Việc Châu Âu áp dụng mức thuế cao hơn đối với xe điện (EV) của Trung Quốc - số tiền chính xác thay đổi tùy theo nhà sản xuất ô tô và trong một số trường hợp lên tới 38%, dẫn đến một lộ trình rất bấp bênh giữa việc bảo vệ ngành công nghiệp nội địa và kích động một cuộc chiến thương mại toàn diện.

Nhưng những người thua cuộc lớn nhất đã rõ ràng: người tiêu dùng châu Âu và quá trình chuyển đổi xanh.

Thuế tăng sẽ khiến các lô hàng Trung Quốc sinh lãi ít hơn: Các nhà phân tích tại HBSC Global Research ước tính các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc hiện có lợi thế về chi phí khoảng 30%. Do đó, các nhà sản xuất Trung Quốc có thể không thể hạ giá nhiều như họ mong muốn.

Trung Quốc đã lên tiếng phản đối và có khả năng trả đũa dưới một hình thức nào đó, mặc dù mức thuế tạm thời có thể được điều chỉnh thấp hơn. Hiện tại, EU áp dụng mức thuế 10% đối với ô tô nhập khẩu, so với mức 15% của Trung Quốc.

Về lâu dài, quyết định này có thể thúc đẩy các công ty Trung Quốc đặt thêm nhà máy ở châu Âu - một xu hướng đang diễn ra tốt đẹp và các chính trị gia châu Âu đang lo lắng có thể coi đó là một chiến thắng. Nhưng trong lúc này, có nguy cơ quá trình chuyển đổi năng lượng sẽ chậm lại khi cần phải tăng tốc gấp rút.

Chuyển giao xanh châu Âu chậm lại

Khi Ủy ban Châu Âu bắt đầu điều tra các khoản trợ cấp xe điện của Trung Quốc vào năm ngoái, tôi đã lập luận rằng Châu Âu nên nỗ lực cải thiện khả năng cạnh tranh và năng lực công nghệ của chính mình thay vì dựng lên các rào cản thương mại mới. 

Tôi không phải là người hoài nghi duy nhất; Một khía cạnh đặc biệt của cuộc chiến thương mại này là gần như không có áp lực nào từ ngành công nghiệp ô tô châu Âu về việc phải có những biện pháp bảo vệ lớn hơn.

Điều này phần nào phản ánh mối lo ngại của Đức rằng Trung Quốc có thể đáp trả bằng cách tăng thuế nhập khẩu đối với những chiếc xe limousine và SUV rất tốn xăng. Nhưng ngay cả các nhà sản xuất ô tô Pháp, vốn không bán được nhiều ô tô ở Trung Quốc, cũng thường không tỏ ra quá khó chịu.

Thời điểm này chắc chắn là kỳ lạ: Nhu cầu về xe điện đang giảm bớt một phần vì các nước như Đức đã cắt giảm trợ cấp mua hàng. 

Các nhà sản xuất ô tô bao gồm Mercedes-Benz đang quay trở lại với các mục tiêu điện khí hóa đầy tham vọng trước đây, trì hoãn các nhà máy sản xuất pin và cam kết sẽ tiếp tục bán chạy các mẫu xe chạy xăng trong thập kỷ tới.

Nếu các nhà sản xuất ô tô châu Âu không muốn bán xe điện hoặc không thể kiếm được lợi nhuận từ việc đó thì việc trừng phạt một quốc gia có thể làm điều đó là điều kỳ lạ.

Nhà sản xuất hiện đang bị đe dọa với mức thuế cao nhất - SAIC Motor đã là một trong những nhà sản xuất thành công nhất trong việc thu hút người mua châu Âu thông qua thương hiệu MG Motor của mình.

Không có mối đe doa đối với các nhà sản xuất ô tô châu Âu?

Trong khi tôi nhận thấy một số ít xe BYD trên đường phố Berlin, các nhà sản xuất Trung Quốc còn lâu mới có thể xóa sổ được sự cạnh tranh của địa phương. Xe do Trung Quốc sản xuất chiếm khoảng 1/5 doanh số bán xe điện ở Tây Âu, nhưng hầu hết trong số này được xuất khẩu từ Trung Quốc bởi các nhà sản xuất ô tô phương Tây như Tesla, thương hiệu Dacia của Renault và BMW.

Ngược lại, các thương hiệu thuần túy của Trung Quốc chỉ chiếm chưa đến 3% tổng thị trường ô tô Tây Âu trong 4 tháng đầu năm nay, theo Schmidt Automotive Research, và gần đây sự tiến bộ của họ đã có dấu hiệu chậm lại.

Điều đó một phần là do các thương hiệu Trung Quốc thường định giá xe của họ ở mức cao hơn so với ở quê nhà, có thể là để tránh khiêu khích Brussels. 

Và mặc dù BYD, SAIC và các đồng nghiệp của họ tạo ra những chiếc xe ấn tượng về mặt công nghệ, họ vẫn còn rất nhiều việc phải làm để xây dựng nhận thức và niềm tin của những người mua xe ở châu Âu. 

Nhà phân tích ô tô Matthias Schmidt viết trên LinkedIn: "Đơn giản là các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc không có đủ giá trị thương hiệu để cạnh tranh với các OEM (nhà sản xuất) đã thành danh ở giai đoạn này".

Châu Âu không nên quá thỏa mái

Không làm gì thực sự không phải là một lựa chọn đối với Ủy ban vì hệ thống giao dịch dựa trên quy tắc đang bị bỏ qua rộng rãi. Không còn nghi ngờ gì nữa, Trung Quốc đã trợ cấp rất nhiều cho các nhà sản xuất trong nước và Hoa Kỳ hiện đang làm điều tương tự với Đạo luật Giảm lạm phát.

Quyết định của Washington vào tháng trước về việc tăng gấp 4 lần mức thuế đối với xe điện của Trung Quốc lên 100% đã đóng cửa một thị trường xuất khẩu tiềm năng, làm tăng nguy cơ ô tô Trung Quốc tràn sang nơi khác. 

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron không thể tỏ ra mềm mỏng trước mối đe dọa từ Trung Quốc, khi cuộc bầu cử quốc hội sắp diễn ra và phe cực hữu đang giành được ưu thế.

Phản ứng quyết liệt hơn nhiều của Washington rất hữu ích ở một khía cạnh: Nó làm cho cách tiếp cận của Brussels có vẻ tương đối ôn hòa và Ủy ban khẳng định phản ứng của họ "hoàn toàn phù hợp với luật liên quan của WTO (Tổ chức Thương mại Thế giới). Mặc dù điều này có thể ngăn cản Bắc Kinh trả đũa quá mức nhưng tôi không tin vào điều đó.

Thuế quan tăng giúp các nhà sản xuất ô tô châu Âu có thêm không gian để thở, nhưng họ sẽ không cảm thấy quá thoải mái. Xe điện Trung Quốc là thế lực mới cần được cân nhắc trong lĩnh vực sản xuất ô tô toàn cầu. 

Nếu các nhà sản xuất trong nước không đầu tư, đổi mới và cắt giảm chi phí thì sẽ không có mức thuế quan nào có thể cứu được họ.

(Nguồn: Bloomberg)