Báo Úc Daily Telegraph vừa công bố tài liệu 15 trang của liên minh tình báo Ngũ Nhãn (Mỹ, Anh, Australia, New Zealand và Canada) và miêu tả nó như một "quả bom". Trong đó đưa ra các cáo buộc Trung Quốc che đậy thông tin về virus bằng cách phủ nhận khả năng lây từ người sang người. Đồng thời tài liệu này khẳng định Trung Quốc đã "bịt miệng" các bác sĩ cảnh báo sớm, xóa bằng chứng trong phòng thí nghiệm và không chịu cung cấp mẫu sinh phẩm cho các nhà khoa học quốc tế nghiên cứu vaccine.   

Trong tài liệu còn nhắc đến bà Thạch Chính Lệ, nhà nghiên cứu hàng đầu của Viện Virus học Vũ Hán (WIV). Năm 2013, người này từng cùng các đồng sự thu thập mẫu phân dơi móng ngừa từ hang ở Vân Nam và phát hiện nó giống virus nCoV đến 96,2%.  

Nhà virus học Thạch Chính Lệ tại một phòng thí nghiệm ở Vũ Hán năm 2017. Ảnh: AFP.

Ngay sau đó, nhóm của bà Thạch đã tiến hành phân tích về khả năng truyền virus từ dơi sang động vật có vú khác nhay không. Kết luận là có thể truyền trực tiếp từ dơi sang người và không có cách điều trị. Nghiên cứu cũng nhấn mạnh về mức độ nguy hiểm của cuộc thí nghiệm, họ đã tạo ra một loại virus corona mới từ trình tự gene được phân lập từ dơi móng ngựa Trung Quốc. 

Giáo sư Ralph Baric từ Đại học Bắc Carolina cũng cho biết virus này dễ gây bệnh, phác đồ điều trị SARS và thuốc chống Ebola đều không vô hiệu hóa được nó. 

Nhóm nghiên cứu đã công bố một đánh giá có tiêu đề "virus corona trong loài dơi ở Trung Quốc" trên tạp chí y khoa Viruses và dự đoán các điểm nóng virus cũng như nguy cơ lây truyền giữa các loài. "Rất có khả năng dịch virus corona giống SARS hoặc MERS trong tương lai sẽ bắt nguồn từ dơi, và nhiều khả năng xảy ra ở Trung Quốc", đánh giá có đoạn viết.

Vào tháng 10/2014, Mỹ dừng tài trợ các thí nghiệm có nguy cơ lây lan virus nhưng đến 12/2017 họ đã nối lại tài trợ. Tổ chức Nghiên cứu Khoa học và Công nghiệp Khối Thịnh vượng chung Australia (CSIRO) tiếp tục phối hợp và tài trợ cho WIV. WIV vẫn liệt kê CSIRO là đối tác trong khi Mỹ đã cắt quan hệ với phòng thí nghiệm này kể từ khi dịch bệnh bùng phát.   

Tổng thống Mỹ Donald Trump và các quan chức đang cho rằng virus nCoV thoát ra từ phòng thí nghiệm này. Cộng đồng Tình báo Mỹ cũng bác bỏ luận điểm nCoV là virus nhân tạo hoặc bị biến đổi gen. Tuy nhiên họ đang xem xét khả năng nCoV thoát ra ngoài "sau một sự cố tại phòng thí nghiệm ở Vũ Hán". Trung Quốc đã lên tiếng bác bỏ nghi vấn này.   

Theo tài liệu, Hoàng Diễm Linh, nhà nghiên cứu tại WIV đã biến mất, toàn bộ tiểu sử và ảnh của bà cũng bị xóa khỏi web của WIV, có khá nhiều tin đồn về việc bà là người đầu tiên nhiễm bệnh và là "bệnh nhân số 0". Viện Virus học Vũ Hán bác bỏ thông tin này và nói rằng bà vẫn khỏe mạnh tuy nhiên không đưa ra bằng chứng cụ thể. 

Ngũ Nhãn còn cáo buộc Trung Quốc che đậy thông tin về dịch. Cụ thể: Ngày 6/12/2019, 5 ngày sau khi một người đàn ông liên quan đến chợ hải sản Hoa Nam Vũ Hán có triệu chứng giống viêm phổi, vợ anh ta cũng mắc bệnh, cho thấy có dấu hiệu virus lây từ người sang người.

Đến ngày 31/12/2019, giới chức Trung Quốc bắt đầu kiểm duyệt tin tức về virus này trên các thanh công cụ tìm kiếm. Sau đó 1 ngày, Vũ Hán đóng cửa và khử trùng chợ hải sản Hoa Nam dù chưa có điều tra về nguồn gốc virus. 

