Không chọn con đường của một sản phẩm giải khát đại trà, dự án Trà thảo mộc SAMMAX đi vào thị trường bằng một hướng tiếp cận khác: coi đồ uống là kết quả của nghiên cứu khoa học, gắn với dược liệu bản địa và mục tiêu nâng cao sức bền thể lực. Chính cách tiếp cận này đã giúp dự án của Công ty Sâm Tổ núi Dành tạo được dấu ấn rõ nét tại các sân chơi khởi nghiệp.
SAMMAX được phát triển từ vùng nguyên liệu sâm núi Dành khu bảo tồn và phát triển sâm quy mô khoảng 200 ha tại tỉnh Bắc Ninh. Theo các tài liệu khoa học và ghi chép lịch sử, đây là loại dược liệu quý từng được dùng để tiến vua, nổi bật với công dụng thanh nhiệt, bồi bổ sức khỏe. Tuy nhiên, trong một thời gian dài, giá trị khoa học và tiềm năng kinh tế của giống sâm này chưa được khai thác tương xứng.
Điểm đáng chú ý của sâm núi Dành nằm ở hàm lượng saponin hoạt chất quan trọng nhất quyết định giá trị dược tính của sâm. Kết quả phân tích cho thấy saponin trong củ sâm núi Dành dao động từ 3–6%, tương đương nhiều loại sâm nổi tiếng trên thế giới. Đặc biệt, hoa sâm có hàm lượng saponin còn cao hơn, song trước đây chủ yếu bị bỏ qua hoặc sử dụng rất hạn chế.
Xuất phát từ thực tế đó, nhóm phát triển SAMMAX mà người khởi xướng là bà Giáp Thị Ngọc Chung không định vị sản phẩm như một loại nước uống giải khát thông thường, mà xây dựng sản phẩm trên nền tảng nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ. Dự án đã mời TS Bá Thị Châm (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam), chuyên gia có hơn 30 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực thảo dược và dược liệu tự nhiên đồng hành.
Công thức của SAMMAX là sự kết hợp giữa sâm núi Dành, đông trùng hạ thảo và linh chi những dược liệu giàu saponin, polysaccharide và polyphenol, được chứng minh có tác dụng hỗ trợ tăng cường thể lực, sức bền và khả năng thích nghi của cơ thể. Theo TS Bá Thị Châm, việc phối hợp các thành phần này không mang tính ngẫu nhiên, mà dựa trên cả bằng chứng khoa học và lợi thế thực tiễn khi Việt Nam có thể chủ động nguồn nguyên liệu trong nước.
Quy trình sản xuất của SAMMAX sử dụng công nghệ chiết lạnh kết hợp lên men tự nhiên, không dùng chất bảo quản. Trước khi hướng tới thương mại hóa, sản phẩm đã trải qua các thử nghiệm trong phòng thí nghiệm (in vitro), thử nghiệm độc tính cấp đối với dược liệu và thử nghiệm trên người tình nguyện nhằm đánh giá độ an toàn. Đây là bước đi cho thấy dự án lựa chọn con đường thận trọng, ưu tiên yếu tố khoa học và sức khỏe người tiêu dùng.
Về chiến lược thị trường, SAMMAX xác định rõ ba nhóm khách hàng mục tiêu. Thứ nhất là người chơi thể thao nhóm có nhu cầu tăng cường sức bền thể lực một cách ổn định, thay vì chỉ bù điện giải tức thời. Thứ hai là người lao động cường độ cao, cần duy trì sự tỉnh táo và nền tảng sức khỏe lâu dài. Thứ ba là người cao tuổi hoặc người mới ốm dậy, có nhu cầu phục hồi thể trạng.
Với mức giá dự kiến khoảng 25.000 đồng/chai, SAMMAX hướng tới mục tiêu phổ cập hóa sản phẩm từ sâm. Cách tiếp cận này khác biệt so với nhiều sản phẩm sâm hiện nay trên thị trường, vốn tập trung vào phân khúc cao cấp như sâm Ngọc Linh loại dược liệu có giá lên tới hàng trăm triệu đồng mỗi kg, khó tiếp cận với số đông người tiêu dùng.
Một yếu tố khác được nhóm dự án đặc biệt chú trọng là tính bền vững của vùng nguyên liệu. Theo đại diện SAMMAX, khu vực núi Dành giáp ranh Bắc Ninh và Bắc Giang (cũ) có điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu đã được các đề tài khoa học cấp Nhà nước xác nhận là phù hợp cho sự phát triển của giống sâm bản địa. Sâm được trồng theo hướng tự nhiên, không sử dụng hóa chất.
Trong khi sâm củ cần hơn 5 năm mới đủ điều kiện thu hoạch, dự án lựa chọn khai thác song song hoa sâm loại nguyên liệu có thể thu hoạch hằng năm trong khoảng một tháng. Cách làm này vừa giúp tăng thu nhập cho người dân địa phương, vừa hạn chế lãng phí tài nguyên sinh học, đồng thời tạo dòng nguyên liệu ổn định cho sản xuất.
Theo kế hoạch kinh doanh, SAMMAX đặt mục tiêu tiêu thụ khoảng 300.000–400.000 chai vào năm 2027, sau đó nâng lên 2–3 triệu chai trong các năm tiếp theo. Thời gian hoàn vốn dự kiến từ 2 đến 2,5 năm, cho thấy dự án đã tính toán khá rõ bài toán thị trường và dòng tiền.
Đánh giá tại các vòng thẩm định, Ban Giám khảo cho rằng sản phẩm có hàm lượng dược tính cao, chất lượng tương đương, thậm chí vượt trội so với nhiều sản phẩm cùng loại trên thị trường. Tuy nhiên, một số ý kiến cũng lưu ý rằng bao bì và nhãn mác hiện tại chưa phản ánh đầy đủ giá trị khoa học và dược liệu của sản phẩm. Đại diện dự án cho biết đây mới là giai đoạn hoàn thiện cơ chế và khảo nghiệm, nên bao bì thương mại sẽ tiếp tục được điều chỉnh trước khi ra mắt chính thức.
Từ sâm núi Dành giàu saponin, SAMMAX đang đi theo con đường khởi nghiệp dựa trên tri thức, khai thác hợp lý dược liệu bản địa và hướng tới thị trường đại chúng. Đây cũng là một ví dụ cho thấy, khi nghiên cứu khoa học được gắn với bài toán thương mại hóa và phát triển bền vững, dược liệu Việt Nam hoàn toàn có thể tạo ra những sản phẩm có giá trị gia tăng cao.
