Số tiền trên được thống kê từ khi Nga sáp nhập Crimea từ Ukraina vào năm 2014, một nhóm các tổ chức phi chính phủ cho biết hôm thứ Năm.

Ba nhóm gồm Global Witness, Greenpeace USA và Oil Change International, đã sử dụng dữ liệu từ Rystad Energy (một công ty nghiên cứu năng lượng độc lập có trụ sở tại Oslo) để tính toán số tiền mà các công ty dầu khí có trụ sở tại Bắc Mỹ và Châu Âu đã gửi cho nhà nước Nga. Họ chỉ xem xét các công ty có hoạt động thăm dò và sản xuất ở Nga.

Dữ liệu được chia sẻ trong bối cảnh phương Tây bị chỉ trích rằng việc mua than, dầu và khí đốt của Nga - phần lớn là tài sản thuộc sở hữu nhà nước - đã giúp tài trợ cho cuộc chiến của Nga ở Ukraina. Các khoản thanh toán này nhấn mạnh mức vốn mà các công ty năng lượng phương Tây chọn tiếp tục hoạt động ở Nga sau khi Crimea bị sáp nhập đã được chuyển giao cho nhà nước.

Các nhóm đã xem xét tiền bản quyền, thuế xuất khẩu, tiền thưởng, thuế và phí, cũng như "dầu lợi nhuận của chính phủ", bao gồm giá trị của bất kỳ loại dầu thực tế nào mà các công ty có thể đã cung cấp cho Nga để đưa ra con số 15,8 tỷ USD.

Họ đưa ra danh sách 9 công ty từ những khu vực này đã trả nhiều tiền nhất. Tất cả các khoản thanh toán đó đều hợp pháp và các công ty đa quốc gia khác ngoài lĩnh vực năng lượng cũng đã thực hiện các hình thức thanh toán tương tự cho nhà nước Nga.

Shell, được đăng ký tại Anh, đã gửi 7,85 tỷ USD, số tiền cao nhất trong số các công ty được liệt kê, nhóm cho biết trong một tuyên bố, chia sẻ đầu tiên với CNN.

Tiếp theo là ExxonMobil có trụ sở tại Mỹ (2,81 tỷ USD). Hai công ty đăng ký tại Đức, Wintershall và Wintershall DEA, kể từ khi hợp nhất, đã trả tổng cộng 2,86 tỷ USD. BP, công ty dầu khí đa quốc gia của Anh, đã trả 817 triệu USD, dữ liệu từ Rystad cho thấy.

Ba nhóm tổng hợp dữ liệu cho biết mặc dù con số 15,8 tỷ USD là đáng kể, nhưng các công ty được xác định cũng phải chịu trách nhiệm về việc hàng chục tỷ USD chảy vào nhà nước Nga do họ nắm giữ cổ phần trong các công ty dầu khí của Nga.

Ví dụ, cho đến gần đây, BP đã nắm giữ 19,75% cổ phần của công ty năng lượng Nga Rosneft. Dữ liệu của Rystad cho thấy Rosneft đã trả 353,16 tỷ USD cho Nga về thuế, phí, bản quyền và lợi nhuận từ dầu mỏ từ năm 2014 đến năm 2021.

Xuất khẩu dầu ở Nga tăng lên 32,3 tỷ USD trong quý 4 năm 2021 từ 29,1 tỷ USD trong quý 3 năm 2021.

Nguồn: Ngân hàng Trung ương Nga

Mặc dù BP có thể đã không thanh toán số tiền đó trực tiếp cho Nga, Murray Worthy, lãnh đạo chiến dịch khí đốt tại Global Witness, nói rằng họ vẫn phải chịu một số trách nhiệm về các khoản thanh toán.

"Số tiền thực sự mà các công ty này chịu trách nhiệm thanh toán cho Nga gần hơn nhiều với mốc 100 tỷ USD, nhưng nó bị che khuất bởi cổ phần của họ trong các công ty Nga. Chúng tôi tin rằng chỉ riêng BP phải chịu trách nhiệm 78,4 tỷ USD cho chính phủ Nga", ông nói với CNN.

