Trong thông báo nội bộ gửi tới 2.000 nhân viên làm trong bộ phận phát triển xe điện ngày 27/2, các giám đốc điều hành của Apple là ông Jeff Williams và Kevin Lynch cho biết, công ty sẽ hủy bỏ dự án ô tô điện Project Titan để tập trung cho lĩnh vực trí tuệ nhân tạo.

Apple bắt đầu chen chân vào thị trường xe điện từ năm 2014 khi có kế hoạch phát triển mẫu xe điện hiện đại mang tên Titan, với mong muốn có thể tự hành hóa loại phương tiện này, đáp ứng xu hướng mới.

Tuy nhiên, giới chuyên gia cho rằng, giấc mơ xe điện của Apple dường như phải gác lại khi mà công ty phải đối mặt loạt thất bại. Năm 2019, Apple sa thải hàng loạt nhân viên chuyên ngành ô tô. Sau đó, thương vụ hợp tác với hãng xe Hyundai tiếp tục đổ vỡ vào năm 2021.

Khi Apple lần đầu tiên tuyên bố sẽ tham gia cuộc đua xe điện, Elon Musk đã tỏ ra bác bỏ.

"Chúng tôi luôn gọi đùa Apple là 'Nghĩa địa Tesla'," CEO của Tesla nói với tờ báo Handelsblatt của Đức vào năm 2015. "Nếu bạn không thành công ở Tesla, bạn hãy đến làm việc tại Apple".

Ông Musk phát biểu ngay sau khi có tin Apple đang phát triển xe điện. Ông có thể đã tự mình làm điều đó khi Apple tìm cách chiêu mộ các kỹ sư từ Tesla bằng các gói lương khổng lồ.

"Họ đã thuê những người mà chúng tôi đã sa thải", ông Musk nói, ông cho rằng, phát triển xe điện rất khác so với phát triển điện thoại thông minh và các thiết bị khác.

Theo ông Musk: "Ô tô rất phức tạp so với điện thoại hoặc đồng hồ thông minh. "Bạn không thể chỉ đến một nhà cung cấp như Foxconn và nói, 'Hãy chế tạo cho tôi một chiếc ô tô".

Một thập kỷ sau, Apple đã từ bỏ tham vọng xe điện của mình, ngay cả khi nỗ lực khử cacbon trên toàn cầu tạo điều kiện thuận lợi cho các phương tiện không phát thải. Sự ra đi của Apple nhấn mạnh những khó khăn to lớn trong việc đưa xe điện ra thị trường.

Đầu tiên, xe điện yêu cầu mức độ an toàn mà điện thoại thông minh không yêu cầu. Apple đã cố gắng tạo ra một phương tiện tự hành hoàn toàn, một lĩnh vực công nghệ xa lạ đối với nhà lãnh đạo công nghệ toàn cầu. Đương nhiên, quá trình phát triển xe điện gặp phải hàng loạt sự chậm trễ.

Trên hết, xe điện đang chứng tỏ gây ra tổn thất đáng kể về con người và môi trường.

Ngoài thép và nhôm được sử dụng để chế tạo thân xe, xe điện còn yêu cầu tài nguyên khoáng sản nhiều gấp sáu lần so với các loại xe chạy bằng xăng, bao gồm lithium, niken, coban và mangan. Những khoáng sản này không thể được khai thác và chế biến nếu không huy động nhiều lao động và gây ô nhiễm nặng.

Các khoáng sản được tìm thấy không cân đối ở các quốc gia mới nổi ở Châu Phi, Châu Á và Nam Mỹ. Sự bùng nổ xe điện không chỉ đẩy giá khoáng sản lên cao mà còn làm nảy sinh chủ nghĩa dân tộc về tài nguyên. Ngay cả Tesla cũng đang nhận thấy việc đảm bảo nguồn nguyên liệu thô ngày càng trở nên khó khăn hơn mỗi năm.

Đến mức Tập đoàn Mercedes-Benz đã từ bỏ kế hoạch chỉ bán xe điện vào năm 2030. Nhà sản xuất ô tô Đức cho rằng nhu cầu chậm hơn, nhưng lý do cơ bản nằm ở những thách thức trong việc phát triển phương tiện và mua sắm vật tư.

Với giá trị vốn hóa thị trường là 2.800 tỷ USD, Apple là một trong những công ty công nghệ hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, nó đã không thể vượt qua các bức tường để gia nhập hàng ngũ các nhà sản xuất xe điện.

