Theo số liệu thống kê của Hải quan Việt Nam, Trung Quốc hiện đang là 1 trong 8 thị trường nhập khẩu cá ngừ lớn nhất của Việt Nam. Tỷ trọng của thị trường Trung Quốc trong tổng xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam năm 2019 đạt 2%. Sau khi sụt giảm xuất khẩu trong năm 2018, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang Trung Quốc năm 2019 tăng gần 4%, đạt gần 15 triệu USD.

Theo hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam, Trung Quốc đang nhập khẩu rất nhiều cá ngừ tươi sống, đông lạnh và khô của Việt Nam, chiếm tới 98% tổng giá trị xuất khẩu. So với năm 2018, xuất khẩu nhóm mặt hàng này của Việt Nam sang Trung Quốc đang tăng 8,8%, trong khi xuất khẩu cá ngừ chế biến đóng hộp giảm 66%. Dự báo xu hướng tăng trưởng xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang thị trường Trung Quốc sẽ còn tiếp tục duy trì trong năm 2020.

Các doanh nghiệp chế biến cá ngừ thiếu nguyên liệu vì dịch corona.

Tuy nhiên, kể từ đầu tháng 1/2020 đến nay, diễn biến bệnh viêm đường hô hấp cấp do virus corona gây ra diễn biến phức tạp và đang lây lan nhanh tại Trung Quốc tác động đến hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam với các thị trường, đặc biệt là thị trường Trung Quốc.

Cụ thể, việc hạn chế xuất nhập khẩu với Trung Quốc của Chính phủ Trung Quốc đã khiến cho các đơn hàng xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc đang bị chậm trễ, khiến cho chi phí sản xuất kinh doanh tăng do phải tăng lưu kho, tồn kho. 

Không những vậy, việc này có dẫn đến tình trạng thiếu nguyên liệu cá ngừ. Với gần 300 tàu đang hoạt động, Trung Quốc đang là nước có đội tàu lớn nhất thế giới, đồng thời thời là 1 trong 5 nguồn cung cá ngừ lớn nhất cho thị trường thế giới. Theo số liệu thống kê của Hải quan Việt Nam, Trung Quốc đang là nguồn cung cá ngừ lớn thứ 4 cho Việt Nam, chiếm 7% tổng nhập khẩu cá ngừ năm 2019. Mặc dù cuối năm 2019 giá cá ngừ nguyên liệu ở mức thấp nên doanh nghiệp đã chủ động nhập dự trữ cá ngừ nguyên liệu nhưng với tình hình như hiện nay về lâu dài các doanh nghiệp sản xuất và chế biến cá ngừ có thể sẽ bị thiếu nguyên liệu.

Ngoài ra, dịch bệnh do virus corona bùng phát cũng khiến cho việc vận chuyển quốc tế ra các thị trường quốc tế bị xáo trộn. Các hãng tàu không nhận các đơn hàng các ngừ chuyển tải qua Trung Quốc, một số hãng ngừng cung cấp container đến Trung Quốc. Một số thị trường lớn như Nhật Bản yêu cầu không đưa hàng sang Trung Quốc trước khi sang nước họ. Điều  này đã khiến doanh nghiệp phải tìm kiếm các nhà vận tải thay thế khác, các tuyến vận tải khác, kết quả là chi phí vận chuyển tăng, dẫn đến giá thành sản phẩm tăng làm giảm khả năng cạnh tranh.

Hiện nay, không chỉ tại Trung Quốc hay Việt Nam, dịch bệnh viêm phổi do virus Corona đang tác động lớn tới hoạt động xuất nhập khẩu, thương mại toàn cầu. Hoạt động giao dịch bị hạn chế khiến cho hoạt động thương mại hàng hóa nói chung, và cá ngừ nói riêng trong ngắn hạn và trung hạn sẽ bị chậm lại.

Nhưng ngoài những rủi ro nói trên, VASEP cho rằng đây cũng là cơ hội cho Việt Nam. Do dịch bệnh nên các nước có xu hướng ngừng hoặc hạn chế thu mua cá ngừ từ Trung Quốc, và chuyển sang tìm nguồn cung cấp mới trong đó có Việt Nam, nhất là các thị trường lớn như Mỹ, EU...