Ông đề cập đến các khoản thanh toán trong khoảng thời gian từ khi Nga sáp nhập Crimea vào năm 2014 đến cuối năm 2021.

Trong một tuyên bố, ông nói thêm: "Ngành công nghiệp năng lượng Nga là nguồn thu lớn nhất của Putin và các công ty như BP (tiếp tục kinh doanh với Nga bất chấp) ... cuộc xâm lược Crimea, tiếp tục hỗ trợ tiền đổ vào ngực chiến tranh của ông ấy, nên chắc chắn đang đặt câu hỏi liệu giờ họ có dính máu Ukraina trên tay hay không".

BP tuyên bố sẽ từ bỏ quyền sở hữu cổ phần đó chỉ vài ngày sau khi Nga tấn công Ukraina vào tháng 2/2022. Một số công ty nhiên liệu hóa thạch khác cũng đã theo sau.

Trong một email gửi tới CNN, người phát ngôn của BP, David Nicholas nói rằng công ty không công nhận con số 78,4 tỷ USD và giải thích rằng khoản tiền duy nhất mà BP trả trực tiếp cho nhà nước Nga là 350 triệu USD tiền thuế trong sáu năm từ 2015 đến 2020. Người phát ngôn đã không thể cung cấp dữ liệu cho cả khoảng thời gian tám năm.

Nicholas cho biết: “Vào ngày 27/2, chúng tôi đã thông báo rằng chúng tôi sẽ rút cổ phần của mình ở Rosneft, rằng hai giám đốc do BP đề cử sẽ từ chức khỏi hội đồng quản trị của nó ngay lập tức và rằng chúng tôi sẽ rời khỏi các doanh nghiệp khác ở Nga với Rosneft", Nicholas nói.

BP hiện phải đối mặt với khoản lỗ 25 tỷ USD liên quan đến việc rút lui.

Worthy nói rằng mặc dù BP có thể từ chối trách nhiệm đối với các khoản thanh toán của Rosneft cho nhà nước Nga, nhưng "họ luôn cảm thấy hạnh phúc hơn khi được hưởng lợi từ hàng tỷ USD từ việc tham gia vào công ty".

Trong khi tập dữ liệu tập trung vào các khoản thanh toán chủ yếu thông qua thuế và phí, thì nhiều dòng tiền hơn từ phương Tây chảy vào kho bạc của nhà nước Nga trong lượng dầu và khí đốt thực tế được mua - được sử dụng cho mọi thứ, từ khí đốt để sưởi ấm trong nhà đến nhiên liệu cho ô tô. Số tiền thực sự đi từ các công ty dầu khí ở phương Tây đến nhà nước Nga sẽ cao hơn nhiều so với bất kỳ khoản tiền thuế và phí nào.

Nga là một trong ba nhà sản xuất dầu hàng đầu thế giới sau Hoa Kỳ và Ả Rập Xê-út, cung cấp khoảng 10% nguồn cung dầu toàn cầu.

Sản lượng dầu thô ở Nga đã tăng lên 10,5 triệu thùng/ngày trong tháng 11 từ 10,4 triệu thùng/ngày ở tháng 10/2021.

Nguồn: Cơ quan Thông tin Năng lượng Hoa Kỳ

Alexandra Gillies, cố vấn của Viện Quản trị Tài nguyên Thiên nhiên (NRGI), cho biết: “Vì vậy, khi Rosneft bán các sản phẩm của mình để xuất khẩu, những giao dịch mua bán đó là cách mà họ kiếm được phần lớn tiền của mình”.

Theo cơ sở dữ liệu của NRGI, Rosneft đã chuyển 58,6 tỷ USD cho nhà nước Nga chỉ trong năm 2019, năm cuối cùng trước đại dịch.
Gillies nói rằng mặc dù các công ty phương Tây chọn thoát khỏi Nga là một bước đi đúng hướng, nhưng lẽ ra điều này phải đến sớm hơn nhiều.

