Ngày 24/2, Ủy ban Nhân dân tỉnh Cà Mau đã tổ chức hội nghị bàn về giải pháp khắc phục thiệt hại do hạn hán và xâm nhập mặn. Hiện tại Cà Mau có diện tích tự nhiên hơn 154.000ha, trong đó có hơn 100.000ha đất nông nghiệp và gần 45.000ha đất lâm nghiệp.

Vùng ngọt hóa của Bắc Cà Mau là 154.000ha, tuy nhiên ở đây có nhiều loại hình sản xuất. Theo kiểm tra, diện tích thực tế phục vụ hệ sinh thái ngọt là 100.500ha được chia thành 5 tiểu vùng, trong đó vùng III và phần lớn tiểu vùng II, Bắc Cà Mau hiện còn giữ được ngọt hóa. Trong vùng ngọt hóa có 120km là đê, 69 công xây dựng cơ bản, 4 trạm bơm và hơn 2.200km kênh của các ấp.

Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Cà Mau, ông Lê Văn Sử cho biết, theo dự báo mùa khô khả năng kéo dài đến tháng 5 – 6, tình hình sụt lún, sạt lở đang diễn ra, mặc dù địa phương đã áp dụng các biện pháp ngăn chặn, khắc phục nhưng không có hiệu quả. Nếu để tình hình này diễn ra lâu dài chắc chắn sẽ thiệt hại lơn. So với nhiều năm thì hạn hán, xâm nhập mặn diễn ra sớm hơn.

Các đại biểu tham dự hội nghị đi khảo sát thực tế tại điểm sạt lở.

Mực nước trên hệ thống kênh mương ở tiểu vùng II, III Bắc Cà Màu thuộc huyện U Minh và Trần Văn Thời đang thấp và giảm dần, trữ lượng sụt giảm từ 50 - 70% so với trung bình nhiều năm cùng kỳ... Tuyến giao thông trọng điểm của Cà Mau đã bị hư hỏng như 5 điểm trên tuyến Tắc Thủ - Vàm Đá Bạc; nhiều vết rạn nứt trên tuyến Co Xáng - Cơi Năm - Đá Bạc; đối với lộ giao thông nông thôn đã có 907 vị trí sụt lún với tổng chiều dài hơn 21.600m. Nguyên nhân là do mất phản áp của nước vào thành bờ sông gây ra, địa chất yếu, công trình hạ tầng gây áp lực…

Ông Sử cho biết dù đã có nhiều cố gắng nhưng tỉnh mới chỉ giải quyết được nước sinh hoạt cho 12% hộ dân, còn 180.000 hộ phải sử dụng nước bằng việc khai thác mạch nước ngầm, hộ gia đình nhỏ lẻ; một số vùng không khai thác được, nhiễm mặn... Tỉnh đề xuất đưa nước mặn phù hợp vào hệ thống sông, rạch… để khắc phục tình trạng này. Tuy nhiên hiện tại Cà Mau đang xây dựng vùng ngọt hóa, điều này gây nhiều mâu thuẫn và khó khăn.

Về lâu dài, Cà Mau cần nghiên cứu xây dựng hệ thống kênh trục, cấp nước ngọt theo hình thức bơm từ sông Hậu về phục vụ sản xuất, sinh hoạt cho các tỉnh ven biển vùng Bán đảo Cà Mau, hoặc nghiên cứu xây dựng hệ thống hồ chứa quy mô lớn ở vùng ngọt (U Minh); xây dựng, khôi phục lại hệ thống ao, hồ theo cụm, tuyến dân cư "giếng làng" để trữ nước mưa phục vụ sản xuất, sinh hoạt...

Hiện tại, việc sản xuất của người dân Cà Mau phụ thuộc vào nước mưa và nước ngầm, không có nước ngọt bổ sung cho mùa mưa, kèm theo đó là biến đổi khí hậu thường dẫn đến hạn hán kéo dài, thiếu nước ngọt cho người dân cũng như phòng cháy chữa cháy rừng, gây hư hỏng các tuyến đường giao thông và làm tăng nguy cơ nước mặn xâm nhập vào nội đồng.

Vấn đề quan trọng thời điểm hiện tại là nguồn nước ngọt cho bà còn sản xuất, sinh hoạt. Đầu tư của địa phương hiện đang dàn trải, nhỏ lẻ nên khó có thể khép kín vùng sản xuất, đảm bảo nguồn nước. Các chuyên gia cho rằng, chỉ khi chủ động được nguồn nước mới ngăn chặn và ứng phó thiên tai một cách hiệu quả.

GS.TS Tăng Đức Thắng, chuyên viên cao cấp (Viện Khoa học Thủy lợi Việt Nam) cho rằng cần có chiến lượng sử dụng nguồn nước mưa, đây là một lợi thế, tuy nhiên khi được tận dụng hợp lý mới có thể giải quyết các vấn đề về sản xuất, sinh hoạt.

Về vấn đề dẫn nước từ sông Hậu về, ông Tăng Đức Thắng đánh giá đây là việc khó khăn, vì càng xa càng tốn kém. So với các tỉnh khác trong vùng Đồng bằng sông Cửu Long, Cà Mau có lượng mưa cao hơn hẳn, mỗi năm có khoảng 165 ngày có mưa, với lượng mưa trung bình năm là 2.360mm. Lượng mưa trong mùa mưa chiếm khoảng 90% lượng mưa cả năm, thời điểm có lượng mưa cao nhất là từ tháng 8 đến tháng 10.

Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Phòng chống thiên tai, ông Nguyễn Trường Sơn đề nghị Cà Mau xử lý ngay bằng tất cả các nguồn lực của địa phương theo cơ chế khẩn cấp. Bước đầu phải khảo sát tìm nguyên nhân để có giải pháp khắc phục, cùng với đó cần có kế hoạch hộ đê tại những điểm xảy ra sự cố. Ông Sơn cũng khẳng định chỉ có mưa lũ, dòng chảy gây sụt lún, sạt lở đất mới gọi là thiên tai, còn hạn hán gây sụt lún thì không phải. Đây là khái niệm đã được Luật quy định, nên địa phương không thể dựa vào tình trạng sụt lún mà công bố thiên tai.

Về phía tỉnh Cà Mau, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh, ông Lê Văn Sử cho sụt lún do thiếu nước, nắng hạn mà điều này lại không được quy định trong luật. “Thực tiễn đặt ra là có thật, nhưng Luật chưa quy định, Cà Mau phải xử sự ra sao”, ông Sử nói.

Ông Lê Văn Sử chia sẻ Ủy ban Nhân dân tỉnh sẽ trình Ban Thường vụ Tỉnh ủy quyết định việc tỉnh có nên công bố thiên tai hay không và sẽ cân nhắc kỹ vấn đề này để làm cơ sở hỗ trợ, giúp người dân chịu thiệt hại vượt qua khó khăn trước mắt.