Sự kiện mang chủ đề “Cộng hưởng tăng trưởng kép cho Doanh nghiệp Khoa học và Công nghệ kỷ nguyên mới, giai đoạn 2025–2030”, mở ra một diễn đàn nhằm thúc đẩy kết nối, chia sẻ kinh nghiệm và định hình những hợp tác có tính nền tảng cho hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.

Toàn cảnh hội nghị. Ảnh: HV

Hội nghị được thiết kế như một điểm giao giữa doanh nghiệp và cộng đồng nghiên cứu nơi các nhóm chủ lực của nền kinh tế tri thức có thể trao đổi trực tiếp về nhu cầu công nghệ, hướng ứng dụng và mô hình đưa sản phẩm khoa học – công nghệ ra thị trường. Với khẩu hiệu “Kết nối trí tuệ Việt Nam – Chung tay làm chủ công nghệ Việt Nam”, sự kiện nhấn mạnh việc gắn kết hai lực lượng vốn song hành nhưng chưa có nhiều diễn đàn quy mô để thực sự cộng hưởng.

Phát biểu khai mạc, ông Hoàng Đức Thảo, Chủ tịch VST, nhấn mạnh, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Khoa học và Công nghệ Việt Nam, mở đầu hội nghị bằng nhận định: Những đột phá của trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, tự động hóa thông minh hay các công nghệ số đang thúc ép doanh nghiệp phải tái cấu trúc và đầu tư mạnh hơn cho khoa học – công nghệ. Theo ông, mức độ cạnh tranh của nền kinh tế Việt Nam trong giai đoạn tới phụ thuộc rõ rệt vào khả năng sáng tạo và năng lực hấp thu công nghệ của doanh nghiệp trong nước.

Ông Hoàng Đức Thảo, Chủ tịch VST phát biểu khai mạc hội nghị. Ảnh: HV

Bối cảnh hội nhập sâu rộng cũng đặt ra yêu cầu cao hơn về chất lượng sản phẩm, quy trình, tiêu chuẩn và tốc độ đổi mới. “Những áp lực này không phải là thách thức đơn lẻ của từng doanh nghiệp, mà là áp lực chung buộc chúng ta phải phối hợp chặt chẽ hơn giữa khu vực nghiên cứu và thị trường,” ông Thảo nhấn mạnh.

Từ góc độ cơ quan quản lý, ông Trần Xuân Đích, Phó Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp Công nghệ nhìn nhận hội nghị lần này không đơn thuần là nơi chia sẻ chính sách. Theo ông, đây là điểm gặp của “Ba nhà” (Nhà nước, nhà khoa học và doanh nghiệp). Mỗi bên có nhiệm vụ khác nhau nhưng đều hướng đến mục tiêu đưa khoa học – công nghệ trở thành động lực tăng trưởng dài hạn.

Ông Đích phân tích: Nhà nước tạo ra hành lang pháp lý, chương trình hỗ trợ và công cụ triển khai. Hệ thống viện trường cung cấp tri thức và công nghệ, đồng thời là môi trường thử nghiệm và đánh giá chất lượng. Doanh nghiệp là nơi cuối cùng các kết quả nghiên cứu phải chứng minh được giá trị thực tế thông qua sản xuất và thương mại. Khi ba dòng chảy này gặp nhau, một tam giác phát triển vững chắc mới hình thành.

Từ đó, ông đưa ra thông điệp xuyên suốt hội nghị: “Làm thật là yêu nước”. Theo ông, trong khoa học – công nghệ, “làm thật” không chỉ là làm sản phẩm, mà là nghiên cứu thật để giải quyết các vấn đề thật của đời sống; đầu tư thật nghĩa là dám bỏ vốn cho các thử nghiệm cần thiết; còn kết nối thật là hợp tác dựa trên sự thẳng thắn và cùng có lợi giữa các bên.

Ông Trần Xuân Đích, Phó Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ, Bộ Khoa học và Công nghệ. Ảnh: HV

Trong phần thảo luận, đại diện các doanh nghiệp hoạt động trong nông nghiệp công nghệ cao, vật liệu mới, y dược công nghệ sinh học, logistics và giáo dục chia sẻ nhiều trường hợp cụ thể về quá trình thương mại hóa sản phẩm nghiên cứu. Điểm chung của các câu chuyện này là nhu cầu hợp tác lâu dài với giới khoa học để tối ưu công nghệ và phát triển sản phẩm có tính cạnh tranh.

