Nửa đầu năm 2025 đánh dấu màn ra mắt rực rỡ của tác phẩm điện ảnh lấy bối cảnh thời chiến Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên, tạo nên cơn sốt phòng vé với doanh thu hơn 150 tỉ đồng. Tiếp nối thành công, bộ phim Mưa đỏ cũng thu hút sự chú ý của các mọt phim lịch sử khi tái hiện sự kiện 81 ngày đêm chiến đấu bảo vệ Thành cổ Quảng Trị.

Nhà làm phim Mưa đỏ, nữ đạo diễn Đặng Thái Huyền, vốn nổi tiếng với dòng phim chiến tranh đã sở hữu cho mình các tác phẩm Đêm vùng biên (2004), Mười ba bến nước (2009) và Người trở về (2015). Ngay từ khi phát hành, Người trở về đã củng cố vị thế của nữ đạo diễn người Hà Nội, cũng như mang đến niềm hy vọng vào tương lai bùng nổ các tựa phim đề tài chiến tranh trên màn ảnh rộng.

Những người phụ nữ mang vết thương hậu chiến tranh

Xây dựng dựa trên truyện ngắn Người về bến sông Châu của Sương Nguyệt Minh, Người trở về xoay quanh chiến sĩ quân y Mây sau nhiều năm xông pha chiến trường nay đã trở về quê nhà. Mây bàng hoàng nhận tin gia đình cứ ngỡ cô đã hy sinh, mẹ cô cũng vì vậy mà phát bệnh qua đời, và đau đớn hơn cả là San, người đàn ông mà cô hết mực yêu thương, đang tay trong tay cùng người vợ mới cưới.

Poster quảng bá phim Người trở về. Ảnh: IMDb

Biết San vẫn còn tình cảm với mình, Mây đã nhiều lần kìm nén để không vượt quá ranh giới với San. Sau cùng, vì không nỡ để thêm một người phụ nữ nữa phải đau khổ, Mây dứt khoát chấm dứt mối quan hệ này và khuyên nhủ San quay về toàn tâm toàn ý bên vợ. Mây cũng xin bố dọn ra bến sông Châu sống một mình, ngày ngày bươn chải bằng việc đưa đò. Cho đến khi người đồng đội đã từng vào sinh ra tử cùng Mây là Quang bất ngờ xuất hiện trước mắt cô.

Phim mở đầu với khung cảnh rước dâu trên sông Châu vào một sáng tinh mơ. Từng con đò nối đuôi nhau về bến, ai nấy ngồi đò cũng vui vẻ nói cười chúc phúc cho đôi trẻ San - Thanh. Thế nhưng, nhân vật chính của cuộc vui là San chỉ tỏ ra bồn chồn lo lắng, anh cứ đưa mắt trông ngóng điều gì đó. Ngay cả khi khách khứa đã yên vị chỗ ngồi chuẩn bị ăn cỗ cưới, mọi sự chú ý của San cũng chỉ dồn vào ông cụ đưa đò cho khách sang sông.

Chuyển cảnh, một cô gái mặc quân phục một mình đứng trên bờ, miệng không ngừng hỏi người qua đường về chuyến đò tiếp theo. Đó là Mây, cô thanh niên “lành lặn” trở về một năm sau khi đất nước giành độc lập. Sự hiện diện của Mây khiến gia đình cô vô cùng ngỡ ngàng, bố và chị dâu mừng mừng tủi tủi chạy đến ôm chầm cô. Từ đây, Mây phải đối diện với những thay đổi sau nhiều năm tạm xa quê hương.

Mây gặp lại bố sau nhiều năm xa cách. Ảnh: Điện ảnh Quân đội nhân dân

Không những bị người yêu rời bỏ, bị anh trai thầm đay nghiến vì làm lỡ kế hoạch thăng chức, Mây còn phải trải qua những đêm không yên giấc vì nỗi ám ảnh chiến tranh. Đêm nào cô cũng mơ thấy khung cảnh bản thân bất lực trước đau đớn của đồng đội, hình ảnh các chiến sĩ hy sinh ngay trước mắt kèm theo tiếng bom đạn chát chúa.

Ngoài y tá Mây, những người phụ nữ hậu phương luôn mong mỏi đợi chồng trở về cũng chính là nạn nhân của chiến tranh. Chống chọi với nỗi đau mất chồng, cô Liễu hóa điên nhận nhầm chồng mình là người khác và phải ôm chặt đàn ông mới có thể bình tĩnh trở lại. Thậm chí, cô còn dựng rất nhiều hình nhân bằng rơm quanh nhà để tự trấn an bản thân người chồng yêu dấu vẫn luôn ở bên cạnh cô.

Bộ phim Người trở về còn cho thấy nhiều mặt tối trong xã hội đương thời như tư tưởng trọng nam khinh nữ khiến Mây và Thanh phải chịu đựng đàm tiếu vì San mải luyến tiếc tình cũ, hay lối tư duy ích kỷ sẵn sàng hãm hại người khác để đạt được địa vị cao của anh trai Mây.

Sự hội tụ của các diễn viên thực lực

Đảm nhận vai Mây, Lã Thanh Huyền đã thể hiện hình ảnh một nữ quân y vừa dịu dàng, chu đáo vừa kiên cường, bất khuất, dám đương đầu trước hiểm nguy. Gương mặt buồn man mác và ánh mắt chất chứa tâm sự của cô mang đến cho người xem sự đồng cảm, xót thương với số phận bi kịch của người phụ nữ phải thích nghi với những biến đổi nơi quê nhà hậu chiến tranh.

Mây và Quang nương tựa vào nhau giữa cảnh bom rơi đạn lạc. Ảnh: Điện ảnh Quân đội nhân dân

Bên cạnh đó, màn thể hiện tròn trịa của Phạm Tiến Lộc và Trương Minh Quốc Thái cũng làm nổi bật điểm khác biệt trong tính cách của hai nhân vật San và Quang. Trong khi San dễ sa ngã khi đứng giữa tình yêu dành cho Mây và tình nghĩa vợ chồng với Thanh thì Quang là chàng sĩ quan cương trực, thẳng thắn theo đuổi Mây bằng những hành động thực tế.

Người trở về sở hữu cốt truyện kịch tính với mâu thuẫn chồng chất mâu thuẫn, phản ánh sức ảnh hưởng nặng nề của tàn dư chiến tranh. Hình tượng người phụ nữ xông pha nơi chiến trường và người phụ nữ hậu phương cũng được khắc họa một cách chân thật qua ngôn ngữ điện ảnh của Đặng Thái Huyền.