan đến sự cố tối thứ Sáu, yêu cầu các hãng hàng không kiểm tra các máy bay phản lực MAX mới được chế tạo để tìm các đai ốc bị thiếu trong hệ thống bánh lái của máy bay.

Nhà phân tích hàng không vũ trụ Sheila Kahyaoglu của Jefferies cho biết mặc dù còn quá sớm để biết nguyên nhân của vấn đề, nhưng áp lực buộc Boeing và các nhà cung cấp phải tăng cường đã làm tăng nguy cơ sai sót trong sản xuất.

Là một phần của cuộc điều tra sau vụ tai nạn tối thứ Sáu, NTSB có thể sẽ điều tra một số khả năng, bao gồm cả việc nắp cửa thoát hiểm có được lắp đặt hoặc sản xuất đúng cách hay không. Các nhà chức trách hiện đang phân tích thông qua Boeing và Spirit AeroSystems để đánh giá xem có thể xảy ra lỗi ở đâu.

Spirit AeroSystems - nhà cung cấp quan trọng cho Boeing và Airbus, đã rơi vào cuộc khủng hoảng của chính mình sau khi một loạt khó khăn trong sản xuất dẫn đến việc cựu giám đốc điều hành của hãng này bị sa thải.

(Nguồn: WSJ)