Đối với các nhà kinh tế và dự báo, thật dễ dàng để trở nên cực đoan - lượng dữ liệu khổng lồ và áp lực cần được chú ý khiến nhiều người tuyên bố rằng bầu trời đang sụp đổ hoặc thời kỳ bùng nổ sắp đến gần. 

Đối với một ngân hàng trung ương như Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), nơi được giao nhiệm vụ thậm chí còn khó khăn hơn là duy trì sự cân bằng của nền kinh tế, việc đạt được mức hỗ trợ hoặc áp lực chính xác có thể là một nhiệm vụ khó khăn.

Khó khăn đã được thể hiện đầy đủ trong năm nay. Hầu hết các nhà kinh tế khởi đầu năm mới đều lo ngại Mỹ có thể rơi vào suy thoái bất cứ lúc nào. Dự đoán này dựa trên những bằng chứng đáng ngờ và khi nền kinh tế Mỹ tỏ ra kiên cường trong suốt năm qua thì hóa ra nó lại cực kỳ sai lầm. 

Về phần mình, tôi luôn lo lắng về điều ngược lại: Khả năng nền kinh tế mạnh mẽ sẽ khơi dậy lạm phát, buộc Fed phải tăng cường tăng lãi suất.

Trong khi các nhà dự báo vấp ngã trong suốt cả năm, Fed dường như đã thực hiện được hành động cân bằng. Dữ liệu kinh tế hiện tại phù hợp với sự hạ cánh nhẹ nhàng của nền kinh tế - một tình huống trong đó lạm phát hạ nhiệt mà không gây ra suy thoái kinh tế hoặc tỷ lệ thất nghiệp tăng đột ngột. 

Và Chủ tịch Fed Jerome Powell đang có tâm trạng dễ chịu hơn: Dựa trên những bình luận gần đây, rất khó có khả năng việc tăng lãi suất sẽ sớm quay trở lại, ngay cả khi nền kinh tế đột nhiên có dấu hiệu nóng lên trở lại.

Tất cả điều này là tin tốt cho các hộ gia đình Mỹ, vì chi phí vay tiền - từ thẻ tín dụng đến thế chấp - sẽ giảm dần cùng với các chi phí hàng ngày. Đây cũng là một thiết lập thuận lợi cho thị trường tài chính. Giá cổ phiếu đã giảm trong gần hai năm do lợi suất trái phiếu tăng mạnh. Nhưng với việc lãi suất ổn định, nếu không giảm đôi chút thì lợi nhuận chứng khoán sẽ bùng nổ. 

Nếu năm 2023 là năm nỗ lực ổn định nền kinh tế thì năm 2024 là năm tận hưởng thành quả lao động đó.

Hạ cánh nhẹ nhàng

Những dấu hiệu của một nền kinh tế cân bằng tốt có ở khắp mọi nơi. Ví dụ rõ ràng nhất là lạm phát chậm lại. Chỉ số giá tiêu dùng cốt lõi, thước đo lạm phát được trích dẫn rộng rãi nhằm loại bỏ các hạng mục dễ biến động như chi phí thực phẩm và năng lượng, đã tăng kể từ tháng 6 với tỷ lệ hàng năm là 2,8%, gần bằng một nửa tốc độ trong năm. 

Và có những dấu hiệu rõ ràng về tình trạng giảm phát tiếp tục sắp xảy ra: Giá ô tô đã qua sử dụng có thể bắt đầu giảm, các biện pháp tư nhân về giá thuê nhà cho thấy lạm phát nhà đất sẽ tiếp tục hạ nhiệt và sự cải thiện trong chuỗi cung ứng cho thấy giá các mặt hàng cốt lõi bên ngoài ô tô, bao gồm máy giặt và quần áo, sẽ giảm bớt.

Một tín hiệu tích cực khác đến từ dữ liệu năng suất, đo lường sản lượng của một công nhân trong vòng một giờ. Tăng trưởng năng suất tăng lên đáng kể trong quý 3, đạt mức không suy thoái cao nhất kể từ năm 2003 và dường như đang tăng trưởng phù hợp với xu hướng trước đại dịch. 

Sự tăng trưởng về số giờ làm việc của mọi người đã chậm lại, nhưng sản lượng vẫn ổn định, có nghĩa là mọi người đang hoàn thành được nhiều việc hơn trong thời gian ngắn hơn. 

Sự bùng nổ năng suất này có nghĩa là khi người lao động làm việc hiệu quả hơn, các doanh nghiệp có thể tăng lương cho nhân viên mà không cần phải chuyển chi phí lao động tăng lên đó sang người tiêu dùng dưới hình thức tăng giá.

