Bạn đọc Việt Nam biết đến nhà văn Luis Sepulveda Calfucura cách đây cỡ hơn chục năm, khi tác phẩm “Lão già mê đọc truyện tình” được chuyển ngữ sang tiếng Việt. Ngay lập tức, tác phẩm này và sau đó là một loạt tác phẩm dành cho thiếu nhi được ấn bản ở Việt Nam đã làm bạn đọc Việt Nam yêu thích và nhớ tên tuổi nhà văn, nhà báo người Chile này.

Luis Sepulveda Calfucura sinh năm 1949 tại Ovalle, tỉnh Limari trong gia đình có cha là đảng viên Đảng cộng sản Chile và mẹ là một y tá. Ông theo học ngành Nghệ thuật sân khấu tại Đại học Chile sau khi tốt nghiệp phổ thông.

Năm 1969, ông được học bổng 5 năm để tiếp tục học ngành kịch nghệ tại Đại học Mátxcơva, nhưng bị đuổi học sau đó 5 tháng vì đã kết bạn giao du với một vài người bất đồng chính kiến dưới chế độ Xô viết, và phải quay về Chile. Về nước, Luis Sepulveda tham gia hoạt động chính trị, trở thành lãnh tụ của phong trào sinh viên và hoạt động trong chính phủ Salvador Allende ở bộ văn hóa phụ trách xuất bản các tác phẩm kinh điển với giá rẻ cho công chúng và đóng vai trò trung gian hòa giải giữa chính phủ và các công ty Chile.

Năm 1973, sau cuộc đảo chính Chile, tướng Augusto Pinoche lên nắm chính quyền và Luis Sepulveda bị bỏ tù hai năm rưỡi. Trong thời gian ở tù, ông đã tự học thêm nhiều ngôn ngữ khác như Đức, Ý... Nhờ những nỗ lực của Tổ chức Ân xá Quốc tế chi nhánh Đức ông được phóng thích có điều kiện và bị quản thúc tại gia.

Nhà văn Luis Sepúlveda

Luis Sepulveda trốn thoát và sống chui lủi trong suốt thời gian hơn một năm và nhờ sự giúp đỡ của một người bạn, ông đã thành lập một nhóm kịch nghệ phản kháng. Một thời gian sau, ông lại bị bắt và bị kết án chung thân (sau đó giảm xuống còn 28 năm) vì tội phản quốc và phiến loạn. Sau đó nhờ sự can thiệp của Tổ chức Ân xá quốc tế, mức án giảm xuống còn 8 năm lưu đày.

Năm 1977, Luis Sepulveda  rời Chile sang Thụy, sau đó tìm cách vào được Uruguay. Tuy nhiên, tình hình chính trị ở cả Argentina và Uruguay tương tự như ở quê nhà Chile nên, Sepulveda đã đến Sao Paulo (Brazil) và sau đó tới Paraguay. Sau cùng ông đến định cư ở Ecuador, theo lời mời của người bạn tên Jorge Enrique Adoum. Sepulveda lãnh đạo nhà hát Alliance Française, thành lập một công ty sân khấu và tham gia vào một cuộc thám hiểm của UNESCO để đánh giá tác động của việc thuộc địa hóa đối với người Shuar da đỏ ở Nam Mỹ.

Sepúlveda gia nhập Lữ đoàn quốc tế Simón Bolívar đang chiến đấu ở Nicaragua vào năm 1979 và sau chiến thắng của cuộc cách mạng, ông bắt đầu làm nhà báo và một năm sau ông rời khỏi Châu Âu.

Sepulveda rất ngưỡng mộ văn học Đức nên đã quyết định đến Hamburg và làm việc ở tại đó với tư cách là nhà báo đi khắp Châu Mỹ Latinh và Châu Phi.

