Theo Bloomberg, từ rất lâu trước đại dịch COVID-19 , các chuyên gia đã dự đoán rằng, làm việc từ xa sẽ định hình lại Thung lũng Silicon . Những bài báo viết về các nhân viên công nghệ ở California tạo văn phòng làm việc tại nhà với giá cả phải chăng đã bắt đầu từ những năm 1990.

Vùng Vịnh San Francisco, nơi chiếm gần 20% số bằng sáng chế tại Mỹ

Trong đợt bùng nổ giá nhà ở khu vực vùng Vịnh San Francisco gần đây nhất, một số công ty đã khuyến khích nhân viên của mình làm việc ở bất cứ đâu và các chi nhánh nên chọn văn phòng ở những nơi có chi phí nhà ở thấp. 

Tuy nhiên, làm việc từ xa không phải là truyền thống của ngành công nghệ. 

Apple và Alphabet từ lâu đã định hướng về tâm quan trọng của lviệc àm việc tại văn phòng. Yahoo, Best Buy và Reddit cũng đã liên tục sắp xếp công việc linh hoạt cho các nhân viên của mình trong suốt thập kỷ qua, để rồi cũng phải làm việc tại một chỗ. 

Cho đến khi COVID-19 xuất hiện, viết lại các thuật ngữ của việc làm việc từ xa và Thung lũng Silicon sẽ trở thành minh chứng cho việc này.

Giống như nhiều gã khổng lồ công nghệ khác, Apple đã đầu tư rất nhiều vào việc xây dựng trụ sở chính tại Thung lũng Silicon để giữ chân nhân viên của mình. Ảnh: Bloomberg

Thời kỳ hoàng kim của Hollywood và Detroit trong những năm cuối thế kỷ XX và đầu thế kỷ XXI là hai ví dụ về sự sáng tạo đến từ việc tập trung các khối óc chuyên môn gần nhau trong một không gian địa lý. Với đội ngũ kỹ sư, nhà thiết kế, nhà khoa học và nhà đầu tư chuyên sâu, khu vực vùng Vịnh San Francisco đã đóng góp gần 20% trong tổng số bằng sáng chế tại Mỹ vào năm 2015, tăng từ mức chỉ 4% của năm 1970. GDP của khu vực này trong năm 2017 là 838 tỷ USD, chỉ xếp sau 17 quốc gia toàn cầu khác.

Sự tập trung hiện tại của ngành công nghệ cũng được cho là có tác dụng thúc đẩy năng suất của toàn ngành. Các công ty lớn đã phải bỏ hàng đống tiền tạo nên các khuôn viên làm việc với đầy đủ tiện nghi nhằm mục đích giữ cho công nhân làm việc tại chỗ trong nhiều giờ nhất có thể.

Nhưng điều gì sẽ xảy ra khi các công ty không còn tập trung hàng trăm, hàng nghìn nhân viên có trình độ học vấn cao và có khả năng sáng tạo vào cùng một địa điểm duy nhất mà mà cho phép "chất xám của mình" được phát huy trong quán cà phê hay những bàn làm việc tại gia?

Tiền thuê phòng 3.700 USD/tháng, rào cản để lao động đến Thung lũng Silicon

Liệu COVID-19 có làm xáo trộn truyền thống trên ở Thung lũng Silicon? Đó hiện là một câu hỏi mở khi một số lượng đáng kể nhân viên công nghệ đang rời bỏ công việc tại văn phòng và ở yên trong nhà mà vẫn có thể gõ máy tính. Alphabet, Facebook , Twitter và các công ty khác đã công bố kế hoạch cho phép phần lớn lực lượng lao động của họ làm việc tại nhà ngay cả khi các văn phòng mở cửa trở lại.

Xu hướng trên góp phần khiến giá thuê bất động sản ở San Francisco và San Jose đã giảm hơn 7% kể từ đầu tháng 3/2020 nhưng vẫn tăng đều đặn ở Sacramento, Reno, Boise và những nơi được gọi là “ cụm công nghiệp vệ tinh” khác.

Susan Wachter, giáo sư bất động sản và tài chính tại Trường Wharton của Đại học Pennsylvania, đã nghiên cứu tầm quan trọng của "cụm công nghiệp". Bà tin rằng, việc phần lớn lao động chuyển sang làm việc từ xa sẽ là một điều tốt cho các công ty công nghệ vì nó có thể tạo ra nhiều năng lực hơn.

Các căn hộ chỉ đôi chục m2 ở California có giá thuê thấp nhất gần 86 triệu đồng/tháng. Ảnh: Encuentra24

Trong những năm gần đây, chi phí nhà ở luôn cao ngất ngưởng của vùng Vịnh San Francisco. Trước đại dịch, giá thuê trung bình một phòng ngủ ở đây đã vượt mức 3.700 USD/tháng (gần 86 triệu đồng) và điều này đã tạo ra rào cản cho các tài năng mới, thậm chí là cản chân công nhân chất lượng cao đến sống, làm việc tại đây. Điều này đặc biệt đúng đối với các công ty khởi nghiệp non trẻ. Apple, Facebook, Alphabet và Microsoft gần đây đã cam kết chi hàng tỷ USD để giải quyết tình trạng thiếu nhà ở trầm trọng của khu vực này. 

Bà Wachter nói: “Gần như không thể có được những người tài trẻ tham gia vào lực lượng lao động với giá thuê nhà chiếm phần lớn lương của họ. Nhưng mô hình làm việc mới của đại dịch sẽ giúp các công ty công nghệ có thể mở rộng và tăng quy mô”.

Giáo sư Wachter cho rằng, các công ty thu được rất nhiều lợi nhuận từ việc cho nhân viên làm việc từ xa dù ban đầu họ sẽ lo ngại đây là mô hình làm việc không tốt. Song song đó, những người lao động cũng có thể tích góp đủ tiền để mua được bất động sản cho riêng mình.

Giãn cách cụm công nghiệp

Giáo sư Wachter đề ra một mô hình tập trung công nghiệp mới có sự phân tầng và giãn cách sự tập trung cho toàn khu vực bờ Tây. Thung lũng Silicon vẫn sẽ là trung tâm nhưng vẫn có nhiều cụm công nghiệp vệ tinh được phân tầng, chia nhau tập trung các ngành nghề khác nhau và các công ty khác nhau để cùng phục vụ cho việc phát triển toàn vùng.

Cơ sở hạ tầng kết nối có thể là chìa khóa để các cụm công nghiệp vệ tinh này hình thành, ít nhất là trong giai đoạn “bình thường mới”. Các cụm có thể dễ dàng tiếp cận nhau bằng ô tô, máy bay hoặc tàu hỏa và điều đó sẽ hấp dẫn đối với lực lượng lao động mới. 

Việc giãn cách các cụm công nghiệp giúp ích cho cả công ty và người lao động. Ảnh: Loop Net

Nhưng thực tế lại có nhiều điều cần lưu ý cho mô hình làm việc này. Trong khi làm việc từ xa đang mang lại kết quả tốt cho một số công ty, thì hiệu suất lại giảm sút ở những công ty khác. Những nhân viên trẻ hơn và mới vào nghề sẽ bỏ lỡ các kỹ năng được phát triển khi làm việc cùng với các đồng nghiệp giàu kinh nghiệm hơn, làm giảm khả năng phát triển và đóng góp ý tưởng mới của họ.

Sự phát triển nghề nghiệp của người lao động cũng có thể bị cản trở khi không có các nhà tuyển dụng ở gần để quan sát họ từ hiệu suất làm việc tới thái độ, cử chỉ và văn hoá trong công việc.