Trong khi mọi thứ đang chậm lại trên thị trường lao động, điều đó không đủ để gây ra sự hoảng loạn về tình trạng thất nghiệp. Báo cáo việc làm tháng 10 – với nền kinh tế chỉ tạo thêm 150.000 việc làm và tỷ lệ thất nghiệp lên tới 3,9% – là một sự thất vọng. 

Đặc biệt, tỷ lệ thất nghiệp đã tăng 0,5 điểm phần trăm trong sáu tháng qua. Tỷ lệ thất nghiệp gia tăng gần như kích hoạt quy tắc Sahm, quy định rằng nền kinh tế đang suy thoái khi tỷ lệ thất nghiệp trung bình trong ba tháng trước cao hơn 0,5 điểm phần trăm so với mức thấp nhất trong 12 tháng trước đó. Mức trung bình ba tháng hiện tại là 3,8%, một mức tăng có ý nghĩa so với mức thấp 3,5% trong tháng 4 nhưng chưa đủ cao để đạt mức trung bình 4% cần thiết để kích hoạt quy tắc này.

Nhưng thị trường việc làm không phải toàn là tin xấu. Trong ba tháng qua, thu nhập trung bình mỗi giờ của tất cả nhân viên đã tăng 3,2% - một con số mạnh mẽ đối với người lao động Mỹ và nhìn chung phù hợp với mục tiêu lạm phát dài hạn của Fed. 

Cũng có khả năng cao là báo cáo việc làm gần đây nhất đã đánh giá thấp mức tăng trưởng trong bảng lương phi nông nghiệp kể từ khi hàng chục nghìn công nhân đình công. (Bạn cần phải làm việc để được tính là có việc làm).

Hiện tại, tôi coi những gì chúng ta đang thấy trên thị trường lao động là sự bình thường hóa chứ không phải là điềm báo về những tin tức ngày càng tồi tệ hơn trên thị trường việc làm. Một cách đơn giản để chứng tỏ rằng mọi thứ vẫn ở trạng thái cân bằng là xem xét định luật Okun, mối quan hệ giữa sự biến động của tỷ lệ thất nghiệp và hoạt động kinh tế. 

Với những thay đổi trong tổng sản lượng quốc nội làm thước đo cho hoạt động kinh tế, tỷ lệ thất nghiệp đang ở dưới mức tỷ lệ ngụ ý của Okun, cho thấy rằng tỷ lệ thất nghiệp tăng gần đây là mức mà người ta mong đợi với sự tăng trưởng của nền kinh tế, chứ không phải quá nóng hoặc quá lạnh.

Đừng làm rung chuyển con thuyền

Khó khăn đặt ra vào năm 2024 là duy trì nền kinh tế ổn định này. Chỉ vì mọi thứ bây giờ có vẻ tốt không có nghĩa là chúng được đảm bảo sẽ tiếp tục như vậy.

Rủi ro lớn nhất đối với sự ổn định của Mỹ là thị trường việc làm đang yếu đi có thể trở thành một cuộc suy thoái nghiêm trọng. Vấn đề với thất nghiệp là nó phi tuyến tính. Tỷ lệ thất nghiệp không bao giờ tăng dù chỉ một chút. 

Ghi chép lịch sử cho thấy một khi tăng 0,5 điểm phần trăm, tỷ lệ thất nghiệp có xu hướng tăng cao hơn nữa. Tỷ lệ thất nghiệp đã cao hơn dự báo cuối năm của Fed là 3,8% - lần đầu tiên điều này xảy ra kể từ tháng 3/2022. Nếu có vẻ như tỷ lệ thất nghiệp có thể vượt qua dự đoán cuối năm 2024 của Fed là 4,1%, thì điều đó sẽ mở ra cơ hội cắt giảm lãi suất tương đối nhanh chóng. 

Fed không tin rằng mọi thứ về cơ bản đã thay đổi về những gì tạo nên một nền kinh tế trung lập, do đó, bất kỳ sự suy giảm nào nữa trên thị trường lao động sẽ là tín hiệu cho thấy nó đang thắt chặt quá mức và cần phải đảo ngược tiến trình.

Trong môi trường có thị trường lao động ổn định và lạm phát giảm bớt, Fed có lý do chính đáng để thực hiện cắt giảm lãi suất - một sự điều chỉnh lại chính sách một cách khiêm tốn để giữ cho triển vọng ổn định. 

Động lực của nền kinh tế và việc nới lỏng các điều kiện tài chính mà chúng ta đã thấy có thể hạn chế số lần cắt giảm mà chúng ta nhận được, nhưng ít nhất Fed có thể biện minh cho một sự thay đổi khiêm tốn trong lập trường chính sách của mình. 

