Tiến bộ gần đây về vaccine COVID-19 đã tạo triển vọng cho thế giới, nhưng một số nhà kinh tế cho biết, các nước đang phát triển có khả năng sẽ triển khai vaccine chậm, và điều này có thể cản trở hoạt động trở lại mức trước đại dịch.

Theo các nhà kinh tế, các đợt đóng cửa mới ở châu Âu, nhằm ngăn chặn sự bùng phát trở lại của bệnh dịch, cũng có thể đẩy lùi sự phục hồi ở các nền kinh tế tiên tiến.

Theo một báo cáo vào đầu tháng 12, các nhà kinh tế của Citi cho biết: “Việc phát hiện ra vaccine là một bước đột phá nhưng phải đến năm 2022, nó mới thực sự hiệu quả. Tuy nhiên, sẽ có 'sự cải thiện rõ ràng' trong nền kinh tế toàn cầu vào năm 2021, một phần vì 'không khó để tốt hơn năm 2020'".

Sự suy giảm mạnh mẽ trong hoạt động

Sự lây lan nhanh chóng của COVID-19, lần đầu tiên được phát hiện ở Trung Quốc, đã buộc nhiều quốc gia phải đóng cửa nhiều tháng vào năm 2020, khiến hoạt động kinh tế suy giảm rõ rệt.

Kết quả là, tổng sản phẩm quốc nội, thước đo hoạt động rộng nhất, giảm xuống mức thấp kỷ lục ở nhiều nền kinh tế.  

Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo, nền kinh tế toàn cầu có thể giảm 4,4% trong năm nay, trước khi phục hồi trở lại mức tăng trưởng 5,2% vào năm 2021. Vào tháng 10, IMF cho biết, nền kinh tế thế giới đã bắt đầu phục hồi, nhưng cảnh báo sự trở lại mức trước đại dịch sẽ là "dài, không đồng đều và không chắc chắn”.

Hạn chế đi lại vẫn còn

Một đặc điểm chính của việc hạn chế lây lan COVID-19 trên khắp thế giới là đóng cửa hoàn toàn hoặc một phần các biên giới, khiến nhiều hoạt động du lịch quốc tế bị dừng lại.

Tính đến ngày 1/11, hơn 150 quốc gia và vùng lãnh thổ đã nới lỏng các hạn chế đi lại liên quan đến COVID-19, theo Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO) của Liên hợp quốc.

Tuy nhiên, UNWTO cho biết, nhiều hạn chế vẫn được áp dụng để hạn chế việc di chuyển qua biên giới, bao gồm:

• Chỉ mở cửa biên giới cho du khách có quốc tịch cụ thể hoặc từ một số điểm đến nhất định.
• Yêu cầu khách xuất trình xét nghiệm COVID-19 âm tính trước khi cho họ nhập cảnh.
• Yêu cầu khách phải cách ly hoặc tự cách ly khi đến.   

Mất việc tăng cao

Một hệ quả chính của sự suy thoái kinh tế do đại dịch gây ra là sự gia tăng mất việc làm trên toàn cầu.

Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), một tổ chức liên chính phủ, cho biết ở một số quốc gia, tác động ban đầu của COVID-19 đối với thị trường lao động “lớn hơn mười lần so với những gì quan sát thấy trong những tháng đầu tiên của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008”.

“Các công nhân dễ bị tổn thương đang phải gánh chịu gánh nặng của cuộc khủng hoảng. Người lao động được trả lương thấp là chìa khóa để đảm bảo sự tiếp tục của các dịch vụ thiết yếu trong thời gian ngừng hoạt động. Tuy nhiên, họ thường có nguy cơ tiếp xúc với virus trong khi làm việc”, OECD cho biết trong một báo cáo.

“Họ cũng bị thiệt hại nhiều hơn về việc làm hoặc thu nhập”, trích từ báo cáo.

Nợ chính phủ tăng vọt

Các chính phủ đã tăng chi tiêu để bảo vệ việc làm và hỗ trợ người lao động. IMF cho biết, trên toàn cầu, các biện pháp của chính phủ nhằm giảm bớt đòn kinh tế của đại dịch lên tới 12.000 tỷ USD, vào tháng 10.

Theo quỹ này, mức chi tiêu đáng kinh ngạc như vậy đã đẩy nợ công toàn cầu lên mức cao nhất mọi thời đại. Tuy nhiên, các chính phủ không nên rút hỗ trợ tài khóa quá sớm.

“Còn quá sớm để các chính phủ loại bỏ các hỗ trợ đặc biệt, vì nhiều công nhân vẫn thất nghiệp , các doanh nghiệp nhỏ gặp khó khăn và 80-90 triệu người có khả năng rơi vào cảnh nghèo cùng cực vào năm 2020 do hậu quả của đại dịch, ngay cả khi đã có thêm trợ cấp xã hội", IMF cho biết.

Ngân hàng trung ương vào cuộc

Các ngân hàng trung ương cũng tham gia để hỗ trợ nền kinh tế bằng cách cắt giảm lãi suất với nhiều khoản xuống mức thấp kỷ lục. Điều này sẽ giúp các chính phủ quản lý nợ của họ dễ dàng hơn.

Cục Dự trữ Liên bang Mỹ, nơi có các chính sách ảnh hưởng đến các nền kinh tế trên toàn thế giới, đã giảm lãi suất xuống gần 0 và cam kết không tăng lãi suất cho đến khi lạm phát vượt quá mục tiêu 2%.   

Các ngân hàng trung ương ở các nền kinh tế tiên tiến, bao gồm Fed và Ngân hàng Trung ương châu Âu, cũng đã tăng cường mua tài sản để bơm thêm tiền vào hệ thống tài chính. Đó là một động thái được ngày càng nhiều ngân hàng trung ương ở các thị trường mới nổi áp dụng, để hỗ trợ nền kinh tế tương ứng của họ bị ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch.