Vừa qua, hội đồng giám khảo giải Booker công bố: Giải thưởng năm 2024 thuộc về Samantha Harvey với tiểu thuyết Orbital (tạm dịch: Quỹ đạo). Như vậy, Harvey là người phụ nữ đầu tiên giành giải thưởng này sau 5 năm, kể từ lần Margaret Atwood và Bernardine Evaristo thắng giải Booker 2019. Với giải thưởng này, Harvey được nhận 500 nghìn bảng Anh (khoảng 1,5 tỉ đồng Việt Nam).

Tác giả Samantha Harvey nhận giải Booker 2024. Ảnh: AP

Trong bài phát biểu, Harvey dành tặng chiến thắng cho những người "gìn giữ môi trường sống của Trái Đất, vì phẩm giá của con người và mọi loài sinh vật khác, những người kêu gọi và hành động vì hòa bình". Khi được hỏi sẽ chi tiền thưởng vào việc gì, Harvey cho biết cô cần một chiếc xe đạp mới và muốn đến thăm Nhật Bản.

Harvey nói cô từng muốn từ bỏ việc sáng tác cuốn tiểu thuyết vì nghĩ rằng không ai muốn nghe câu chuyện về vũ trụ từ một nhà văn nữ, trong khi cô ấy chưa từng đến đó. "Tôi đã mất hết can đảm, tôi nghĩ vậy, tôi không có thẩm quyền để viết cuốn sách này", tác giả cho biết. Sau đó, cô cho phi hành gia Tim Peake đọc qua bản thảo, nhận được sự ủng hộ của ông. Peak còn hỏi cô làm thế nào để có những thông tin về du hành vũ trụ.

Orbital dài 136 trang, kể về 6 phi hành gia cả nam lẫn nữ đến từ Nhật Bản, Nga, Mỹ, Anh và Ý làm việc trên một trạm vũ trụ quốc tế bay quanh trái đất.

Bên cạnh miêu tả nhiệm vụ và công việc chính thức của phi hành gia trên tàu vũ trụ, tiểu thuyết còn lồng ghép những suy ngẫm của họ về nhân loại và trái đất. Qua đó, cuốn sách thảo luận các chủ đề như sự tồn tại hay bản chất của Thượng đế, ý nghĩa của cuộc sống và các mối đe dọa hiện sinh của thời đại như biến đổi khí hậu.

Tác phẩm cũng thay đổi góc nhìn để kể câu chuyện của người ngoài hành tinh, người máy và con người thời tiền sử. Mỗi chương của tiểu thuyết là một quỹ đạo 90 phút quanh Trái đất, với tổng cộng 16 quỹ đạo trong 24 giờ. Các phi hành gia quan sát 16 lần Mặt trời mọc và lặn, chứng kiến thời tiết đi qua các biên giới và múi giờ mong manh.

Tác phẩm cũng thay đổi góc nhìn để kể câu chuyện của người ngoài hành tinh, người máy và con người thời tiền sử.

Bìa tiểu thuyết "Orbital". Ảnh: Vintage Digital

Samantha Harvey, 49 tuổi, là tiểu thuyết gia người Anh. Cô từng học triết học tại Đại học York và Đại học Sheffield (Anh), hoàn thành khóa học Thạc sĩ về viết sáng tạo của Đại học Bath Spa vào năm 2005, lấy bằng Tiến sĩ về viết sáng tạo. Tác giả từng góp mặt trong danh sách chung khảo giải Women's Prize for Fiction (tên cũ là giải Orange) của Anh năm 2009 với tác phẩm đầu tay The Wilderness - viết theo góc nhìn của một ông lão ngoài 60 tuổi đấu tranh chống lại căn bệnh Alzheimer.

Năm 2009, Harvey có tên trong danh sách dài của giải Booker với The Wilderness. Orbital là tác phẩm thứ năm của cô, sau All Is Song, Dear Thief và The Western Wind. Cô cũng từng xuất bản hồi ký về chứng mất ngủ mang tên The Shapeless Unease vào năm 2020.

Booker thành lập năm 1968, từng được biết đến với tên Booker - McConnell hoặc The Man Booker, là giải văn chương danh giá nhất trong cộng đồng các nước nói tiếng Anh. Giải thưởng năm ngoái thuộc về tiểu thuyết Prophet Song của nhà văn người Ireland Paul Lynch. Bên cạnh De Waal, hội đồng giám khảo năm nay có tiểu thuyết gia Sara Collins, Yiyun Li, biên tập viên văn học Justine Jordan và nhạc sĩ Nitin Sawhney.

Từ năm 2014, ban tổ chức cho phép tiểu thuyết viết bằng tiếng Anh và được xuất bản ở Anh của các nhà văn nước ngoài tranh giải. Trước đó, chỉ nhà văn khối Thịnh vượng chung Anh và Cộng hòa Ireland được tham gia. Bên cạnh đó, ban tổ chức cũng thành lập giải International Booker (Booker Quốc tế) vinh danh các tác phẩm quốc tế được dịch sang tiếng Anh và phát hành tại Mỹ, Anh hoặc Ireland. Tác phẩm chiến thắng Booker 2024 được chọn từ 156 cuốn sách xuất bản từ ngày 1/10/2023 đến 30/9 năm nay.