Thị trường tiềm năng

Thanh toán không tiếp xúc (contactless) bằng cách vẫy, chạm nhẹ lên máy POS để thanh toán, là xu hướng thanh toán không dùng tiền mặt đang được nhiều người sử dụng bởi sự phong cách, tiện lợi mà còn thể hiện đặc tính an toàn cao. Thậm chí, khi thanh toán, người dùng chẳng may chạm nhiều lần, giao dịch cũng chỉ diễn ra đúng 1 lần mà thôi.

Theo nhận định của giới công nghệ tài chính, công nghệ thẻ chip không tiếp xúc có nhiều ưu điểm, như tốc độ xử lý thông tin giao dịch nhanh hơn; khả năng lưu trữ thông tin lớn gấp 13 lần, giúp ngân hàng (NH) có thể tích hợp nhiều ứng dụng tiện ích cho khách hàng trong 1 thẻ; tăng tính bảo mật trong quá trình sử dụng, hạn chế tối đa nguy cơ bị tội phạm công nghệ tấn công (skimming), hạn chế làm thẻ giả khi không phải xuất trình thẻ cho người bán hàng, không bị lộ thông tin in trên thẻ, không bị lộ số PIN…

Thẻ không tiếp xúc có mặt lần đầu tiên tại Việt Nam năm 2013, khi Eximbank phối hợp với MasterCard mang tên MasterCard PayPass. Tuy nhiên, cho đến năm 2017-2018, các NH như Vietcombank, Sacombank, Techcombank, Vietcapital Bank… đồng loạt phát hành các loại thẻ không tiếp xúc, công nghệ này mới được người dùng chú ý.

Đến nay, Sacombank đã hợp tác với các tổ chức thẻ Visa, MasterCard, JCB triển khai công nghệ thanh toán không tiếp xúc trên nhiều dòng thẻ quốc tế. Vietcombank triển khai cho tất cả thương hiệu thẻ do NH phát hành, bao gồm cả thẻ quốc tế Visa, MasterCard, American Express, JCB, UnionPay và thẻ nội địa Napas.

Ông Thomas William Tobin, Giám đốc khối bán lẻ Vietcombank, chia sẻ 2019 sẽ là năm thay đổi rất lớn trong công nghệ thanh toán, nhất là loại thẻ không tiếp xúc, sau khi NHNN ban hành Bộ tiêu chuẩn cơ sở về thẻ chip nội địa và Bộ tiêu chuẩn cơ sở đặc tả kỹ thuật QR Code.

Tới đây, Vietcombank sẽ nâng cấp các điểm chấp nhận thẻ để chấp nhận được thẻ không tiếp xúc. Phương thức này mang lại lợi ích rất lớn, đặc biệt với những giao dịch nhỏ vì không cần quẹt, chỉ cần chạm là có thể thanh toán. Nhưng để người dân sử dụng rộng rãi, NH cần giải thích cho khách hàng hiểu đây là phương thức thanh toán an toàn hơn phương thức quẹt thẻ.

Tháng 3/2019, SCB ra mắt thẻ thanh toán quốc tế SCB beYOU, với thiết kế dọc cá tính, người Việt hoặc người nước ngoài đang cư trú tại Việt Nam, từ 15 tuổi trở lên đều có thể mở thẻ không cần chứng minh thu nhập.

Điểm đáng chú ý của thẻ SCB beYOU là đa dạng phương thức thanh toán, như thanh toán trực tiếp từ điện thoại thông minh không cần thẻ, hoặc thao tác chạm hay vẫy nhẹ thẻ trước màn hình máy POS, vì thẻ này tích hợp công nghệ hiện đại như QR Easy và Samsung Pay lẫn công nghệ không tiếp xúc. 

Chậm chân sẽ tụt hậu

Mặc dù theo công bố của MasterCard, tại châu Âu có gần 50% số lượt thanh toán qua thẻ sử dụng công nghệ không tiếp xúc. Trong khu vực Đông Nam Á, Singapore có đến 80% giao dịch thực hiện bằng hình thức không tiếp xúc.

Tuy nhiên, tại Việt Nam, công nghệ trên vẫn đang ở giai đoạn đầu thâm nhập vào các hình thức thanh toán hiện đại, sau ví điện tử và thanh toán qua mã QR.