Xét cho cùng, nếu nhìn nhanh vào kỷ lục cắt giảm lãi suất trước đó của Fed, được hiển thị trong bảng dưới đây của chúng tôi, cho thấy thời điểm thực hiện lần cắt giảm lãi suất đầu tiên sẽ nằm trong chuẩn mực lịch sử.

Tất nhiên, có những rủi ro theo hướng khác: Nếu Fed bắt đầu cắt giảm lãi suất, nó có thể kích hoạt lại hoạt động ở mức độ mà lạm phát một lần nữa lại gây ra hậu quả xấu xí.

Dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy mọi thứ có thể đi theo hướng này đến từ các điều kiện tài chính - những tín hiệu do nhà đầu tư đưa ra thông qua sự biến động của giá cổ phiếu, lãi suất trái phiếu và lãi suất thế chấp. 

Tính đến thời điểm hiện tại, có vẻ như các nhà đầu tư đang mong đợi một số biện pháp nới lỏng từ Fed vào năm 2024: Lãi suất thế chấp đang giảm, giá cổ phiếu tăng vọt và chênh lệch tín dụng doanh nghiệp bị thắt chặt. Điều này là bình thường vì lạm phát đang chậm lại mà chúng ta đã thấy. Tuy nhiên, việc giá tài sản tăng nhanh hơn dẫn đến kỳ vọng lạm phát tăng lên có thể là một vấn đề đáng lo ngại. May mắn thay, chúng tôi vẫn chưa ở đó.

Năm 2024 bình yên

Mặc dù có những rủi ro có thể làm xáo trộn trạng thái cân bằng kinh tế của chúng ta, nhưng cơ hội về một năm 2024 yên bình đang trở nên hiện thực hơn sau mỗi lần dữ liệu được công bố. Chắc chắn, nền kinh tế Mỹ có thể sẽ chậm lại, nhưng sau quý 3 tăng trưởng mạnh mẽ, sự chậm lại là điều không thể tránh khỏi. 

Điều quan trọng là không nên quá phấn khích và có cái nhìn tỉnh táo về bức tranh toàn cảnh. Nền kinh tế vẫn đang tăng trưởng trên 2% và điều đó có thể đủ để giữ cho tỷ lệ thất nghiệp không tăng đến mức làm giảm thu nhập của người dân.

Suy nghĩ về các kịch bản cho năm tới, tôi cho rằng khả năng Fed thực hiện cắt giảm lãi suất đã tăng lên (theo ước tính của tôi, khả năng này đã chuyển từ 30% khả năng xảy ra thành 50%), trong khi khả năng tăng thêm vào năm tới đã giảm (50% xuống 30%). Và khả năng xảy ra một chu kỳ nới lỏng mạnh mẽ hơn để chống lại sự suy thoái trên diện rộng vẫn không thay đổi (20%). 

Rõ ràng, đây là những xác suất rất chủ quan. Nhưng tôi không có xu hướng nhìn thấy một chu kỳ nới lỏng mạnh mẽ vì tôi cho rằng nguy cơ suy thoái vẫn ở mức thấp: Thu nhập thực tế đang tăng lên, bảng cân đối hộ gia đình mạnh, các ngân hàng trung ương khác trên toàn cầu đã bắt đầu nới lỏng (có khả năng hỗ trợ tăng trưởng) và Chính phủ Mỹ đang thực hiện chính sách tài khóa mở rộng.

Nếu tôi đúng và Fed đang cắt giảm lãi suất ngay cả khi nền kinh tế tiếp tục tăng trưởng với tốc độ khiêm tốn, thì đó sẽ là một tình huống giống như niết bàn đối với cổ phiếu. Trong khi giá cổ phiếu đã tăng, nhiều cổ phiếu lại hoạt động kém hiệu quả hơn so với thị trường rộng lớn hơn. Nếu Fed thực sự cắt giảm lãi suất vào năm tới, điều đó có thể mang lại động lực cho một số người.

Dù sao đi nữa, nền kinh tế và thị trường đã gặp nhiều biến động trong năm nay - từ suy thoái đến không hạ cánh, từ không hạ cánh đến hạ cánh cứng. Bạn có thể ví nền kinh tế Mỹ như một ma trận giữa tăng trưởng và lạm phát: giảm phát, tăng trưởng khiêm tốn và lạm phát lành tính, lạm phát bùng nổ và lạm phát đình trệ. 

Hiện tại, rõ ràng là khả năng tiếp tục tăng trưởng cùng với việc lạm phát chậm lại đang tăng lên.

* Bài viết của Neil Dutta, trưởng bộ phận kinh tế tại Renaissance Macro Research.

(Nguồn: Insider)