Sáng 16/9, Bộ Chính trị và Ban Bí thư tổ chức hội nghị toàn quốc quán triệt bốn nghị quyết mới. Sự kiện diễn ra trực tiếp kết hợp trực tuyến với hơn 1,2 triệu đảng viên tham dự. Trong đó, Thủ tướng Phạm Minh Chính trình bày chuyên đề về Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị, tập trung vào phát triển giáo dục và đào tạo, kèm chương trình hành động cụ thể của Chính phủ.

Thủ tướng Phạm Minh Chính trình bày chuyên đề về Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị. Ảnh: Hoàng Phong

Thủ tướng cho biết, Nghị quyết 71 được chuẩn bị trong bốn tháng, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Tổng Bí thư Tô Lâm. Văn kiện này không chỉ đặt nền móng cho chiến lược phát triển nguồn nhân lực mà còn xác định rõ giáo dục là lĩnh vực quyết định vị thế quốc gia trong tương lai.

Theo báo cáo của Chính phủ, giáo dục phổ thông Việt Nam nhiều năm qua đã vượt mức trung bình OECD, đứng nhóm cao trong khu vực. Từ năm 2013 đến 2024, học sinh Việt Nam mang về 438 huy chương Olympic quốc tế. Năm 2024, có hơn 22.500 công bố khoa học xuất hiện trên cơ sở dữ liệu Scopus, trong đó 85% đến từ các trường đại học trong nước. Giáo dục nghề nghiệp đạt quy mô đào tạo khoảng 2,5 triệu người mỗi năm, đưa Việt Nam vào nhóm 21 quốc gia hoàn thành sớm mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc về giáo dục chất lượng.

Tuy vậy, Thủ tướng cũng thẳng thắn chỉ ra những bất cập. Ngân sách dành cho giáo dục nhiều năm qua chưa đạt mức 20% tổng chi như quy định, năm gần đây thậm chí xuống dưới 18%. Cả nước hiện thiếu khoảng 102.000 giáo viên. Hệ thống trường lớp còn chênh lệch, điều kiện học tập chưa đồng bộ. Giáo dục đại học và nghề nghiệp vẫn ở khoảng cách xa so với chuẩn quốc tế. Cơ chế quản lý còn nặng tính hành chính, trong khi tâm lý sính bằng cấp vẫn phổ biến.

Nghị quyết xác định giáo dục đào tạo là quốc sách hàng đầu. Người học giữ vị trí trung tâm, nhà trường là nền tảng, nhà giáo là động lực, học đi đôi với hành, gắn đào tạo với thực tiễn xã hội. Ở đó, giáo dục mầm non và phổ thông đặt nền nhân cách, giáo dục nghề nghiệp tạo lực lượng kỹ năng cao, còn đại học đóng vai trò trụ cột phát triển nhân tài, khoa học và đổi mới sáng tạo.

Một điểm nhấn đáng chú ý là việc thành lập Quỹ học bổng quốc gia, sử dụng từ ngân sách cùng các nguồn hợp pháp khác. Quỹ sẽ hỗ trợ học bổng, cử đi đào tạo nước ngoài, thu hút và nuôi dưỡng tài năng, ưu tiên các ngành khoa học cơ bản, kỹ thuật và công nghệ. Cùng với đó, ngân sách giáo dục sẽ được tăng thêm, trong đó chi đầu tư phấn đấu đạt 5% và chi cho giáo dục đại học 3%.

Chính phủ cũng đưa ra các chính sách về đất đai, tín dụng và hợp tác công tư nhằm khuyến khích phát triển cơ sở giáo dục. Các trường công lập sẽ không tổ chức hội đồng trường mà thực hiện cơ chế bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu để tinh gọn bộ máy, tránh chồng chéo.

Đối với đội ngũ giảng dạy, Nghị quyết nhấn mạnh bố trí đủ biên chế theo chuẩn, điều chỉnh phụ cấp ưu đãi nghề, xây dựng cơ chế thu hút giảng viên giỏi từ nước ngoài. Chính phủ dự kiến áp dụng mô hình giảng viên đồng cơ hữu, đồng thời khuyến khích những cá nhân có tài năng tham gia giảng dạy các môn đặc thù.

Từ năm học 2026-2027, cả nước sẽ có một bộ sách giáo khoa thống nhất. Đến năm 2030, sách giáo khoa hướng tới miễn phí.

Hệ thống giáo dục cũng được định hướng chuyển đổi số toàn diện. Dữ liệu nhân lực sẽ được kết nối với thị trường lao động. Công nghệ số, trí tuệ nhân tạo được phổ cập trong dạy học và quản lý. Tiếng Anh dần trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học, trong khi AI có thể được đưa vào chương trình từ cấp tiểu học.

Đến năm 2030, 80% trường phổ thông đạt chuẩn quốc gia; ít nhất tám trường đại học vào nhóm 200 châu Á; có một trường nằm trong top 100 thế giới ở một số lĩnh vực; tỷ lệ lao động có trình độ cao đẳng, đại học trở lên đạt 24%.

Đến năm 2035, cả nước hoàn thành phổ cập trung học phổ thông, phấn đấu có hai đại học trong nhóm 100 thế giới. Tầm nhìn đến 2045, Việt Nam hướng tới hệ thống giáo dục hiện đại, công bằng, chất lượng, nằm trong nhóm 20 quốc gia hàng đầu, với nguồn nhân lực chất lượng cao là lợi thế cạnh tranh cốt lõi.

Ngay trước hội nghị, ngày 15/9, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 281 gồm 36 mục tiêu và 151 nhiệm vụ. Các bộ, ngành, địa phương được yêu cầu triển khai theo nguyên tắc “6 rõ”: rõ người, việc, trách nhiệm, thẩm quyền, thời gian và kết quả.

Trong năm 2025, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ hoàn thiện dự án sửa đổi ba luật đó là Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học, Luật Giáo dục nghề nghiệp. Chương trình giáo dục phổ thông sẽ được rà soát, điều chỉnh. Đồng thời, cơ chế lương và phụ cấp cho giáo viên sẽ có lộ trình rõ ràng.

Đến tháng 9/2026, việc sáp nhập hoặc giải thể các cơ sở đại học, nghề nghiệp không đạt chuẩn sẽ hoàn tất. Cũng trong giai đoạn này, Chính phủ sẽ khởi công 100 trường nội trú liên cấp ở vùng biên giới, hoàn thành trước tháng 8/2026.

Phát biểu kết thúc, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định “Giáo dục đào tạo là chìa khóa mở ra tương lai. Nghị quyết 71 với những giải pháp mang tính cách mạng sẽ tiếp thêm động lực cho học sinh, sinh viên và đội ngũ nhà giáo, để cùng nhau xây dựng một nền giáo dục hiện đại, nhân văn và hội nhập”.