Ngay khi Apple bước vào lĩnh vực kinh doanh xe điện, Trung Quốc đã đón nhận thách thức này như một dự án quốc gia. Chính phủ Trung Quốc dưới thời Chủ tịch Tập Cận Bình đã phát động sáng kiến "Made in China 2025" nhằm tìm cách hiện đại hóa ngành công nghiệp và biến quốc gia này thành một cường quốc sản xuất công nghệ cao. Khi Trung Quốc cố gắng phát triển nền kinh tế và cải thiện môi trường, xe điện được chỉ định là ngành công nghiệp cốt lõi.

10 năm sau, Trung Quốc dường như đang tận hưởng được lợi thế cạnh tranh.

Trung Quốc đã hấp thụ các công nghệ tiên tiến bằng cách buộc các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản, châu Âu, Mỹ và Hàn Quốc phải thành lập liên doanh tại quê nhà. Ngoài ra, đất nước này còn tự hào có trữ lượng lớn coban và lithium là tài nguyên thiên nhiên.

Nhà sản xuất ô tô Trung Quốc BYD đã có sự trỗi dậy mạnh mẽ nhờ cơ sở hạ tầng sản xuất trải dài từ vật liệu pin đến lắp ráp xe thành phẩm.

Trung Quốc đã tích cực xuất khẩu xe điện, thậm chí bất chấp những lời chỉ trích về việc bán phá giá từ các quốc gia phương Tây. Nhà nước đang đi đầu trong việc thúc đẩy sự phổ biến của xe điện do Trung Quốc sản xuất.

Với sự rút lui bất ngờ của Apple, sự chú ý toàn cầu hiện đang tập trung vào tương lai của thị trường xe điện.

Ngành công nghiệp ô tô đã trải qua nhiều đợt bùng nổ xe điện mỗi khi xảy ra khủng hoảng dầu mỏ hoặc các quy định về môi trường. Sự bùng nổ giảm dần nhanh chóng do thiếu cơ sở hạ tầng sạc. Hoa Kỳ đã mở rộng các khoản trợ cấp hào phóng để bắt kịp mặt trận này.

Năm ngoái, doanh số bán xe điện đạt 1 triệu chiếc ở Mỹ nhưng đang chậm lại nhanh chóng. Ngày càng có nhiều cuộc thảo luận về việc liệu xe hybrid và plug-in hybrid có phải là những lựa chọn thực tế hơn hay không.

Một cái nhìn rộng hơn trên toàn cầu đặt ra câu hỏi có bao nhiêu khu vực thực sự cần xe điện.

Ở Brazil, ô tô chạy bằng ethanol làm từ mía đã trở thành phương tiện phổ biến. Cái gọi là phương tiện sử dụng nhiên liệu linh hoạt chạy bằng hỗn hợp xăng và ethanol chiếm phần lớn nhu cầu. Hầu như không có chỗ cho xe chạy hoàn toàn bằng điện lọt vào bức tranh.

Nhiều quốc gia mới nổi như Brazil cung cấp cho các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản và phương Tây những khoáng chất cần thiết cho xe điện. Các quốc gia nguồn phàn nàn rằng họ bị ô nhiễm trong khi các quốc gia tiên tiến được hưởng lợi từ công nghệ sạch.

Các quốc gia giàu tài nguyên mới nổi đang ngày càng có tiếng nói trong cộng đồng quốc tế bằng cách xác định mình là Nam bán cầu. Trung Quốc rất thành thạo trong việc tố cáo hành vi "bóc lột" của các quốc gia phát triển, và nếu lời chỉ trích này không được kiểm soát thì Trung Quốc sẽ được hưởng lợi.

Các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản do Toyota Motor dẫn đầu đã phải đối mặt với những lời chỉ trích vì những gì được coi là sự đón nhận chậm chạp của họ đối với xe điện. Giờ đây, những thách thức xung quanh xe điện đã trở nên rõ ràng, đây là cơ hội để Nhật Bản cuối cùng cũng bắt kịp cuộc đua xe điện.

Nhưng như Apple đã chứng minh, việc tổ chức một sự trở lại sẽ không phải là một nhiệm vụ dễ dàng. Bối cảnh đang thay đổi trong ngành công nghiệp ô tô toàn cầu đang gây áp lực lên Nhật Bản trong việc áp dụng chiến lược xe điện ở cấp chính phủ.

(Nguồn: Nikkei/Bloomberg)