Sau khi dịch COVID-19 bùng phát, hơn một tháng qua nhiều nông thủy sản của Việt Nam gặp khó trong xuất khẩu, giá chạm đáy. Để giúp người dân giảm thua lỗ, nhiều doanh nghiệp, cá nhân đua nhau "giải cứu" tôm hùm, dưa hấu, thanh long và đạt được nhiều tích cực. Tuy nhiên, số khác lại lạm dụng "giải cứu" để đẩy giá bán mặt hàng kém chất lượng với mức giá không rẻ.

Sau dưa hấu, thanh long người dân kêu gọi "giải cứu" ngao hai cùi, hào đại dương

Ghi nhận tại một số trang bán hàng online cho thấy, rất nhiều bài đăng bán “giải cứu” ngao hai cùi với giá 90.000 đồng/kg, 175.000 đồng/2kg.

“Thời gian này, ngao hai cùi gần như không thể xuất khẩu sang Trung Quốc, số lượng hàng tồn tăng lên. Buộc chúng tôi phải kêu gọi trên facebook nhờ mọi người mua giúp”, chị Thảo (chuyên bán hàng online) cho biết.

Cũng theo chỉ Thảo, nhờ việc liên tục đăng bài kêu gọi “giải cứu” mà chị bán được rất nhiều hàng. Trung bình một ngày chị Thảo bán được từ 100kg ngao hai cùi.

“Thấy hàng “giải cứu” là mọi người nhào vào ủng hộ, chưa tới 1 tuần tôi đã bán được gần nữa tấn ngao hai cùi. Tôi thật sự rất biết ơn tình cảm ủng hộ của các chị em nội trợ trên cả nước, có những người ở rất xa cũng chấp nhận chịu phí ship cao mua ủng hộ”, chị Thảo chia sẻ với báo Tiêu dùng.

Tương tự, nhờ liên tục kêu gọi giải cứu ngao hai cồi với giá 80.000 đồng một kg, chị Hoa bán đắt khách hơn hẳn hai ngày gần đây. Sở dĩ chị rao như vậy vì gần đây ngao hai cùi Quảng Ninh khó xuất khẩu sang Trung Quốc cho nên hàng tồn nhiều, giá giảm một nửa. 

"Với sự ủng hộ nhiệt tình của người mua, có thể hết tuần chúng tôi bán được nửa tấn ngao 2 cùi. Loại này thông thường giá lên tới 150.000-160.000 đồng một kg", chị Hoa chia sẻ với Vnexpress.

Cũng nhờ rao giải cứu hàu đại dương "siêu to, siêu khổng lồ" với giá 45.000 đồng một kg, chị Hằng ở Nam Định mỗi ngày bán cả tạ hàu. "Lượng hàng bán ra gấp 3 ngày thường. Nếu cứ mua tốt như này thì hàu sẽ được bán hết nhanh hơn so với dự tính", chị Hằng nói.

Ghi nhận sáng 27/2 của báo Tiêu dùng, tại nhiều chợ dân sinh trên địa bàn TP.HCM, các thương lái rao bán trứng cút, bưởi…dưới danh nghĩa hàng “giải cứu”.

“Thời buổi dịch bệnh, hàng hoá cái gì cũng ế ẩm, tại sao chỉ có dưa hấu, thanh long là được “giải cứu”, còn những mặt hàng khác thì sao, phải công bằng chứ. Trong khi bưởi cũng ế đầy ra không thấy ai cứu với giúp gì cả. Thương lái chúng tôi phải rao bán hàng “giải cứu” điều này không có gì sai. Chẳng qua, chúng tôi chỉ là đang tự cứu mình thôi, ai nhanh tay thì bán được hàng, đó là quy luật của kinh doanh”, chị Trang, một thương lái bán trái cây tại chợ (quận 6, TP.HCM) bày tỏ quan điểm.

Tuy nhiên, mặc dù được gắn mác giải cứu và quảng cáo là hàng xuất khẩu nhưng giá bán và chất lượng hàng bán ra không như quảng cáo. Thậm chí, giá một số mặt hàng còn cao hơn so với bình thường. 

Chỉ sau vài giờ đăng bán cần giải cứu, trứng cút được khách đặt mua ồ ạt

“Thực tế, hàu bán tại các vựa chỉ có giá 40.000 đồng/kg, ngao hai cùi cũng chỉ 50.000 - 80.000 đồng cho hàng loại 3 (size trên 30 con). Riêng với trứng cút ở chợ TP.HCM đang bán với giá 1.000 đồng/4 trứng. Như vậy với giá 30.000 đồng tôi có thể mua được 120 trứng”, chị Nguyệt (quận 10, TP.HCM) phân tích.

