Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã ngừng cấp phép thành lập mới công ty chứng khoán, vì vậy, việc mua lại công ty chứng khoán là bước đi tắt để sở hữu giấy phép hoạt động. Công ty có quy mô càng nhỏ, kinh doanh kém hiệu quả lại càng được các “đại gia” săn lùng vì chi phí sẽ thấp hơn. Bên mua không cần quan tâm công ty chứng khoán đó có hệ thống khách hàng ra sao, đội ngũ nhân sự như thế nào, vì đằng nào chủ mới cũng phải tiến hành tái cấu trúc công ty.
Việc có quá nhiều công ty chứng khoán khiến một số công ty hoạt động yếu kém không cạnh tranh được buộc phải tái cơ cấu bằng việc mua bán, sáp nhập, thậm chí nhiều công ty bị rút giấy phép hoạt động. Việc “săn” mua công ty chứng khoán vẫn âm thầm diễn ra. Chủ tịch hội đồng quản trị của một công ty chứng khoán có quy mô vốn hơn 300 tỷ đồng chia sẻ, nhiều đối tác cả trong và ngoài nước đề xuất mua lại, nhưng Hội đồng quản trị Công ty không đồng ý, chỉ chấp nhận phát hành riêng lẻ tối đa 49%. Bên mua chưa đồng ý, bởi mong muốn của đối tác là sở hữu tối thiểu 51% để nắm quyền chi phối. Giai đoạn 2017 - 2018, thị trường chứng khoán đã chứng kiến nhiều cuộc thay tên đổi chủ của công ty chứng khoán nhỏ, như Công ty Chứng khoán MSI đổi tên thành KBSV, Chứng khoán Đệ Nhất được đổi tên thành Chứng khoán Yuanta Việt Nam, Chứng khoán Phương Nam đổi thành Chứng khoán Funan sau khi về tay chủ mới, hoặc có công ty vẫn giữ lại tên gọi nhưng thực tế chủ đã hoàn toàn khác như IVS…
Nhu cầu lớn đẩy “định giá” giấy phép công ty chứng khoán tăng cao. Theo một nguồn tin, nếu như giai đoạn 2018 - 2019, giấy phép hoạt động của một công ty chứng khoán nhỏ được “định giá” khoảng 1 triệu USD thì nay lên tới trên dưới 2 triệu USD, nhưng không dễ mua được.
Năm 2020, một tổ chức Hàn Quốc thương thảo mua lại Công ty Chứng khoán ACB (ACBS). Đây là một tập đoàn tài chính hàng đầu Hàn Quốc, có tệp khách hàng rất lớn và sẵn sàng chi một khoản không nhỏ để sở hữu ACBS, nhưng chủ trương của ACBS là tìm kiếm đối tác lớn để hợp tác, chứ không có ý định bán lại toàn bộ Công ty. Nhu cầu tìm mua công ty chứng khoán không chỉ đến từ các nhà đầu tư ngoại (Hàn Quốc, Trung Quốc, Singapore…), mà còn xuất phát từ doanh nghiệp trong nước. Chia sẻ từ lãnh đạo một công ty chứng khoán có quy mô nhỏ cho biết, cuối năm 2019, đầu năm 2020, cổ đông lớn có nhu cầu bán tổng cộng khoảng 65% vốn, nhưng đối tác lại muốn mua toàn bộ công ty. Trước diễn biến sôi động của thị trường chứng khoán, bên mua đã nâng giá chào mua lên, nhưng nhóm cổ đông lớn chưa đồng ý bán lại hoàn toàn, vì thế, thương vụ chưa thành công.
Gần đây xuất hiện một cái tên rất mới: Chứng khoán KS (KS Securities). Thực ra, đây chính là Công ty Chứng khoán Gateway, được đổi tên sau khi về tay Sunshine Group vào đầu năm 2021. Tại đại hội cổ đông mới đây, Chứng khoán KS đã thống nhất bổ sung thêm 3 nghiệp vụ kinh doanh mới, gồm tự doanh chứng khoán, bảo lãnh phát hành chứng khoán và tư vấn đầu tư chứng khoán. Trước đó, Chứng khoán Gateway chỉ có một nghiệp vụ duy nhất là môi giới chứng khoán.
Cùng với việc bổ sung thêm nghiệp vụ, KS Securities phát hành 22,66 cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu để tăng vốn điều lệ từ 111 tỷ đồng lên 337 tỷ đồng, việc tăng vốn thực hiện ngay trong năm 2021. Đây là lần thứ 3 thay tên đổi họ của công ty chứng khoán này. Công ty vốn có tên là Chứng khoán Tầm Nhìn, được thành lập vào tháng 12/2006, với vốn điều lệ 12 tỷ đồng. Năm 2017, Công ty đổi tên thành Chứng khoán Hòa Trung Việt Nam và đến cuối năm 2018 có tên Gateway. Báo cáo tài chính 3 năm gần đây cho thấy, hoạt động kinh doanh của Chứng khoán Việt Nam Gateway liên tục báo lỗ và gần nhất, năm 2020, Công ty này báo lỗ sau thuế 1,7 tỷ đồng. Tính đến ngày 31/12/2020, khoản lỗ luỹ kế của Chứng khoán Việt Nam Gateway đã lên tới 85,4 tỷ đồng, tổng tài sản chỉ còn 25 tỷ đồng.
Việc mua, bán công ty chứng khoán vẫn đang âm thầm diễn ra với việc nhiều công ty thay tên đổi chủ thời gian qua. Sau giai đoạn nở rộ công ty chứng khoán những năm 2006-2007, số công ty chứng khoán trên thị trường lên tới trên 100 công ty.
Nhật Hạ
