Quy định về điều kiện cấp Giấy chứng nhận doanh nghiệp khoa học và công nghệ. Ảnh minh họa: ITN

Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 268/2025/NĐ-CP, quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo. Đây được xem là bước tiến quan trọng nhằm hoàn thiện cơ chế khuyến khích, công nhận và hỗ trợ các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo lực lượng nòng cốt trong nền kinh tế tri thức.

Trong bối cảnh chuyển đổi sang mô hình tăng trưởng dựa trên tri thức, việc hình thành và phát triển doanh nghiệp khoa học và công nghệ (KH&CN) đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Nghị định 268/2025/NĐ-CP ra đời không chỉ nhằm cụ thể hóa Luật KH&CN và Đổi mới sáng tạo năm 2025, mà còn tạo hành lang pháp lý đồng bộ giúp doanh nghiệp tiếp cận chính sách ưu đãi minh bạch, thuận lợi hơn trong thực tiễn.

Theo quy định, doanh nghiệp được công nhận là doanh nghiệp KH&CN khi đáp ứng đầy đủ điều kiện chung và điều kiện riêng tùy theo quy mô gồm doanh nghiệp lớn, vừa, nhỏ và siêu nhỏ. Mục tiêu là bảo đảm tính linh hoạt, phù hợp với năng lực từng nhóm, đồng thời khuyến khích mọi thành phần kinh tế tham gia hoạt động đổi mới sáng tạo.

Điều kiện chung, trước hết doanh nghiệp phải được thành lập và hoạt động hợp pháp theo Luật Doanh nghiệp. Quan trọng hơn, họ phải tạo ra sản phẩm khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo từ các kết quả nghiên cứu được sở hữu hoặc sử dụng hợp pháp.

Những kết quả này có thể là sáng chế, giải pháp hữu ích, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn đã được bảo hộ tại Việt Nam; các chương trình phần mềm có đăng ký quyền tác giả; giống cây trồng, vật nuôi hoặc giống thủy sản mới được công nhận; tiến bộ kỹ thuật được bảo hộ; hoặc công nghệ nhận chuyển giao hợp pháp.

Điều này nhằm bảo đảm rằng doanh nghiệp KH&CN thực sự là đơn vị tạo ra giá trị gia tăng từ tri thức, chứ không chỉ hoạt động thương mại thông thường.

Phân loại điều kiện theo quy mô doanh nghiệp, với doanh nghiệp lớn, Nghị định yêu cầu tổng chi cho hoạt động nghiên cứu và đổi mới sáng tạo phải đạt tối thiểu 2% doanh thu thuần bình quân trong ba năm liên tiếp hoặc từ 200 tỷ đồng mỗi năm trở lên. Doanh nghiệp cần có bộ phận R&D với ít nhất 10 nhân sự trình độ đại học trở lên, trong đó tối thiểu 5 người là công dân Việt Nam.

Bên cạnh đó, doanh thu từ sản phẩm KH&CN phải chiếm ít nhất 30% tổng doanh thu hoặc đạt 90 tỷ đồng mỗi năm trong ba năm liền kề. Đặc biệt, các sản phẩm này cần mang lại hiệu quả rõ rệt như được xuất khẩu, thuộc danh mục công nghệ khuyến khích chuyển giao, hoặc đạt giải thưởng quốc gia, quốc tế về chất lượng hay môi trường.

Đối với doanh nghiệp vừa, tỷ lệ chi cho hoạt động nghiên cứu cũng tối thiểu 2% doanh thu, với yêu cầu bộ phận nghiên cứu có ít nhất 5 nhân lực trình độ đại học trở lên, trong đó có người Việt Nam. Tỷ lệ doanh thu từ sản phẩm KH&CN cần đạt 20% tổng doanh thu hoặc tương đương trong ba năm liên tiếp.

Với doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, điều kiện được điều chỉnh phù hợp hơn. Doanh nghiệp chỉ cần đảm bảo mức đầu tư cho nghiên cứu đạt 2% doanh thu thuần bình quân và có ít nhất hai nhân lực khoa học hoặc thuê từ hai chuyên gia trở lên từ các cơ sở nghiên cứu, đào tạo. Đồng thời, phải có ít nhất một sản phẩm KH&CN đang được thương mại hóa.

Những quy định này phản ánh sự phân tầng hợp lý, vừa đảm bảo tiêu chí chặt chẽ về khoa học, vừa không gây trở ngại cho doanh nghiệp nhỏ đang ở giai đoạn khởi tạo ý tưởng đổi mới.

Thủ tục và hồ sơ công nhận, doanh nghiệp đáp ứng các điều kiện nói trên có thể gửi hồ sơ đề nghị cấp Giấy chứng nhận doanh nghiệp khoa học và công nghệ tới cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền. Hồ sơ bao gồm đơn đề nghị, các giấy tờ chứng minh quyền sở hữu hoặc công nhận kết quả nghiên cứu, và phương án sản xuất kinh doanh chứng minh việc đáp ứng các tiêu chí theo Nghị định.

