Ảnh minh họa: ITN

Chính phủ vừa ban hành Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 71 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, trong đó đặt ra yêu cầu Bộ Giáo dục và Đào tạo hoàn thành đề án tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh đại học trên máy tính vào năm 2026. Việc triển khai kỳ thi trên máy tính là một trong những nhiệm vụ thuộc nhóm mục tiêu chuyển đổi số toàn diện, phổ cập và ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo trong hệ thống giáo dục.

Chủ trương tổ chức thi tốt nghiệp THPT trên máy tính đã được đề cập từ năm 2019. Khi đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết sẽ chuẩn bị điều kiện để thí điểm ở một số địa phương sau năm 2020. Tuy nhiên, đến nay kế hoạch này vẫn chưa đi vào thực tế.

Tháng 6 vừa qua, Thủ tướng Phạm Minh Chính từng yêu cầu thí điểm kỳ thi này vào năm 2027. Việc Chính phủ đưa ra mốc thời gian 2026 để hoàn thành đề án được xem là bước đi cụ thể hơn, tạo nền tảng cho việc triển khai sau đó.

Với tuyển sinh đại học, một số trường đã chủ động tổ chức kỳ thi trên máy tính. Đại học Bách khoa Hà Nội thực hiện kỳ thi đánh giá tư duy (TSA), trong khi Đại học Quốc gia Hà Nội áp dụng kỳ thi đánh giá năng lực (HSA). Ngược lại, kỳ thi đánh giá năng lực của Đại học Quốc gia TP HCM hiện có quy mô lớn nhất cả nước vẫn duy trì hình thức thi trên giấy.

Chương trình hành động lần này được Chính phủ ban hành nhằm xác định nhiệm vụ cụ thể cho các bộ, ngành và địa phương trong việc triển khai Nghị quyết 71. Một trong những mục tiêu chiến lược là đến năm 2045, Việt Nam xây dựng được hệ thống giáo dục quốc dân hiện đại, công bằng, chất lượng, nằm trong nhóm 20 quốc gia hàng đầu thế giới.

Để đạt mục tiêu này, chương trình đề ra tám nhóm nhiệm vụ lớn, trải rộng từ mầm non, phổ thông đến giáo dục đại học. Các nhóm nhiệm vụ bao gồm đổi mới tư duy và thể chế, thúc đẩy chuyển đổi số, nâng cao chất lượng dạy học ở các cấp, tăng cường hội nhập quốc tế.

Trong nhóm nhiệm vụ về chuyển đổi số, ngoài việc hoàn thiện đề án thi trên máy tính, Bộ Giáo dục và Đào tạo được giao chủ trì xây dựng cơ sở dữ liệu học bạ điện tử, văn bằng số; phát triển hệ thống thông tin giáo dục và nhân lực quốc gia. Hệ thống này sẽ kết nối liên thông với cơ sở dữ liệu thị trường lao động, góp phần định hướng đào tạo gắn với nhu cầu thực tế.

Ở cấp tuyển sinh đại học, Bộ cũng được yêu cầu đổi mới theo hướng đánh giá đúng năng lực của người học, đồng thời kiểm soát chặt chẽ chuẩn đầu vào của các ngành, cơ sở đào tạo và chất lượng đầu ra.

Việc tổ chức thi trên máy tính đòi hỏi sự chuẩn bị đồng bộ về hạ tầng công nghệ, hệ thống phần mềm, ngân hàng đề thi cũng như đội ngũ nhân lực vận hành. Ngoài ra, cần có cơ chế bảo mật, giám sát để đảm bảo tính minh bạch, công bằng trong thi cử.

Đây cũng là thách thức lớn khi nhiều trường phổ thông hiện vẫn còn hạn chế về thiết bị và đường truyền, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa. Việc đầu tư cơ sở vật chất và đào tạo kỹ năng công nghệ cho giáo viên, học sinh được xem là điều kiện tiên quyết.

Nếu triển khai thành công, kỳ thi trên máy tính sẽ góp phần giảm áp lực, tiết kiệm chi phí tổ chức, đồng thời mở rộng khả năng đánh giá toàn diện hơn về năng lực người học. Đây cũng được coi là bước đi tất yếu trong quá trình số hóa giáo dục, phù hợp với xu hướng quốc tế.

Với mốc 2026, đề án tổ chức thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh đại học trên máy tính không chỉ mang ý nghĩa về mặt kỹ thuật, mà còn thể hiện cam kết của Chính phủ trong việc thúc đẩy đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục.