Mới đây, trong một nhóm cộng đồng hơn 350 nghìn thành viên, chia sẻ của một cô giáo Tiểu học ở Hà Nội đã gây chú ý khi chạm đến vấn đề vốn âm ỉ nhiều năm: hoạt động văn nghệ – báo tường – thi 20/11 tại các trường đang dần trở thành "cuộc đua thành tích", gây áp lực tài chính và tinh thần cho cả giáo viên lẫn phụ huynh.

Trong bài đăng, nữ giáo viên bày tỏ mong muốn các trường cân nhắc lại cách tổ chức những cuộc thi phong trào. Theo cô, ý nghĩa tôn vinh ngày Nhà giáo Việt Nam là điều không ai phủ nhận, nhưng thực tế nhiều tiết mục, sản phẩm báo tường "không còn là sáng tạo của học sinh", mà đã trở thành một cuộc đầu tư tốn kém. "Muốn được giải phải đầu tư, thuê biên đạo, thuê trang phục. Hầu hết là báo tường các cô giáo làm rồi thuê trang trí đầu báo", cô viết.

Điều khiến cô trăn trở nhất không nằm ở việc mất thời gian mà nằm ở sự tốn kém. Cô kể lại năm trước, trường cô tổ chức chấm báo tường, tiêu chí không được thông báo rõ ràng, chỉ biết rằng lớp nào đầu tư mạnh thì khả năng đạt giải cao. "Có những tác phẩm văn nghệ không có gì nổi bật cả, chỉ là do thuê biên đạo bài bản thì đạt giải Nhất. Trong khi đó, có những lớp làm tất tả, tự nghĩ, tự tập thì điểm lại thấp", cô nói.

Ảnh minh hoạ

Theo chia sẻ này, không ít giáo viên phải tự bỏ tiền túi nếu muốn tiết mục của lớp đạt chất lượng. "Cô chủ nhiệm nào cũng muốn lớp mình có giải, nhưng để đầu tư đạo cụ, trang phục thì giáo viên khó xoay xở. Gợi ý phụ huynh đóng góp lại dễ gây hiểu nhầm. Nếu không thuê thì sợ không có giải, mà thuê thì tốn kém quá", bài đăng nêu.

Không chỉ giáo viên gặp áp lực, phụ huynh cũng không thoát khỏi vòng xoáy chi phí. Ở nhiều trường, mỗi mùa 20/11 lại xuất hiện đề nghị "đóng quỹ văn nghệ", "ủng hộ trang phục", "góp đạo cụ". Một số phụ huynh đồng tình vì muốn tiết mục chỉn chu hơn, nhưng số khác cảm thấy bị đặt vào thế khó: không đóng thì ngại, mà đóng thì không biết số tiền được sử dụng ra sao.

Nữ giáo viên cũng cho rằng sự cạnh tranh giữa các lớp vô tình tạo áp lực cho học sinh. "Trẻ lớp 1, lớp 2 đã phải tập luyện liên tục sau giờ học. Các con mệt, giáo viên mệt, phụ huynh cũng mệt", cô chia sẻ.

Sau khi bài đăng được chia sẻ rộng rãi, nhiều giáo viên khác vào bình luận với cùng một tiếng thở dài: "Năm nào cũng vậy", "Muốn làm cho vui cũng không được, bởi nếu làm đơn giản quá thì lại không có giải", "Áp lực thành tích khiến những hoạt động đẹp mất đi ý nghĩa".

Không ít phụ huynh cũng chia sẻ: "Năm nay ở lớp con mình, mỗi phụ huynh cũng phải đóng thêm 300 nghìn để các con thuê trang phục, thuê biên đạo múa 20/11. Cuối năm đã lắm khoản, còn thêm cả khoản văn nghệ nữa, mệt thật sự"; "Con mình suốt 1 tuần, ngày nào cũng ở lại gần 2 tiếng tập múa mệt rã rời đây. Thương các con nên phụ huynh lại phải trích quỹ để bồi bổ";...

Không phải bỏ hoạt động phong trào, mà là trả lại ý nghĩa ban đầu

Từ câu chuyện của cô giáo này, có thể thấy vấn đề không nằm ở bản thân các cuộc thi văn nghệ, báo tường hay 20/11. Bản chất của chúng vốn rất đẹp: tạo sân chơi, kết nối thầy trò, xây dựng tinh thần tập thể, khơi gợi sự sáng tạo của học sinh. Vấn đề nảy sinh khi các hoạt động này bị biến thành cuộc đua thành tích, nơi kết quả đôi khi phụ thuộc vào mức đầu tư hơn là nỗ lực thật sự.

Thứ nhất, khi sự sáng tạo bị thay thế bằng "dịch vụ trọn gói", ý nghĩa giáo dục bị giảm đi rõ rệt. Một tiết mục đẹp vì được biên đạo chuyên nghiệp không phản ánh năng lực của học sinh. Một tờ báo tường được thuê trang trí cũng không còn là sân chơi cho các em. Điều đáng tiếc là thay vì trở thành "ngày hội sáng tạo", nhiều nơi đang vô tình biến hoạt động thành "phần thi kỹ thuật".

Thứ hai, áp lực tài chính đang khiến phụ huynh và giáo viên đều mệt mỏi. Việc "đầu tư để có giải" khiến nhiều lớp rơi vào tình trạng phải vận động, thậm chí "gợi ý" phụ huynh đóng góp. Điều này tạo nên sự so sánh giữa các lớp, giữa các trường – điều không nên xuất hiện trong môi trường giáo dục.

Thứ ba, chính học sinh cũng chịu hệ quả. Ở lứa tuổi nhỏ, các em cần hoạt động phù hợp thể chất và thời gian nghỉ ngơi. Lịch tập luyện dày đặc nhằm hoàn thiện tiết mục khiến vui chơi biến thành nghĩa vụ, khiến ngày lễ tri ân trở thành ngày mệt mỏi.

Trên thực tế, đã có những trường tìm được hướng đi nhẹ nhàng hơn mà vẫn ý nghĩa: không tổ chức thi - chỉ giao lưu; khuyến khích các lớp tự biên tự diễn; giới hạn đạo cụ; không thu thêm bất kỳ khoản nào; ưu tiên sự sáng tạo chứ không chạy theo độ hoành tráng. Những mô hình này cho thấy: để hoạt động đẹp, không cần phải tốn kém.

Cuối cùng, câu chuyện của cô giáo đặt ra một thông điệp quan trọng: điều giáo viên mong muốn nhất không phải là giải thưởng, mà là sự thoải mái – đúng bản chất – đúng ý nghĩa cho các em học sinh. Khi bỏ đi yếu tố thành tích, hoạt động phong trào sẽ trở về đúng tinh thần ban đầu: vui vẻ, gần gũi, nhân văn.

Nói cách khác, vấn đề không phải là có thi hay không thi, mà là thi như thế nào để không ai bị áp lực.

Ngày 20/11 là ngày tôn vinh những người làm nghề gieo chữ. Và có lẽ, cách tri ân đẹp nhất chính là tạo nên môi trường giáo dục mà ở đó, giáo viên được dạy, học sinh được vui – không phải gồng mình vì bất kỳ "cuộc đua" nào.