Đáng chú ý, việc nộp hồ sơ được thực hiện qua hệ thống dịch vụ công trực tuyến, giúp giảm đáng kể thời gian và chi phí hành chính cho doanh nghiệp. Đây cũng là một trong những nỗ lực chuyển mạnh từ cơ chế tiền kiểm sang hậu kiểm, đồng thời tăng cường ứng dụng công nghệ số trong quản lý nhà nước.

Thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận, theo Nghị định, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh nơi doanh nghiệp đặt trụ sở chính là cơ quan có thẩm quyền tiếp nhận, thẩm định và cấp Giấy chứng nhận doanh nghiệp KH&CN. Cơ quan này cũng có trách nhiệm cấp thay đổi nội dung, cấp lại, thu hồi hoặc hủy bỏ hiệu lực Giấy chứng nhận khi cần thiết.

UBND cấp tỉnh sẽ thông báo việc cấp mới, thay đổi hoặc thu hồi tới các cơ quan liên quan nhằm đảm bảo việc triển khai chính sách ưu đãi và hỗ trợ được đồng bộ. Ngoài ra, dữ liệu về các doanh nghiệp KH&CN sẽ được cập nhật định kỳ lên Nền tảng số quản lý KH&CN và đổi mới sáng tạo quốc gia, tạo thành cơ sở dữ liệu mở, phục vụ hoạch định chính sách và kết nối hệ sinh thái sáng tạo trên toàn quốc.

Giấy chứng nhận có giá trị trên phạm vi toàn quốc, được cấp dưới dạng bản giấy hoặc điện tử, và là căn cứ để doanh nghiệp hưởng các ưu đãi đầu tư, thuế, tín dụng cũng như các chương trình hỗ trợ khác của Nhà nước.

Cơ sở pháp lý cho giai đoạn phát triển mới, các quy định trong Nghị định 268/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 14/10/2025, đánh dấu bước chuyển quan trọng trong quản lý doanh nghiệp KH&CN ở Việt Nam. So với trước đây, nghị định mới mang tính hệ thống và khả thi hơn, tránh tình trạng phân mảnh giữa các địa phương, đồng thời trao quyền chủ động cho chính quyền cấp tỉnh trong việc công nhận và hỗ trợ doanh nghiệp.

Việc ban hành nghị định này không chỉ thể chế hóa những quy định mới của Luật KH&CN và Đổi mới sáng tạo, mà còn hướng đến mục tiêu lớn hơn, xây dựng hệ sinh thái doanh nghiệp KH&CN năng động, minh bạch, gắn kết giữa nhà nước – nhà khoa học – doanh nghiệp – nhà đầu tư.

Theo giới chuyên gia, hành lang pháp lý mới sẽ khắc phục tình trạng chồng chéo, thiếu nhất quán giữa các cơ chế hỗ trợ trước đây. Đặc biệt, việc phân cấp mạnh cho địa phương cùng việc ứng dụng nền tảng số quốc gia giúp quy trình cấp chứng nhận nhanh gọn, giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp.

Khi khung pháp lý rõ ràng, doanh nghiệp có thể yên tâm đầu tư dài hạn vào nghiên cứu và phát triển. Đây cũng là điều kiện để thu hút thêm nguồn lực xã hội vào hoạt động đổi mới sáng tạo lĩnh vực vốn cần sự kiên trì, rủi ro cao nhưng mang lại giá trị đột phá.

Nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghệ cao, nông nghiệp thông minh hay sản xuất xanh đánh giá rằng, với các tiêu chí và ưu đãi mới, họ sẽ có thêm động lực để đăng ký công nhận là doanh nghiệp KH&CN, qua đó tiếp cận các nguồn vốn ưu đãi, tham gia chương trình nghiên cứu cấp quốc gia, hoặc mở rộng thị trường xuất khẩu.

Trong xu thế hội nhập và cạnh tranh toàn cầu, nền kinh tế Việt Nam không thể chỉ dựa vào lợi thế nhân công giá rẻ hay tài nguyên. Nghị định 268/2025/NĐ-CP chính là bước đi cụ thể thể hiện định hướng chuyển đổi mô hình tăng trưởng dựa trên tri thức, đổi mới và sáng tạo.

Việc công nhận, hỗ trợ doanh nghiệp KH&CN không chỉ là chính sách khuyến khích về tài chính, mà còn là sự ghi nhận vai trò của những chủ thể tiên phong trong ứng dụng và phát triển công nghệ mới. Đây là những “đầu tàu” có khả năng lan tỏa tri thức, nâng cao năng suất lao động và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Có thể nói, Nghị định 268/2025/NĐ-CP không chỉ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp khoa học và công nghệ, mà còn đặt nền móng cho một mô hình quản trị hiện đại, nơi dữ liệu, minh bạch và sự phối hợp giữa các cấp chính quyền được đặt lên hàng đầu.

Từ đây, doanh nghiệp KH&CN sẽ không còn phải loay hoay giữa những quy định rời rạc, mà có thể vận hành trong một khuôn khổ pháp lý rõ ràng, thống nhất, phù hợp với thực tiễn. Khi hành lang pháp lý thông thoáng, tinh thần đổi mới sáng tạo được khơi thông, doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể tự tin bước vào sân chơi công nghệ toàn cầu.