Cũng theo chị Nguyệt, sau vài lần mua hàng “giải cứu” trên mạng, chị đã tự rút ra bài học và quyết không mua hàng theo kiểu “giải cứu” nữa.

“Không những bán giá đắt, chất lượng sản phẩm của mặt hàng gắn mác "giải cứu" cũng cần phải xem lại. Quảng cáo là hàng "siêu to, khổng lồ" nhưng khi giao khách chỉ nhận được loại có kích cỡ nhỏ, thịt hải sản mỏng teo lại vì đã để nhiều ngày. Với trứng cút thì luộc lên đa phần bị vỡ. Tôi không đánh đồng tất cả người bán, nhưng theo tôi người mua phải lựa chọn cẩn thận khi quyết định mua hàng “giải cứu” vì chưa chắc giúp được người khác mà lại ôm cục tức vào người”, chị Nguyệt cho biết thêm.

Chia sẻ với PV, chú Tâm, chủ cửa hàng hải sản ở Gò Vấp cho rằng, hàu sữa, ngao hai cùi là mặt hàng số lượng có hạn không nhiều như các loại thủy hải sản hay nông sản khác nên không có viêc hàng ùn ứ cần giải cứu. Hiện, giá các sản phẩm mà nhiều đơn vị rao bán còn cao hơn cả tại nhiều cửa hàng. Do đó, khách mua cần cẩn thận và xem xét kỹ trước khi đặt mua.

Cùng với ngao hai cùi, hàu đại dương, trứng cút,...tôm hùm cũng được rao bán đầy trên mạng bằng hình thức "giải cứu" nhưng giá lại "trên trời".

Trước đó, liên quan đến việc “giải cứu” tôm hùm với giá từ 500.000 – 800.000 đồng/kg, Chú Bình, chủ một vựa hải sản tại TP.HCM đã đưa ra cảnh báo với người tiêu dùng. Theo đó, chú Bình cho biết, thực tế tôm hùm không cần “giải cứu”, chỉ là đang vào mùa nên giá rẻ hơn vài chục đến 100.000 đồng/kg.

“Mua nhầm chứ làm gì có bán nhầm, tôm hùm chết ngộp, chỉ có giá 250.000 đồng/kg. Chỉ cần gắn mác “giải cứu” đã bán được với giá 500.000 – 800.000 đồng/kg, vậy là người bán lãi lớn rồi”, chú Bình nhấn mạnh.

Trao đổi với VnExpress, GS.TS Võ Tòng Xuân - chuyên gia nông nghiệp nói, lạm dụng việc giải cứu sẽ gây tiền lệ xấu cho ngành nông nghiệp. Đặc biệt, nhiều đối tượng lợi dụng giải cứu để trục lợi lại càng khiến môi trường kinh doanh sa sút, chất lượng sản phẩm giảm. Nếu tiếp diễn tình trạng này, người nuôi trồng vẫn cứ làm hàng kém chất lượng trong khi đó người tiêu dùng phải sử dụng sản phẩm nhiều hóa chất, dư thuốc bảo vệ thực vật.

Trước đó, Chủ tịch Thaco Trần Bá Dương cũng nhìn nhận, việc giải cứu thái quá dẫn đến cách hiểu "nông nghiệp là nghèo nàn, thấp kém". Ngoài ra, nông dân phải tham gia vào chuỗi kinh doanh theo cơ chế thị trường. Khi họ ý thức được điều này thì mới sản xuất được theo chuỗi liên kết và doanh nghiệp sẵn sàng bảo vệ đối tác của mình.

"Làm kinh doanh mà phải chờ giải cứu thì không phải kinh doanh", ông Trần Bá Dương nói.

Năm nào tình trạng giải cứu nông ngiệp cũng diễn ra

Ông Võ Tòng Xuân đề xuất, không nên giải cứu mà hãy để người nuôi trồng có bài học kinh nghiệm và làm mọi thứ có kế hoạch hơn. "Song song đó, hỗ trợ và khuyến khích nông dân nuôi trồng theo chuỗi, sạch. Như vậy, hàng không chỉ tiêu thụ được trong nước mà còn xuất khẩu được nhiều thị trường thay vì chỉ phụ thuộc Trung Quốc", GS.TS Xuân nói.

Thực trạng của nông nghiệp Việt Nam hiện là các hộ cá thể nuôi trồng tràn lan không có kế hoạch còn thương lái chộp giật khiến hoạt động buôn bán liên tục gặp tình trạng "được mùa mất giá".

Theo ông Xuân, cần khuyến khích người dân làm ra sản phẩm chất lượng, liên kết được với doanh nghiệp để xuất khẩu chính ngạch. Còn các công ty xuất khẩu nên khảo sát kỹ thị trường, tới tận doanh nghiệp cần nhập ký hợp đồng và cung ứng để nguồn hàng sản xuất ra có đầu ra tốt.