Bất chấp đại dịch Covid-19, việc sản xuất và buôn bán ma túy vẫn diễn ra trên quy mô lớn tại Tam Giác Vàng khu vực Đông Nam Á. Vùng bao phía bắc Thái Lan, tây Lào và đông Myanmar  là vùng đất trồng và thu hoạch nhiều thuốc phiện nhất thế giới.

Tam giác Vàng đang đáp ứng nhu cầu thị trường về ma túy tổng hợp và chuyển sang sản xuất loại hàng cấm này với quy mô lớn hơn bao giờ hết.

Theo ước tính, hầu hết lượng ma túy đá trên thị trường trị giá 40 tỷ USD mỗi năm được sản xuất và phân phối từ khu vực Tam giác Vàng từ khu vực các nước vùng hạ lưu sông Mekong. Nơi này cung cấp số thuốc lắc cho các nước Đông Nam Á tổng trị giá 30 tỷ đến 60 tỷ USD mỗi năm.

Cảnh sát chống ma túy Thái Lan xếp các bịch chứa viên ma túy đá (yaba) để tiêu hủy trong sự kiện hồi tháng 6 tại tỉnh Ayutthaya. Ảnh: Reuters.

Tam Giác Vàng có nhiều yếu tố thuận lợi để sản xuất ma túy tổng hợp: địa hình hiểm trở, sự xuất hiện thưa thớt của lực lượng chức năng và đặc biệt là dễ dàng tiếp cận nguồn tiền chất với số lượng lớn từ Trung Quốc và Ấn Độ.

Ma túy được sản xuất ở khu vực vùng núi phía bắc Myanmar, nơi kinh tế kém phát triển, và sau đó đưa sang Lào và Thái Lan. Từ 2 điểm trung chuyển đầu tiên này, những kiện hàng chất cấm được tuồn vào tỉnh Vân Nam của Trung Quốc, để đưa tới Quảng Đông, Hong Kong và Macau. Ngoài ra còn có TP.HCM, Manila và Phnom Penh cũng là những điểm trung chuyển tiếp theo, và ma túy từ đó tỏa đi khắp khu vực Thái Bình Dương.

Nhờ vào Sáng kiến Vành đai và Con đường do Bắc Kinh hậu thuẫn nên có được hành lang để các tổ chức tội phạm xuyên quốc gia vận chuyển ma túy đến những nơi khác trên thế giới.

Các băng đảng liên kết cùng các tổ chức tội phạm xuyên quốc gia ở Nhật Bản, Việt Nam, Nigeria và cả những băng đảng Nam Mỹ. Nhu cầu ma túy luôn ở mức cao. 

"Trong khi thế giới đang tập trung vào đại dịch Covid-19, tất cả dấu hiệu cho thấy việc sản xuất và buôn bán ma túy tổng hợp cùng hóa chất vẫn diễn ra ở mức kỷ lục tại khu vực", ông Jeremy Douglas, đại diện của UNODC ở Đông Nam Á, nhận định.

Thậm chí họ còn dùng các nền tảng truyền thông xã hội để tiếp tục bán thuốc. Điều này không chỉ khiến các giao dịch gia tăng, mà còn giảm chi phí cho tội phạm và khiến giới chức cực kỳ khó nắm bắt, gây khó khăn cho cảnh sát. Vì khó khăn, rất nhiều người dễ chuyển sang kiếm tiền từ các hoạt động phạm pháp trong đó có buôn bán ma túy.

Các nước Đông Nam Á cần tập trung vào giải quyết khía cạnh xã hội liên quan đến tình hình buôn bán ma túy trong khu vực. Đặc biệt là vấn đề quản lý các vi phạm dùng thuốc lắc, ma túy đá, vấn nạn lợi dụng phụ nữ vận chuyển ma túy. 

Cần tạo điều kiện cho các cộng đồng dễ bị tổn thương và cho họ một lựa chọn thích hợp khác để kiếm sống. Đối với người nghiện hoặc người sử dụng ma túy, cần phải thay đổi cách tiếp cận và coi họ như những người bệnh cần giúp đỡ, thay vì đối xử trước tiên với họ như tội phạm. Từ đó, giảm bớt sự kỳ thị và phân biệt đối xử đối với người sử dụng ma túy

Hơn nữa cần có chính sách phù hợp và đào tạo tốt các nhân viên y tế về mức độ nhạy cảm của vấn đề mà họ đang giải quyết.