Ảnh minh họa: ITN

Vậy đâu là nguyên nhân khiến trẻ có thái độ này và cha mẹ nên ứng xử như thế nào để giúp con thay đổi theo hướng tích cực?

Nguyên nhân khiến trẻ uơng bướng, cãi lời

Tâm lý khẳng định bản thân, trẻ muốn thể hiện quyền tự chủ và chứng minh rằng mình có thể tự quyết định. Khi trẻ dần lớn lên, chúng bắt đầu hình thành ý thức về bản thân và mong muốn được tự chủ trong các quyết định của mình. Nếu cha mẹ kiểm soát quá mức, trẻ sẽ cảm thấy bị bó buộc và tìm cách chống đối để thể hiện quyền làm chủ cuộc sống của mình.

Cảm giác bị ép buộc, khi cha mẹ đưa ra yêu cầu mà không cho con cơ hội lựa chọn, trẻ dễ phản ứng tiêu cực. Việc ra lệnh mà không giải thích lý do khiến trẻ có cảm giác bị áp đặt, từ đó dẫn đến phản kháng. Trẻ em thường muốn hiểu tại sao chúng phải làm một việc gì đó hơn là chỉ đơn giản nghe theo một cách máy móc.

Thiếu sự lắng nghe và thấu hiểu, nếu con cảm thấy cha mẹ chỉ ra lệnh mà không quan tâm đến cảm xúc, trẻ sẽ chống đối. Trẻ em, giống như người lớn, muốn được tôn trọng và lắng nghe. Khi cha mẹ bỏ qua cảm xúc và suy nghĩ của con, trẻ sẽ có xu hướng phản ứng tiêu cực để thu hút sự chú ý hoặc để thể hiện sự bất mãn.

Bắt chước hành vi xung quanh, trẻ có thể học theo cách giao tiếp của người lớn hoặc bạn bè, dẫn đến việc phản kháng khi không hài lòng. Nếu trẻ thường xuyên chứng kiến những hành vi cãi vã, bất đồng trong gia đình hoặc giữa những người xung quanh, chúng sẽ dễ dàng tiếp thu và áp dụng cách phản ứng đó vào cuộc sống của mình.

Muốn gây sự chú ý, khi trẻ cảm thấy bị bỏ bê hoặc không được quan tâm đúng cách, chúng có thể cư xử ương bướng để thu hút sự chú ý. Đôi khi, trẻ phản ứng tiêu cực không phải vì chúng thực sự muốn cãi lời, mà chỉ vì chúng mong muốn được cha mẹ chú ý và dành nhiều thời gian hơn cho mình.

Ảnh minh họa: ITN

Cách ứng xử hiệu quả khi con ương bướng

Lắng nghe cảm xúc của con thay vì ép buộc, cha mẹ hãy hỏi con lý do vì sao con không muốn làm điều đó. Khi con cảm thấy được lắng nghe, con sẽ dễ dàng hợp tác hơn. Cha mẹ có thể sử dụng những câu hỏi mở như: "Con có thể nói cho bố/mẹ biết vì sao con không muốn làm việc này không?" hoặc "Bố/mẹ muốn hiểu cảm giác của con, con có thể chia sẻ không?"

Đưa ra sự lựa chọn thay vì ra lệnh, cha mẹ có thể đưa ra các lựa chọn để con cảm thấy có quyền quyết định. Ví dụ: "Con muốn dọn phòng ngay bây giờ hay sau khi chơi xong?" Điều này giúp trẻ tự giác hơn. Khi trẻ có cảm giác rằng chúng đang tự đưa ra quyết định thay vì bị ép buộc, chúng sẽ dễ dàng hợp tác hơn.

Đặt giới hạn nhưng không áp đặt, cha mẹ cần đặt ra các quy tắc rõ ràng, nhưng cũng cần linh hoạt. Ví dụ: "Con có thể không thích làm bài tập ngay bây giờ, nhưng con cần hoàn thành trước giờ ăn tối." Điều này giúp trẻ hiểu rằng có những nguyên tắc cần tuân theo, nhưng vẫn có sự linh hoạt trong khuôn khổ đó.

Giữ bình tĩnh và kiên nhẫn, việc quát mắng hay trừng phạt có thể làm trẻ phản ứng dữ dội hơn. Thay vào đó, hãy giữ giọng điệu nhẹ nhàng nhưng dứt khoát để giúp con hiểu rằng việc vâng lời là quan trọng. Khi cha mẹ nóng giận, trẻ sẽ dễ dàng phản ứng theo cảm xúc và chống đối mạnh mẽ hơn.

Động viên và khen ngợi khi con hợp tác, trẻ em thích được công nhận. Khi con thực hiện một việc tốt, dù nhỏ, hãy dành lời khen để khuyến khích con tiếp tục hợp tác. Ví dụ: "Mẹ thấy con rất có trách nhiệm khi tự giác làm bài tập, mẹ rất tự hào về con!" Những lời khen này không chỉ giúp trẻ cảm thấy được động viên mà còn khuyến khích trẻ duy trì những hành vi tích cực.

Dành thời gian chất lượng cho con, nhiều trẻ phản ứng ương bướng vì chúng cảm thấy thiếu sự kết nối với cha mẹ. Dành thời gian trò chuyện, chơi cùng con và tham gia các hoạt động chung sẽ giúp xây dựng mối quan hệ gắn kết, từ đó giảm thiểu tình trạng chống đối. Trẻ em học hỏi nhiều từ cách hành xử của cha mẹ. Nếu cha mẹ thường xuyên thể hiện sự bình tĩnh, kiên nhẫn và tôn trọng trong giao tiếp, trẻ cũng sẽ dần học theo và cư xử theo hướng tích cực hơn.

Ương bướng là một phần trong quá trình phát triển của trẻ. Điều quan trọng là cha mẹ cần hiểu rõ nguyên nhân và có cách ứng xử phù hợp. Khi cha mẹ lắng nghe, hướng dẫn con bằng tình yêu thương và sự tôn trọng, trẻ sẽ dần học cách hợp tác và phát triển tính kỷ luật tự giác. Việc áp dụng những phương pháp tích cực không chỉ giúp con thay đổi mà còn góp phần xây dựng mối quan hệ bền chặt giữa cha mẹ và con cái.