Việc đóng cửa biên giới, phong tỏa trên toàn quốc và nỗi lo bị mắc COVID-19 từ các hành khách đã làm tê liệt hoạt động du lịch thương mại. Khi hàng ngàn kết nối trong nước và quốc tế biến mất hoàn toàn khỏi lịch trình của các hãng hàng không, thế giới đột nhiên thu hẹp.

Cuộc khủng hoảng đang mở ra một cuộc "đại tu xã hội" và công nghiệp rộng lớn đã diễn ra trong suốt nửa thế kỷ của sự gia tăng du lịch hàng không. Trong những năm tới, các chuyến công tác nước ngoài và các kỳ nghỉ lễ sẽ có nghĩa là có nhiều điểm dừng tại sân bay hơn, thời gian hành trình dài hơn và có lẽ là một phương thức vận tải bổ sung. 

Ngay cả khi một loại vắc xin hiệu quả được tìm thấy, thực tế kinh tế của sự phục hồi có thể có nghĩa là một số chuyến bay thẳng không còn nữa.

Khi biên giới đóng lại từ châu Âu cho tới New Zealand, hàng loạt tuyến đường xuyên biên giới bị hủy bỏ. Chưa dừng lại ở đó, hàng ngàn tuyến bay nội địa cũng bị hủy.

Điều này phản ánh áp lực mà các hãng hàng không đang phải đối mặt tại quê nhà khi họ cắt giảm việc làm và chuyển giao máy bay để cắt giảm chi phí xuống mức thích hợp với tình hình hiện tại.

Một khu vực làm thủ tục tại Sân bay Melbourne vào tháng 9 gần như trống vắng. Ảnh: Bloomberg

Vào cuối tháng 1/2020, 47.756 đường bay hoạt động trên khắp thế giới, hơn 50% trong số đó là ở Mỹ, Tây Âu và Đông Bắc Á, theo OAG Aviation Worldwide. Vào ngày 2/11, thế giới chỉ còn 33,416 tuyến đường hàng không trên toàn cầu, dữ liệu cho thấy.

Tại Vịnh Hervey, một thị trấn du lịch nhỏ trên bờ biển phía đông của Úc,  người dân đang tỏ ra tiếc nuối với chuyến bay cuối cùng kết nối trực tiếp với Sydney, cửa ngõ nội địa và quốc tế then chốt của quốc gia này. Tuyến bay này là 1 trong 8 đường bay trong khu vực bị Virgin Australia Holdings loại bỏ sau khi hãng hàng không này bị vỡ nợ vào tháng 4 với khoản nợ 6.8 tỷ AUD (5 tỷ USD).

Darren Everard, phó thị trưởng hội đồng khu vực, người chịu trách nhiệm phát triển kinh tế trong khu vực, cho biết: “Chúng tôi đang sống với hy vọng rằng họ sẽ quay trở lại. Trong số những doanh nghiệp bị ảnh hưởng nặng nề nhất là một nhà sản xuất phụ tùng thân xe tải địa phương đã dựa vào chuyến bay để tiếp cận người mua ở Sydney," ông nói.

Tại Hervey Bay, cách thủ phủ Brisbane của bang Queensland hơn 3 giờ lái xe về phía Bắc, được biết đến như một điểm xuất phát cho các chuyến du lịch ngắm cá voi và các chuyến đi đến Đảo Fraser gần đó. Theo OAG, chuyến bay đến Sydney của thị trấn là 1 trong số hơn 14.000 chuyến bay đã bị dỡ bỏ trên toàn cầu kể từ khi đại dịch bùng phát.

Thủ đô Canberra của Úc cũng đã được xóa khỏi bản đồ quốc tế. Thành phố không còn các chuyến bay thẳng ra nước ngoài sau khi Singapore Airlines Ltd. ngừng các dịch vụ từ Singapore vào hồi tháng 9 vừa qua.