Các doanh nghiệp nông nghiệp như Tiến Nông hay ThaiBinh Seed cho biết họ đã hợp tác với nhiều viện nghiên cứu để phát triển giống cây trồng và phân bón thông minh. Những sản phẩm này không chỉ giúp nông dân nâng cao năng suất mà còn giúp địa phương thích ứng tốt hơn với điều kiện thời tiết ngày càng khắc nghiệt. Mô hình liên kết theo chuỗi từ nghiên cứu đến thương mại cũng đang tạo ra hệ sinh thái nông nghiệp công nghệ cao ở một số vùng trọng điểm.

Trong lĩnh vực dược phẩm, những cái tên như Savipharm hay Sao Thái Dương đã đầu tư mạnh cho nghiên cứu phát triển nhằm nắm giữ các công nghệ bào chế quan trọng. Đại diện doanh nghiệp cho biết việc chủ động được công nghệ giúp họ mở rộng thị trường, nâng chất lượng sản phẩm và giảm phụ thuộc vào nhập khẩu nguyên liệu, đồng thời tăng tính chủ động trong những thời điểm thị trường toàn cầu biến động.

Ở chiều ngược lại, các trường đại học cho biết họ đang mở rộng năng lực phục vụ doanh nghiệp thông qua các phòng thí nghiệm đạt chuẩn quốc tế. Nhiều dịch vụ thử nghiệm, đánh giá, phân tích chất lượng theo tiêu chuẩn quốc tế đã giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, rút ngắn thời gian đưa sản phẩm ra thị trường trong và ngoài nước.

Một điểm nhấn quan trọng được thảo luận tại hội nghị là sự cần thiết của chính sách gần hơn với thực tế. Mặc dù Bộ Khoa học và Công nghệ đã trình Chính phủ nhiều chính sách mới liên quan đến đổi mới sáng tạo, hỗ trợ doanh nghiệp công nghệ cao và cơ chế thử nghiệm sản phẩm mới, nhưng ông Trần Xuân Đích nhìn nhận rằng chính sách chỉ thực sự phát huy hiệu quả khi tiếp cận được doanh nghiệp và nhà khoa học những người trực tiếp triển khai.

Để giải quyết “độ trễ” của chính sách, ông Đích cho biết Bộ sẽ tiếp tục hoàn thiện cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) nhằm tạo điều kiện cho các mô hình kinh doanh mới. Bên cạnh đó, các thủ tục liên quan đến quỹ hỗ trợ, chương trình nghiên cứu hoặc thương mại hóa cũng sẽ được đơn giản hóa, hướng đến quy trình rõ ràng và minh bạch hơn.

Ông khẳng định Bộ và các Sở Khoa học và Công nghệ sẵn sàng đồng hành cùng liên minh doanh nhân trí thức để lắng nghe đề xuất cụ thể từ doanh nghiệp và viện trường. Mục tiêu là rút ngắn con đường từ phòng thí nghiệm đến nhà máy, từ ý tưởng đến sản phẩm và từ chính sách đến thị trường.

Hội nghị liên minh Doanh nhân và Trí thức khoa học – công nghệ lần thứ nhất được đánh giá là bước mở đầu cho một mô hình kết nối mới. Điều quan trọng không nằm ở số lượng phát biểu hay ký kết hợp tác, mà ở việc hình thành nhận thức chung giữa ba lực lượng cốt lõi của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.

Sự kiện cho thấy những cơ hội lớn đang mở ra trong giai đoạn 2025–2030 thời kỳ mà nền kinh tế cần một nhịp chuyển mạnh hơn sang đổi mới sáng tạo, công nghệ lõi và sản phẩm có giá trị cao. Đối với doanh nghiệp, hợp tác với giới nghiên cứu không chỉ giúp tăng năng lực cạnh tranh mà còn giúp họ chủ động hơn trước biến động của thị trường toàn cầu. Với viện – trường, doanh nghiệp là môi trường kiểm chứng giá trị của tri thức. Và với Nhà nước, đây là cơ hội để thiết kế chính sách dựa trên nhu cầu thật, có tính đo lường và hiệu quả cao.

Trong bối cảnh mới, sự cộng hưởng giữa doanh nhân và trí thức khoa học – công nghệ không còn là lựa chọn mà là nhu cầu thiết yếu. Hội nghị lần này vì thế được xem như điểm xuất phát cho một mạng lưới hợp tác rộng mở, hướng đến mục tiêu chung là đưa khoa học – công nghệ Việt Nam trở thành trụ cột của tăng trưởng, đóng góp thực chất cho nền kinh tế và nâng tầm vị thế quốc gia trong thập kỷ tới.