Bốn công ty khác được liệt kê trong tuyên bố của các tổ chức phi chính phủ là TotalEnergies có trụ sở tại Pháp (568 triệu USD); Equinor có trụ sở tại Na Uy (455 triệu USD); OMV có trụ sở tại Áo (246 triệu USD) và Trafigura có trụ sở tại Thụy Sĩ (202 triệu USD).
Rystad nói với CNN rằng bộ dữ liệu của họ dựa trên các ước tính thu được từ báo cáo hạn chế về thuế.

Theo dữ liệu của Rystad, TotalEnergies cũng có cổ phần trong các công ty dầu khí của Nga đã trả thêm hàng trăm triệu USD cho chính phủ.

CNN đã liên hệ với tất cả các công ty được liệt kê, cũng như Rosneft, để bình luận. ExxonMobil đã không trả lời yêu cầu của CNN.

Shell không bình luận với CNN về số tiền đã trả và chỉ ra một thông cáo báo chí gần đây, trong đó công ty tuyên bố sẽ rút lại sự tham gia vào tất cả các hoạt động nhiên liệu hóa thạch của Nga "theo từng giai đoạn" và ngừng mua dầu thô của Nga.

Giám đốc điều hành Shell Ben van Beurden cũng đã xin lỗi trong tuyên bố sau khi công ty bị chỉ trích vì mua một lô hàng dầu thô của Nga vào đầu tháng 3 trong khi các công ty và thương nhân khác tránh sản phẩm này sau cuộc tấn công hồi tháng 2 của Nga.

TotalEnergies hôm thứ Ba thông báo sẽ ngừng mua dầu của Nga vào cuối năm nay nhưng sẽ tiếp tục mua khí đốt của Nga. Công ty đã không trả lời yêu cầu bình luận của CNN.

Equinor đã đóng cửa các hoạt động của mình tại Nga và cho biết họ đã ngừng kinh doanh dầu của Nga. Người phát ngôn của hãng, Ola Morten Aanestad, không xác nhận con số 455 triệu USD trong email gửi tới CNN, và nói rằng "còn quá sớm để nói cụ thể về quy trình rút lui" khi được hỏi liệu công ty có rời khỏi Nga vĩnh viễn hay không.

Người phát ngôn của OMV không bình luận về số tiền mà họ đã chuyển đến Nga khi được CNN hỏi, và chỉ vào một tuyên bố gần đây, trong đó công ty cho biết họ đang "đánh giá lại sự tham gia của mình tại Nga".

Wintershall DEA nói với CNN rằng công ty "không có quyền xác minh các số liệu được trình bày cho chúng tôi" và rằng nó "luôn tiến hành hoạt động kinh doanh của chúng tôi tuân thủ tất cả các luật hiện hành".

Người phát ngôn của Trafigura cho biết công ty không trả bất cứ khoản nào cho chính phủ Nga "phát sinh từ việc sản xuất nhiên liệu hóa thạch." Công ty có 10% cổ phần trong dự án Vostok Oil, trong đó Rosneft là cổ đông chính.

Người phát ngôn cho biết "không có thêm bất kỳ khoản tiền nào được trả" kể từ khi mua lại cổ phần vào năm 2020. "Trafigura đã không nhận được bất kỳ cổ tức hoặc các khoản thanh toán tương tự nào từ việc sở hữu cổ phần của mình trong Vostok Oil".

Lorne Stockman, Đồng giám đốc Nghiên cứu tại Oil Change International, cho biết thế giới hiện nay phải tránh tìm đến các chế độ chuyên quyền khác để thay thế nhiên liệu hóa thạch mà họ đang tránh xa Nga.

"Bây giờ là thời điểm kết thúc kỷ nguyên nhiên liệu hóa thạch", Stockman nói.

(Nguồn: CNN)