Trong bối cảnh cuộc bầu cử ở Mỹ đang trong giai đoạn nước rút thì ngày 5/11, một nhà ngoại giao cấp cao của Trung Quốc đã đưa ra lời đề nghị kêu gọi cùng Mỹ nỗ lực tái xây dựng các mối quan hệ song phương dù kết quả ra sao. Đây là tín hiệu lạc quan đầu tiên từ Bắc Kinh kể từ khi cuộc bầu cử tổng thống Mỹ diễn ra hôm 3/11.

South China Morning Post (SCMP) đưa tin, ông Lạc Ngọc Thành Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc nói rằng Bắc Kinh hy vọng cuộc bầu cử Mỹ “diễn ra suôn sẻ” và không gặp bất kỳ trở ngại nào.

“Bất chấp những khác biệt giữa Trung Quốc và Mỹ, hai nước vẫn có những lợi ích chung và cơ hội hợp tác rộng rãi” – ông Lạc phát biểu tại buổi họp báo ở Bắc Kinh hôm 5/11.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (trái) và ông Donald Trump tại Bắc Kinh năm 2017. Ảnh: Artyom Ivanov/TASS

“Duy trì và thúc đẩy quan hệ Mỹ - Trung một cách lành mạnh và bền vững là vì lợi ích của người dân hai nước chúng ta và phản ánh những kỳ vọng chung của cộng động quốc tế” – ông Lạc nói tiếp.

Ông Lạc nhấn mạnh: “Trung Quốc hy vọng chính quyền mới của Mỹ sẽ làm việc cùng với chúng tôi để tập trung vào phát triển và quản lý đúng đắn những khác biệt, nhằm đưa mối quan hệ Mỹ- Trung trở lại đúng hướng không xung đột, không đối đầu, tôn trọng lẫn nhau và hợp tác hai bên cùng có lợi”.

Dường như ông Lạc muốn tiếp cận theo hướng "không bình luận" với cuộc bầu cử ở Mỹ.

Theo ông Pang Zhongying – giáo sư về quan hệ quốc tế tại ĐH Đại Dương (Trung Quốc), so với các bình luận thông thường của Bộ Ngoại giao Trung Quốc trong thời gian gần đây, ý kiến này có nhiều điểm "tích cực và chân thành". Với việc ông Biden có nhiều lợi thế hơn, Bắc Kinh dường như tỏ ra lạc quan một thách thận trọng về những thay đổi tích cực mà vị cựu Phó Tổng thống Mỹ có thể mang lại cho quan hệ song phương vốn đang ở mức thấp nhất trong hàng thập niên.

Ông Pang cho rằng, Trung Quốc mong muốn ông Biden có thể cải tổ chính sách đối đầu Trung Quốc của ông Trump, mở lại cơ chế đối thoại và làm hồi sinh một số chính sách đã bị ông Trump xóa bỏ gần đây. 

Ông Seth Jaffe, giáo sư trợ lý về khoa học chính trị và quan hệ quốc tế tại ĐH John Cabot (Ý) nhận định rằng nếu ông Biden thắng cử, đây sẽ là dịp để thiết lập lại quan hệ Mỹ-Trung song điều này sẽ không tồn tại lâu.

“Tôi nghi ngờ rằng Bắc Kinh thích ông Biden hơn ông Trump vì ông ấy là người dễ đoán và điều này sẽ cho phép (Trung Quốc) lập kế hoạch chiến lược tốt hơn” – ông Jaffe nói.

Ông Jaffe nhấn mạnh: “Chính sách về Trung Quốc của ông Biden vẫn chưa được thể hiện rõ ràng nhưng chắc chắn sẽ mang tính truyền thống hơn, dựa trên liên minh nhưng có lẽ cũng cứng rắn hơn”.

"Nếu ông Biden thận trọng thì ông ấy sẽ dành hết thời gian và chú ý vào Trung Quốc trong những ngày đầu nhiệm kỳ của mình (nếu ông thắng cử). Điều này sẽ khó khăn do những thách thức cấp bách trong nước mà ông sẽ đối mặt ngay trước mắt” – ông Jaffe nói.

Chuyên gia luật quốc tế Wang Jiangyu tại ĐH Thành phố Hong Kong cho rằng ông Biden có thể học hỏi từ chính quyền cựu Tổng thống Barack Obama về cách đối phó Trung Quốc hiệu quả hơn và thu nhận các cựu quan chức thời đó.

“Ông Barack Obama đã thất bại trong việc thay đổi Trung Quốc mặc dù đã dành nhiều thời gian và tâm sức cho việc này. Tuy vậy, sau khi ông Donald Trump đắc cử, sau một vài đòn đánh khắc nghiệt, Trung Quốc đã nhượng bộ về thương mại. Một vài người (trong đội ngũ của ông Biden) có lẽ cũng cho rằng sử dụng một cây gậy lớn là cách thích hợp để đối phó Trung Quốc” – ông Wang nói.