Năm 1982, ông biết đến tổ chức Hòa bình Xanh làm việc tại đây cho đến năm 1987 với tư cách thuyền viên trên một trong những con tàu của họ. Sau đó, ông đóng vai trò điều phối viên giữa các chi nhánh của tổ chức.

Sepulveda bắt đầu viết vào cuối những năm 1980 và tác phẩm đầu tay “Crónica de Pedro Nadie” (tên tiếng Anh “Chronicle Peter Noone” chuyển ngữ tiếng Việt có tên “Lão già mê đọc truyện tình”) xuất bản năm 1988 đã làm nên tên tuổi Luis Sepulveda. Ban đầu, ông nghĩ rằng đó là một tác phẩm tệ hại mà không một nơi nào muốn xuất bản. Trái với suy nghĩ của Sepulveda, ngay sau khi xuất bản cuốn tiểu thuyết đã hoàn toàn chinh phục bạn đọc giúp Sepulveda giành giải thưởng Tiger Juan - giải thưởng danh giá nhất Chile và toàn châu Mỹ Latin biết đến tên ông.

“Lão già mê đọc truyện tình” kể về lão già Antonio José Bolivar Proano sống đơn độc trong một túp lều bên dòng sông Amazon với đầy biến động thiên nhiên. Vốn là một kẻ tha hương, lão già ấy đã gắn bó, trở thành người con của rừng già và làm bạn với những người thổ dân. Lão già ấy có hai báu vật là hàm răng giả và những cuốn tiểu thuyết tình cảm với những mối tình đau khổ. Hằng ngày lão đánh vật với những con chữ trong những cuốn tiểu thuyết để hiểu được tác giả viết gì. Cho đến một ngày, những người da trắng với súng săn, những kẻ tìm vàng với lòng tham khát máu đã xâm phạm cánh rừng. Bao nhiêu biến cố đã xảy ra mang Antonio José Bolivar Proano trở lại với rừng già, đánh thức một phần con người đã ngủ yên trong lão, cái phần mà lão luôn luôn phủ nhận: Thợ săn.

Tác phẩm như một cuốn phim quay chậm với những cảnh rừng già hùng vĩ, những kịch tính được đẩy đến cao trào đã cuốn hút bạn đọc một cách mãnh liệt. Chính chuyến đi 7 ngày cùng đoàn thám hiểm do UNESCO tổ chức đã gợi cảm hứng cho tác giả viết “Lão già mê đọc truyện tình”.

Một số tác phẩm của nhà văn

Sau “Lão già mê đọc truyện tình”, bạn đọc Việt Nam biết đến Sepulveda qua tác phẩm “ngụ ngôn cho mọi lứa tuổi” - “Chuyện con mèo dạy hải âu bay”. Giọng văn trong trẻo với lối hành văn đơn giản, hài hước đã khiến cho không chỉ thiếu nhi mà không ít trái tim người lớn phải bồi hồi. Câu chuyện kể về hành trình chăm sóc, nâng đỡ của hội mèo nhà đang sinh sống ở bến cảng Hamburg dành cho một cô chim hải âu, từ lúc cô còn trong trứng nước. Cuốn sách này được Luis Sepulveda viết để dành tặng cho ba người con trai của ông là Sebastian, Max, Leon và chú mèo Zorba.

Hành trình nuôi nấng và chăm sóc chú chim non bé nhỏ đã trải qua hàng loạt biến cố. Mèo phải bắt côn trùng làm thức ăn cho chim non, bảo vệ cô nàng trước nanh vuốt lũ mèo hoang và chuột cống, rồi đến cả việc tìm tên đặt cho cô bé… Những tình huống gay cấn, dở khóc dở cười, khai thác tâm lý nhân vật tài tình đã làm cho tác phẩm chỉ 140 trang này có một sức hút lớn.

