Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TP.HCM (Viện IEEr) vừa có văn bản gửi Thường trực Ban Bí thư và Thủ tướng Chính phủ, kiến nghị bỏ quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh và cấp xã, chỉ duy trì quy hoạch sử dụng đất cấp quốc gia. 

Theo thống kê của Viện IEEr, khoảng 90% các quy hoạch sử dụng đất hiện hành không được triển khai hoặc buộc phải điều chỉnh cục bộ. Điều này không chỉ khiến việc đầu tư vào các dự án bị đình trệ mà còn làm phát sinh hàng loạt vấn đề trong quản lý xây dựng. Việc phủ kín quy hoạch 1/500 hay 1/2.000 tại các đô thị cũng không giải quyết được vấn đề vi phạm xây dựng, bởi nhu cầu nhà ở của người dân luôn vượt xa khả năng đáp ứng của quy hoạch.

Kiến nghị bỏ quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh và cấp xã, chỉ duy trì quy hoạch sử dụng đất cấp quốc gia

Bên cạnh đó, việc phân chia tài sản đất đai cũng gặp vướng mắc khi thửa đất rơi vào vùng quy hoạch nhưng chưa được điều chỉnh. Đối với các công trình hạ tầng công cộng như đường giao thông, công viên, trường học, trạm y tế... việc triển khai cũng gặp khó vì quy hoạch thiếu khả thi và nguồn lực.

Vì vậy, việc bỏ quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh và cấp xã sẽ là một bước cải cách hành chính mạnh mẽ nhưng không làm mất vai trò quản lý nhà nước về xây dựng và đầu tư, ngược lại còn giúp chính quyền địa phương thuận lợi hơn trong điều hành.

TS Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện IEEr cho rằng, các thành phố lớn như TP.HCM đã có quy chế quản lý kiến trúc đô thị được phê duyệt theo từng giai đoạn trên cơ sở kế hoạch sử dụng đất, chứ không phải quy hoạch sử dụng đất. Do đó, việc loại bỏ quy hoạch sử dụng đất không ảnh hưởng đến định hướng phát triển đô thị lớn như ở TP.HCM.

Ngoài ra, để duy trì nguồn thu ngân sách, Viện IEEr kiến nghị nên xây dựng lại nguồn thu từ thuế thổ trạch hiện nay thành “phí đất ở” và “phí công trình kiến trúc đô thị”. Hai nguồn thu này được đánh giá ổn định và bền vững hơn so với tăng bảng giá đất như luật Đất đai 2024 gây khó khăn cho nhà đầu tư vì thuê đất giá cao, đồng thời tạo gánh nặng cho người dân khi chuyển mục đích sử dụng đất.

Đáng chú ý, kiến nghị này không chỉ nhận được sự đồng tình từ các chuyên gia mà còn được một số tỉnh phía Bắc và Bộ Nông nghiệp và Môi trường ủng hộ. Các tỉnh thành phía Bắc cho rằng, quy hoạch cấp xã với thời hạn 10 năm thường trở nên lạc hậu khi chưa kịp điều chỉnh, trong khi kế hoạch 5 năm đã đủ phản ánh yêu cầu thực tiễn và thuận tiện trong áp dụng. Do đó, việc thay quy hoạch bằng kế hoạch sẽ thuận tiện hơn cho việc điều chỉnh.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, việc bỏ quy hoạch sử dụng đất cấp xã, chỉ giữ lại kế hoạch sử dụng đất cấp xã dựa trên chỉ tiêu phân bổ từ cấp tỉnh sẽ giúp tinh giản thủ tục, tránh tình trạng chồng chéo và tăng tính thống nhất trong quản lý.