“Một người lớn trưởng thành là khi… không nhường ghế cửa sổ.” Câu chuyện tưởng chừng nhỏ nhặt trên một chuyến bay lại nhanh chóng trở thành đề tài gây tranh cãi trên mạng xã hội. Một người đã trả thêm tiền để được ngồi ghế cửa sổ, một người mẹ mở lời bằng “câu thần chú quốc dân”: “Con chị bé, cháu nó thích ngồi gần cửa sổ…”. Và từ khoảnh khắc ấy, mọi thứ bị đẩy vào một thế mặc định rất quen: người không nhường ghế bỗng dưng trở thành kẻ ích kỷ, còn người xin – dù vô lý – lại khoác lên mình chiếc áo “vì con”.

Vấn đề không nằm ở chiếc ghế cửa sổ. Vấn đề nằm ở chỗ người lớn đang dùng con cái làm bình phong cho những đòi hỏi không chính đáng của mình.

Khi “vì con” trở thành công cụ gây áp lực

Trong rất nhiều tình huống xã hội, chỉ cần đặt trẻ con lên phía trước, người lớn lập tức chiếm được lợi thế đạo đức. “Con chị còn nhỏ”, “trẻ con mà”, “nó có biết gì đâu”… Những câu nói này không chỉ nhằm xin xỏ, mà còn âm thầm ép người khác phải nhượng bộ. Nếu bạn từ chối, bạn không chỉ từ chối một yêu cầu, mà bị gán thêm nhãn: vô tâm, không thương trẻ nhỏ, thiếu tình người.

Nhưng cần nói thẳng: trẻ con không phải là lá chắn để người lớn trốn tránh trách nhiệm. Bạn thích ghế cửa sổ, bạn có quyền mua ghế cửa sổ. Con bạn thích, đó là mong muốn chính đáng nhưng nghĩa vụ đáp ứng mong muốn ấy thuộc về bạn, không phải người xa lạ đã trả tiền và tuân thủ luật chơi.

Thật ra chuyện nhường ghế này không còn xa lạ, có rất nhiều câu chuyện ở nơi công cộng giống như câu chuyện của bạn trẻ này. Có đứa trẻ khó chịu, giãy lên và nói: “Sao cô lại ngồi ghế của con?”, cũng có người mẹ đã im lặng. Không một lời giải thích, không một sự điều chỉnh hành vi, không một ranh giới được thiết lập.

Giống như họ đang giáo dục con mình rằng, con có quyền đòi hỏi thứ không thuộc về mình. Khi không đạt được, con có thể gây áp lực bằng cảm xúc. Người lớn xung quanh sẽ là người “có lỗi” nếu không chiều theo con.

Đây không phải là cách giáo dục, mà là cách gieo mầm cho sự entitlement – cảm giác “mình xứng đáng được ưu tiên hơn người khác”.

Dùng con làm bình phong là đang đẩy con vào thế khó

Nhiều cha mẹ không nhận ra rằng, mỗi lần họ lấy con ra làm lý do, họ đang đặt con vào một tình huống rất bất lợi. Khi người lớn bị từ chối, đứa trẻ trở thành trung tâm của căng thẳng. Ánh nhìn khó chịu, sự im lặng nặng nề, thậm chí là tranh cãi... tất cả đều đổ dồn lên một đứa trẻ vốn không hiểu chuyện.

Thay vì bảo vệ con, người lớn đang kéo con vào cuộc xung đột không cần thiết, và tệ hơn, để con tự gánh cảm xúc thất vọng mà không được hướng dẫn cách chấp nhận thực tế.

Hãy nhớ, giáo dục con trẻ thật sự bắt đầu từ việc tôn trọng ranh giới.

Kể cả trong trường hợp con đòi hỏi giữa nơi công cộng, một người mẹ có trách nhiệm sẽ nói với con rằng: “Ghế này là của cô, vì cô đã mua. Con thích thì lần sau mẹ sẽ mua cho con. Hôm nay mình ngồi ghế của mình nhé.”

Chỉ một câu như vậy thôi, trẻ học được rất nhiều điều:

Mỗi người có quyền với những gì họ đã trả tiền và lựa chọn. Không phải mong muốn nào cũng được đáp ứng ngay. Tôn trọng người khác là điều tối thiểu trong không gian công cộng.

Giáo dục không nằm ở việc con được ngồi ghế nào, mà ở việc con hiểu vì sao mình không được ngồi ghế đó.

 

Người lớn trưởng thành là người không bắt người khác “thương con mình hộ”

Xã hội văn minh không vận hành bằng sự thương hại bị ép buộc. Lòng tốt chỉ có ý nghĩa khi nó đến từ tự nguyện, không phải từ áp lực đạo đức. Khi một người lịch sự từ chối và bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình, họ không sai và họ càng không có nghĩa vụ phải “hy sinh cho trẻ con nhà người khác”.

Làm cha mẹ không đồng nghĩa với việc thế giới phải xoay quanh con mình. Càng không có nghĩa là mọi người xung quanh phải gánh phần trách nhiệm giáo dục mà lẽ ra người lớn cần làm. 

Đừng bắt người khác trả giá cho sự dễ dãi của mình.

Câu chuyện ghế cửa sổ chỉ là một lát cắt rất nhỏ, nhưng nó phản chiếu một thói quen lớn: lấy con cái ra làm lý do để né tránh ranh giới, né tránh trách nhiệm và né tránh việc dạy con.

Thôi dùng con làm bình phong.

Thôi thử lòng người khác bằng cảm xúc trẻ con.

Và thôi dạy con rằng, chỉ cần con thích là cả thế giới phải nhường.

Bởi vì đến một ngày, khi không còn ai nhường nữa, chính đứa trẻ ấy sẽ là người tổn thương nhiều nhất.