Sự leo thang nhanh chóng của cuộc chiến thương mại đầu tháng 8 này đã khiến cho các thị trường tài chính cũng như ngân hàng trung ương trên khắp thế giới phải một phen hoảng loạn. Tuy nhiên điều tồi tệ nhất có thể vẫn chưa qua đi khi Tổng thống Trump vẫn còn nhiều chiêu thức chưa mang ra dùng.

Chỉ trong vài ngày đầu tháng 8, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã sử dụng hai vũ khí lớn nhất trong kho của mình là bật đèn xanh cho kế hoạch đánh thuế lớn nhất trong lịch sử và chính thức gắn mác thao túng tiền tệ lên Trung Quốc. Dù vậy, ông Trump còn nhiều công cụ khác trong tay nếu cuộc chiến tiếp tục leo thang.

Dùng USD trở thành vũ khí tiền tệ

Công cụ nguy hiểm nhất, có tiếng vang nhất và cũng được ông Trump chú ý nhất thời gian gần đây là phá giá USD, biến đồng tiền dự trữ của thế giới thành một loại vũ khí.

Trong một loạt các dòng Tweet đăng hôm 8/8, ông Trump kêu gọi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ cắt giảm lãi suất, làm suy yếu đồng USD để hỗ trợ các nhà xuất khẩu và Tập đoàn đa quốc gia của Mỹ như Boeing, Caterpillar, … 

Động thái này của ông Trump đã phớt lờ một thỏa thuận lâu đời với các nước G20 mà ông Trump vừa tái kí vài tuần trước nhằm ngăn chặn hành động phá giá để cạnh tranh không lành mạnh.

Tổng thống Donald Trump và Tập Cận Bình tại hội nghị G20 Tokyo.

Các nhân vật "diều hâu" của Nhà Trắng từ lâu đã hối thúc Bộ Tài chính can thiệp trực tiếp trên thị trường ngoại hối với lí do khu vực sản xuất Mỹ đang suy giảm. Tuy nhiên nhiều nhà kinh tế cho rằng sự suy giảm này xuất phát từ thuế quan của ông Trump và sự bất ổn xoay quanh cuộc chiến thương mại với Trung Quốc.

Qũy của Bộ Tài chính dùng cho hoạt động can thiệp thị trường ngoại hối là khoảng 92 tỉ USD. Giả sử Fed cũng tham gia như những lần trước và đóng góp số vốn tương đương, việc bơm 184 tỉ USD vào thị trường ngoại hối toàn cầu với thanh khoản 5.000 tỉ USD mỗi ngày cũng chỉ như "muối bỏ bể". Để có thể có tác động đáng kể, chính quyền của ông Trump phải can thiệp thật mạnh tay.

Tiếp tục đánh thuế

Ông Gary Hufbauer – chuyên gia thương mại tại Viện Kinh tế Quốc tê Peterson nhận định: "Ông Trump mới chỉ khẽ chạm tay vào cái giếng sâu chứa đầy các vũ khí mà ông có thể dùng để chống lại Trung Quốc".

Ngoài phá giá USD, ông Trump còn có thể quay trở về với công cụ mà ông vẫn hằng yêu thích là thuế quan bằng cách tăng cường áp thuế đối với 300 tỉ USD hàng hóa còn lại mà Mỹ nhập từ Trung Quốc. Chẳng hạn, thay vì thuế suất 10% như lời đe dọa hôm 1/8, ông Trump có thể áp luôn mức thuế 25%.

Chưa kể, Bộ Thương mại Mỹ còn có ý định cho phép các doanh nghiệp đề xuất thuế quan cụ thể nhằm vào từng loại hàng hóa bị coi là hưởng lợi từ chính sách thao túng tiền tệ của Trung Quốc. Nếu quy định này được áp dụng, hàng loạt công ty Mỹ sẽ xin được bảo vệ và thêm nhiều sản phẩm từ quốc gia tỷ dân sẽ bị đánh thuế quan trả đũa.

Đưa thêm nhiều công ty vào danh sách đen

Cũng theo ông Haufbauer, chính quyền Tổng thống Trump còn có thể đặt ra thêm các rào cản đối với doanh nghiệp Trung Quốc muốn đầu tư vào Mỹ hoặc nhằm vào nguồn cung năng lượng của Trung Quốc bằng cách tước bỏ giấy phép mua dầu từ Iran và Venezuela.

Ngoài ra, Mỹ còn có thể áp lệnh cấm doanh nghiệp Mỹ xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ cho các công ty lớn của Trung Quốc như đang làm với Huawei kể từ tháng 5. Vấn đề Huawei từng nhiều lần được ông Trump nhắc tới như là quân bài trên bàn đàm phán. 

Tại Hội nghị Thượng đỉnh G20 vào cuối tháng 6, ông Trump cho biết doanh nghiệp Mỹ có thể nộp đơn xin phép xuất khẩu cho Huawei nếu chứng minh được rằng hoạt động kinh doanh này không ảnh hưởng tới an ninh quốc gia.

Tuy nhiên sau tuyên bố này, chính quyền Mỹ vẫn chưa làm rõ sản phẩm nào được coi là không đe dọa an ninh quốc gia. Mới đây hôm 7/8, Mỹ lại ra quy định cấm tất cả cơ quan nhà nước mua hàng hóa, dịch vụ từ Huawei.

Nếu cuộc chiến Mỹ - Trung tiếp tục leo thang, phía Mỹ có thể mở rộng phạm vi cấm vận đối với nhiều doanh nghiệp khác của Trung Quốc như ZTE Corp.

Bộ Thương mại Mỹ hiện đang hoàn thiện danh sách sản phẩm bị hạn chế xuất khẩu sang Trung Quốc như công nghệ robot hay trí tuệ nhân tạo (AI). Doanh nghiệp Mỹ muốn bán các sản phẩm này sẽ phải xin các giấy phép đặc biệt của chính phủ.

Dự kiến đến cuối năm nay, bản danh sách các công nghệ bị hạn chế xuất khẩu sẽ được hoàn tất. Các doanh nghiệp công nghệ Mỹ đã bắt đầu vận động hành lang để thu hẹp danh sách này, cho rằng nhiều công nghệ như bán dẫn không nên bị coi là nguy cơ an ninh quốc gia. Họ cũng cho rằng các lệnh hạn chế sẽ thu hẹp thị trường tiêu thụ, làm giảm chi tiêu nghiên cứu và phát triển.