Tuy là tác phẩm dành cho thiếu nhi nhưng “Chuyện con mèo dạy hải âu bay” gửi gắm những thông điệp vô cùng to lớn và sâu sắc. Con mèo Zorba, một con mèo mập ú đã giữ lời hứa mà không ăn quả trứng chim hải âu mẹ gửi gắm trước lúc qua đời, và chăm sóc, nuôi nấng cô hải âu con. Một thứ tình yêu dành cho một kẻ khác loài và luôn tôn trọng sự khác biệt ấy. Dù tình yêu ấy vô cùng lớn, nhưng để có thể bay lên, hải âu phải nỗ lực và tự tin vào chính bản thân mình. “Chúng ta đã bảo vệ con từ khoảnh khắc con mổ vỡ lớp vỏ trứng ra đời. Chúng ta đã dành cho con sự chăm sóc mà không hề nghĩ tới việc biến con thành một con mèo. Chúng ta yêu con như yêu một con hải âu. Thật dễ dàng để chấp nhận và yêu thương một kẻ giống mình, nhưng để yêu thương ai đó khác mình thật sự rất khó khăn, và con đã giúp chúng ta làm được điều đó. Con là con chim hải âu, và con phải sống cuộc đời của một con hải hải âu. Con phải bay”.

Dù gửi gắm nhiều thông điệp nhưng tác phẩm không nặng nề mà vô cùng dí dỏm, nhẹ nhàng. Chính điều ấy đã khiến độc giả mê đắm và tác phẩm đã được dịch ra hơn 30 thứ tiếng, được chuyển thể thành phim hoạt hình và nhận được giải IParenting Media Award - do kênh Disney tổ chức.

Bạn đọc Việt Nam còn biết đến Luis Sepulveda qua các tác phẩm thiếu nhi khác như: “Chuyện con mèo và con chuột bạn thân của nó”, “Con ốc sên muốn biết tại sao nó chậm chạp”. Dưới ngòi bút tài tình của tác giả, mỗi tác phẩm lại mang đến cho bạn đọc ở mọi lứa tuổi những trải nghiệm và những bài học sâu sắc.

Luis Sepulveda vốn không chủ định lựa chọn con đường văn chương. Thế nhưng, những chuyến đi khi ông sống và làm việc tại nhiều nước ở nhiều châu lục đã thôi thúc ông cầm bút viết lên những cảm nhận từ trái tim mình. Những tác phẩm văn học của ông vì thế mà nhẹ nhàng nhưng vô cùng cuốn hút. Với hơn 30 tác phẩm thuộc nhiều thể loại tiểu thuyết, truyện ngắn, thơ, kịch bản phim… tất cả đều là kết tinh của những chuyến đi đầy trải nghiệm thú vị và sâu sắc.

Với gia tài văn chương của mình, Luis Sepulveda đã được trao nhiều giải thưởng văn học quốc tế như: Các giải thưởng Premio Tigre Juan, giải Premio France Culture Etrangêre (1992), giải Premio Terra (1997), giải Premio de la Crítica en Chile (2001) cho tác phẩm Lão già mê đọc truyện tình, giải Premio Juan Chabás cho tác phẩm Kết thúc thế giới, giải Bernard Award Versele label (1998) và nhiều giải thưởng khác cho tác phẩm “Chuyện con mèo dạy hải âu bay”, giải thưởng Premio Primavera de Novela năm 2009 cho tiểu thuyết “Bóng tối của quá khứ chúng ta”.

Hẳn bạn đọc, những ai yêu văn chương Luis Sepulveda đều mong muốn được đọc thêm nhiều tác phẩm thú vị, hài hước và tinh tế được viết nên bằng ngòi bút của ông. Nhưng, ông đã bước lên chuyến tàu làm cuộc thiên cuối cùng của cuộc đời mình - một chuyến đi mãi mãi, chuyến đi duy nhất không làm nên chất liệu cho bất kỳ tác phẩm nào của Luis Sepulveda. Cây bút tài năng này đã không chiến thắng được bệnh tật, những những gì ông để lại cho đời đáng để mọi người luôn nhớ tên ông.