Dịch COVID-19 không chỉ gây ra cú sốc y tế toàn cầu, mà còn phơi bày những mặt tối của nhiều nền kinh tế lớn trên thế giới. Đặc biệt là Mỹ , dịch bệnh đã cho thấy nhiều điểm yếu trong hệ thống chăm sóc sức khỏe và dây chuyền sản xuất công nghiệp của quốc gia này, đồng thời càng nhấn mạnh vị trí của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng quốc tế.

Để dịch chuyển chuỗi cung ứng ra khỏi Trung Quốc, Mỹ đang lên kế hoạch thành lập " Mạng lưới kinh tế thịnh vượng ".

Thời gian gần đây, giới truyền thông liên tục đưa tin về những động thái quyết liệt của Mỹ nhằm tách chuỗi cung ứng ra khỏi Trung Quốc. Trong một bài đăng hôm 4/5 của Reuters cho biết chính quyền ông Trump đang lên kế hoạch rút chuỗi sản xuất ra khỏi Trung Quốc. Reuters dẫn lời một nhà phân tích giấu tên, Mạng lưới kinh tế thịnh vượng là phương án đa phương đầy bất ngờ của Mỹ.

Cùng lúc đó, Washington cũng tính toán áp thuế nhập khẩu bổ sung lên hàng hóa Trung Quốc như một biện pháp “trừng phạt” Bắc Kinh vì công tác xử lý đại dịch COVID-19.

Trong khi đó, tờ Nikkei Asian Review tuần trước cho biết Apple đang chuẩn bị sản xuất 3-4 triệu tai nghe không dây AirPods - chiếm 30% sản lượng của hãng tại Việt Nam ngay trong quý II năm nay. Đây là một trong những tín hiệu cho thấy sáng kiến tách Trung Quốc đang được Mỹ quyết tâm thực hiện.

Vào cuối tháng 3, nhóm “Bộ tứ kim cương” bao gồm Australia, Nhật Bản, Ấn Độ và Mỹ chính thức mời thêm 3 quốc gia khác cùng tham gia thảo luận, trong đó có Việt Nam. Hàn Quốc và New Zealand cũng nằm trong danh sách này. Nhóm mới được thiết lập với tên gọi "Bộ tứ mở rộng" ( QUAD Plus), tờ India Times đưa tin.

Giới chức ngoại giao các nước đã tập trung thảo luận về những vấn đề nóng trong thời gian gần đây, bao gồm đại dịch COVID-19 cũng như đề ra biện pháp ứng phó với dịch bệnh.

Reuters mới đây đã dẫn lời phát biểu của Ngoại trưởng Mỹ - ông Mike Pompeo, khẳng định về việc xây dựng nhóm quốc gia "Mạng lưới kinh tế thịnh vượng" của Mỹ trong thời gian sắp tới. "Chúng tôi đang làm việc với các nước bạn để thúc đẩy phát triển kinh tế toàn cầu", ông phát biểu.

Trung Quốc cung ứng 28% sản lượng toàn cầu vào năm 2018. Ảnh: Reuters

Mặc dù chưa rõ quốc gia nào sẽ nằm trong mạng lưới này, các nước như Việt Nam, Hàn Quốc, New Zealand, Australia, Ấn Độ và Nhận Bản, hiện tại giữ vai trò quan trọng trong mối quan hệ làm ăn với Mỹ, sẽ là đối tượng được Mỹ hướng đến nhằm tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu .

Động thái của Mỹ và nhóm Bộ tứ mở rộng khiến truyền thông thế giới dậy sóng. Reuters hàm ý, Mỹ đang hướng đến việc xây dựng nhóm quốc gia "Mạng lưới kinh tế thịnh vượng", còn Đài Truyền hình CGTV của Trung Quốc cho rằng, Mỹ đang đặt ra mục tiêu chuyển dịch chuỗi cung ứng rời khỏi Trung Quốc càng nhanh càng tốt.

Từ lâu, Tổng thống Donald Trump đã cam kết đưa các hoạt động sản xuất của Mỹ ở nước ngoài về. Nay, sự hủy hoại về kinh tế và số tử vong leo thang do dịch COVID-19 càng thúc đẩy chính quyền Mỹ tăng tốc thực hiện việc rút sản xuất và chuỗi cung ứng toàn cầu khỏi Trung Quốc, cho dù có thể không đưa về nước mà chuyển qua một số nước khác “thân thiện hơn”.

Thực tế, Trung Quốc đã vượt qua Mỹ để trở thành nước sản xuất hàng đầu của thế giới vào năm 2010 và cung ứng 28% sản lượng toàn cầu vào năm 2018, theo số liệu của Liên hiệp quốc.

Đại dịch đã nêu bật vai trò then chốt của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng toàn cầu, điển hình như các loại thuốc gốc (có cùng hoạt chất như biệt dược nhưng rẻ hơn) vốn chiếm phần lớn trong các đơn thuốc tại Mỹ. COVID-19 cũng cho thấy sự thống lĩnh của Trung Quốc đối với những hàng hóa như máy chụp thân nhiệt và tầm quan trọng của quốc gia này trong các chuỗi cung ứng thực phẩm, theo Thanh Niên.

QUAD - gọi tắt của Đối thoại an ninh bốn bên, gồm Mỹ, Nhật Bản, Úc và Ấn Độ, được Thủ tướng Shinzo Abe đưa ra vào năm 2007. QUAD tập trung thảo luận hợp tác các vấn đề kinh tế, quân sự và được giới phân tích nhận định, làm đối trọng với sức ảnh hưởng của Trung Quốc.