Hiện nay, khi mua sắm tại các đơn vị bán lẻ như Saigon Co-op, Lotte Mart, eMart, Aeon Citimart, các chuỗi rạp chiếu phim CGV, BHD và chuỗi Starbucks, The Coffee House, KFC... khách hàng sẽ thấy một logo Visa và các lằn sóng như sóng wifi tại quầy thu ngân. Đây chính là logo giới thiệu điểm chấp nhận thanh toán không tiếp xúc (contactless).

Khách hàng không cần quẹt thẻ, chỉ cần chạm thẻ ngay trước thiết bị thanh toán tại quầy thu ngân thì giao dịch sẽ được thực hiện. Với những khoản thanh toán có giá trị trên 400.000 đồng thì chủ thẻ mới phải ký tên lên hóa đơn. 

Ông Phạm Duy Hiếu – Quyền Tổng Giám đốc ABBank cho rằng, dư địa để thanh toán không tiếp xúc tại Việt Nam sẽ bùng nổ trong tương lai, nhất là khi phương thức thanh toán này đang là xu hướng trên thế giới và được Ngân hàng Nhà nước ưu tiên phát triển.

Tuy nhiên, bên cạnh đó cũng có nhiều ý kiến cho rằng, công nghệ không tiếp xúc chưa được hệ thống ngân hàng tại Việt Nam kiểm chứng mức độ an toàn, bởi lẽ công nghệ mới đều có những rủi ro nhất định. Việc các ngân hàng phát hành ào ạt thẻ này liệu có đang đặt nhẹ quyền lợi khách hàng? 

Theo tiến sĩ Đinh Thế Hiển - Chuyên gia tài chính ngân hàng, công nghệ không tiếp xúc này từ nước ngoài đưa về, một khi các ngân hàng áp dụng là đã đánh giá được mức độ an toàn và rủi ro, có sự chuẩn bị về bảo mật. Việc các ngân hàng ào ạt phát hành nhằm tăng sự cạnh tranh, nếu không kịp thời thì sẽ tụt hậu.

Công nghệ thanh toán không tiếp xúc được áp dụng trên thẻ chip, do vậy toàn bộ dữ liệu của thẻ được lưu cố định tại chip nên mức độ bảo mật cao hơn so với thẻ từ. Từ đó cũng hạn chế tối đa nguy cơ bị tội phạm công nghệ tấn công bằng hình thức skimming, tức sao chép thông tin rồi làm thẻ giả để rút tiền.

Thẻ không tiếp xúc còn đáp ứng được nhu cầu là khách không phải xuất trình thẻ cho người bán hàng, không phải quẹt POS – một hình thức mà các chuyên gia cho rằng có thể lộ thông tin in trên thẻ, lộ mã số PIN và dễ xảy ra các vụ đánh cắp chiếm đoạt tài sản.

“Thời gian qua, nhiều khách hàng khi thanh toán bằng quẹt thẻ tại nhà hàng đã bị nhân viên lén ghi lại thông tin thẻ tín dụng và chiếm đoạt số tiền lớn, gây bức xúc và tâm lý hoang mang cho nhiều khách hàng. Thẻ không tiếp xúc ra đời sẽ hạn chế được tình trạng này” – Tiến sĩ Đinh Thế Hiển nói.

Mặc dù thẻ không tiếp xúc có độ bảo mật cao hơn, kẻ gian khó sao chép hơn nhưng khách hàng cũng không được có tâm lý không cần bảo vệ thẻ kỹ. Ông Nguyễn Quang Minh, Phó Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Thanh toán quốc gia Việt Nam (NAPAS) khuyến cáo, không phải thẻ không tiếp xúc được làm từ thẻ chip là bảo đảm an toàn tuyệt đối. Nếu khách hàng lộ thông tin thẻ thì kẻ gian vẫn sử dụng và chiếm đoạt tiền trong tài khoản.

Cách nhận biết thẻ có chức năng thanh toán tiếp xúc hay không sẽ dựa vào logo hình sóng wifi được in trên thẻ. Ngoài ra, để giao dịch được thực hiện, thẻ thanh toán không tiếp xúc phải nằm trong phạm vi cách thiết bị đọc thẻ từ 2,5-5cm. Người dùng cũng cần phải để thẻ đúng vị trí thì mới được chấp nhận.

Thẻ contactless chỉ rút ngắn thời gian thanh toán với trường hợp thanh toán dưới 400.000đồng/lần giao dịch vì không phải ký tên vào hóa đơn. Với hóa đơn trên 400.000 đồng thì khách vẫn phải ký tên như hình thức thanh toán khác.