Subhas Menon, Tổng Giám đốc Hiệp hội các hãng hàng không Châu Á-Thái Bình Dương (AAPA) - đại diện cho các hãng hàng không trong khu vực bao gồm Singapore Air, China Airlines và Cathay Pacific Airways, cho biết: “Sẽ mất 4 hoặc 5 năm để kết nối trở lại như cũ mà chúng ta đã thấy vào cuối năm 2019. Airlines Ltd. và Cathay Pacific Airways Ltd. “Một số tuyến bay có thể không bao giờ trở lại”.

Tất cả yếu tố trên làm xói mòn ảnh hưởng tài chính của ngành hàng không. Thế nhưng, tác động đến phần đóng góp của ngành hàng không tới việc di chuyển trên toàn cầu và cơ hội cho xã hội thật khó để đo lường.

Trước khi có đại dịch COVID-19, ngành công nghiệp này đã hỗ trợ 65,5 triệu việc làm - hơn một nửa trong số đó gián tiếp thông qua du lịch - và có tác động kinh tế toàn cầu trị giá 2,7 nghìn tỷ USD, theo Báo cáo Lợi ích Hàng không 2019 , một nghiên cứu của các nhóm ngành bao gồm cả cơ quan Liên Hiệp Quốc, Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế (ICAO).

Biểu đồ các tuyến đường hàng không đang hoạt động đã sụp đổ trong đại dịch COVID-19. Nguồn: OAG

Biên lợi mong manh

Nhiều hãng hàng không đã thêm các đường bay nội địa để khai thác nhu cầu đang bị dồn nén trong phân khúc hoạt động hiệu quả duy nhất của họ. Dữ liệu của FlightAware cho thấy lưu lượng truy cập hàng không thương mại ở Mỹ đã trở lại hơn 50% mức trước khi COVID-19 vào cuối tháng trước và ở Trung Quốc gần như trở lại mức bình thường.

Bên cạnh đó, vào đầu tuần này Singapore Air đã khởi động lại tuyến bay thẳng giữa Singapore và New York, chuyến bay dài nhất thế giới, khi quốc đảo nhỏ bé này đang phải vật lộn để giữ được vị thế là một trung tâm hàng không toàn cầu.

Theo công ty phân tích hàng không Cirium, chỉ riêng ở châu Á, 790 đường bay mới đang hoạt động trong tháng này, chưa từng có cách đây 1 năm. Ví dụ, thành phố Nghĩa Ô, phía đông Trung Quốc ở tỉnh Chiết Giang, dự kiến ​​sẽ có 90 chuyến bay thẳng mới từ Bắc Kinh vào tháng 11.

Thế nhưng, số tuyến đường hàng không ở châu Á bị ngừng hoạt động còn vượt xa những số tuyến đường mới, lên tới 2,279 tuyến đường. Vào tháng 11/2019, có hơn 1,000 chuyến bay theo lịch trình giữa Almaty và Nur-Sultan ở Kazakhstan, dữ liệu cho thấy. Trong tháng 11/2020, gần như không có chuyến bay nào giữa Almaty và Nur-Sultan ở Kazakhstan.

Tại Mỹ, Giám đốc điều hành Doug Parker của American Airlines Group Inc. vào tháng trước đã cảnh báo rằng nhiều khu vực của nước Mỹ có nguy cơ bị cắt giảm chuyến bay trừ khi có thêm sự hỗ trợ từ chính phủ.

Trong một cuộc phỏng vấn ngày 8/10 trên CNBC, ông Parker cho biết: “Chắc chắn sẽ có gián đoạn trong việc cung cấp dịch vụ cho các cộng đồng nhỏ và đối với các cộng đồng lớn hơn, số lượng dịch vụ sẽ bị giảm”. Ông nói thêm hãng hàng không American Airlines Group đã ngừng bay đến 13 thành phố của Mỹ.

Dirk-Maarten Molenaar, người đứng đầu bộ phận du lịch của Boston Consulting Group Inc., có trụ sở tại Amsterdam, cho biết: Những tuyến đường có biên lợi nhuận mong manh nhất sẽ là những tuyến đầu tiên bị cắt giảm giữa lúc hãng hàng không tìm cách trụ vững trong đại dịch Phi.