Theo New York Times, Trung Quốc không lấy mẫu từ động vật hay chuồng nhốt tại đây và đánh giá đây là hành vi "xóa sạch bằng chứng".

Ngày 2/1, Ủy ban Y tế Hồ Bắc ra lệnh cho các công ty nghiên cứu gene ngừng thử nghiệm virus mới và tiêu hủy mẫu sinh phẩm. Sau đó là tiêu hủy hoặc chuyển đến cơ sở xét nghiệm mới, không công bố về dịch. Các bác sĩ phát hiện ra virus mới bị khiển trách và kỷ luật. 

Ngày 10/1, quan chức Trung Quốc nói rằng dịch "đã được kiểm soát" và người nhiễm chỉ có "triệu chứng nhẹ". Hôm sau, một phòng thí nghiệm ở Thượng Hải chia sẻ trình tự gene với thế giới, nhưng nó bị đóng cửa một ngày sau đó với lý do "sửa chữa".

Trung quốc ban đầu phủ nhận dịch, WHO cũng hành động tương tự. Trong khi Đài Loan bày tỏ lo ngại virus có thể lây từ người sang người từ 31/12/2019, sau đó là Hong Kong. 

Ngày 24/1, các quan chức ở Bắc Kinh ngăn WIV chia sẻ các mẫu phân lập virus với Đại học Texas. Ngày 6/2, cơ quan giám sát mạng Trung Quốc tiếp tục thắt chặt kiểm soát chủ đề dịch bệnh trên các mạng xã hội.

Tài liệu này còn nhấn mạnh việc Bắc Kinh cầm người đi lại nhưng lại lên án việc cấm người Trung Quốc nhập cảnh ở Úc và Mỹ. Hàng nghìn người Vũ Hán đã bay ra nước ngoài đúng thời điểm mà dịch bệnh bắt đầu xuất hiện ở nơi này.

Trong suốt tháng 2, Bắc Kinh yêu cầu Mỹ, Italy, Ấn Độ, Australia, Đông Nam Á và nhiều nước khác không áp hạn chế đi lại với công dân nước này, mặc dù chính Trung Quốc đã áp đặt các hạn chế nghiêm ngặt trong nước. Hành động của Bắc Kinh bị đánh giá là gây nguy hiểm cho nước khác và là đòn công kích vào sự minh bạch của thế giới. 

"Khi các nhà ngoại giao EU chuẩn bị một báo cáo về đại dịch, Trung Quốc đã gây áp lực với Brussels để loại bỏ ngôn từ chỉ trích Trung Quốc nói dối về Covid-19. Khi Úc kêu gọi một cuộc điều tra độc lập về dịch, Trung Quốc dọa sẽ tẩy chay thương mại. Họ cũng phản ứng dữ dội với những lời kêu gọi minh bạch của Mỹ", tài liệu có đoạn viết.   

Tình báo Mỹ chưa xác nhận về sự tồn tại của tài liệu 15 trang, nhưng một quan chức lại cho biết báo cáo đó phù hợp với quan điểm Trung Quốc biết rõ việc lây từ người sang người sớm hơn thông báo, biết chủng virus này lây lan mạnh hơn những gì nước này tuyên bố với cộng đồng quốc tế.

Trung Quốc cũng đã lên tiếng chỉ trích gay gắt Daily Telegraph sau khi họ đăng thông tin về tài liệu của Ngũ Nhãn. 

Lý Hải Đông, giáo sư Viện Quan hệ Quốc tế của Đại học Ngoại giao Trung Quốc, nói rằng: "Truyền thông Úc tung tin về một tài liệu không được kiểm chứng để bôi nhọ Trung Quốc. Đây là hành vi thiếu tính chuyên nghiệp và khách quan của báo chí".

Họ cho rằng dù tài liệu này tồn tại, liên minh Ngũ Nhãn được thành lập để phục vụ mục đích chính trị của 5 nước thay vì sự thật khoa học. Ông Lý cũng cho biết một số đơn vị truyền thông và chính trị Úc không còn xem xét độc lập lợi ích chung của đất nước mà áp dụng cách tiếp cận do Mỹ dẫn đầu để bôi nhọ Trung Quốc về dịch bệnh, làm ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa hai nước. 

Chủ tịch Ủy ban Quốc hội về Tình báo và An ninh Úc Andrew Hastie cho rằng thế giới cần sự minh bạch và phải tổ chức một cuộc điều tra. Họ nói nhiều người Úc đã bị ảnh hưởng vì Trung Quốc.

"Nếu Australia - Trung Quốc thật sự thân thiết như Bắc Kinh nói, chúng ta cần câu trả lời về việc tất cả bắt đầu như thế nào", ông cho hay.