Cuộc phản công bất ngờ và thành công của quân đội Ukraina ở khu vực Kharkiv trong tháng 9 đã khiến các lực lượng Nga mất kiểm soát nhiều vùng đất so với những ngày đầu tiên của cuộc chiến, theo một phân tích dữ liệu độc quyền của CNN có được từ Viện cho Nghiên cứu về Chiến tranh (ISW).

Cuộc tấn công đầu tiên của Nga, bắt đầu vào đêm 23/2, đã giúp cho nước kiểm soát trên 1/5 lãnh thổ Ukraina, tương đương với khoảng 119.000 km vuông (46.000 dặm vuông).

7 tháng sau khi Nga tiến hành một cuộc tấn công mà các quan chức phương Tây khi đó nghĩ rằng nó sẽ kết thúc trong vài ngày Nga kiểm soát ít lãnh thổ Ukraina ít hơn khoảng 3.000 km vuông so với trong 5 ngày đầu tiên của cuộc chiến.

Trong một động thái nhằm đảm bảo những vùng đất mà họ vẫn kiểm soát, Điện Kremlin hôm thứ Sáu tuyên bố sáp nhập 4 khu vực của Ukraina điều này làm tăng thêm diện tích kiểm soát sau khi nước này tiến hành sáp nhập khu vực bán đảo Crimea vào năm 2014.

Tại buổi lễ có sự tham dự của những người đứng đầu Cộng hòa Nhân dân Donetsk và Luhansk tự xưng, cũng như các khu vực Zaporizhzhia và Kherson, Tổng thống Nga Valdimir Putin đã ký bốn thỏa thuận riêng biệt về việc tiếp nhận các vùng lãnh thổ mới vào Liên bang Nga. 

Trước thông báo này, Tổng thống Nga Putin cũng đã chính thức công nhận Kherson và Zaporizhzhia là các quốc gia độc lập.

Vào cuối tháng 9, các nhà chức trách thân Nga đã vội vàng tiến hành cái gọi là "trưng cầu dân ý" ở các khu vực thuộc bốn vùng bị chiếm đóng của Ukraina: Donetsk, Luhansk, Kherson và Zaporizhzhia. Tuy nhiên, phần lớn lãnh thổ Donetsk và Zaporizhzhia vẫn nằm trong sự kiểm soát của Ukraina.

Các cuộc trưng cầu dân ý đã bị Ukraina và cộng đồng quốc tế chỉ trích là một nỗ lực giả tạo và bất hợp pháp. Và ngay cả khi quá trình này đang diễn ra, các lực lượng Ukraina đang chiếm lại nhiều lãnh thổ hơn ở Donetsk.

Mặc dù cuộc thăm dò trước chiến tranh được thực hiện vào tháng 2/2022 cho thấy, không có khu vực nào của Ukraina có hơn 1/5 người ủng hộ sáp nhập các vùng lãnh thổ này vào Nga, nhưng nhà chức trách ở những khu vực bị chiếm đóng đó đã tuyên bố vào thứ Tư, rằng người dân đã hoàn toàn đồng ý gia nhập Liên bang Nga.

Lần đầu tiên trong cuộc xung đột, mục tiêu của quân đội Nga là chiếm toàn bộ Donetsk và Luhansk dường như đã trở nên xa vời hơn sau khi họ buộc phải rút lui một cách hỗn loạn khỏi khu vực Kharkiv.

Hôm thứ Sáu, Điện Kremlin nhắc lại một cuộc tấn công vào các vùng lãnh thổ mới được sáp nhập sẽ được coi là một hành động gây hấn với Nga. Các đồng minh của Ukraina lo ngại động thái này có thể tạo cớ cho một giai đoạn nguy hiểm mới của cuộc chiến.

Phân tích dữ liệu ISW chỉ ra những khó khăn quân sự của Moscow có thể góp phần vào các quyết định được đưa ra ở Điện Kremlin trong tuần này.

Trong tháng đầu tiên của cuộc chiến, Nga gần như tăng gấp 4 lần diện tích do mình kiểm soát bên cạnh các lãnh thổ Crimea (sáp nhập vào năm 2014) và các nước cộng hòa Luhansk và Donetsk do phe ly khai kiểm soát, cũng được thành lập từ 2014.

Đó sẽ là đỉnh cao thành công của Nga. 

Moscow sau đó đã quyết định rút lực lượng khỏi miền Bắc và Đông Bắc của Ukraina vào đầu tháng 4, sau khi không chiếm được thủ đô Kyiv.

Trong những tháng sau đó, quân đội của Điện Kremlin và các đồng minh đã phải vật lộn để đạt được những thành công mới.

Theo phân tích, từ đầu tháng 5 đến cuối tháng 8, việc chiếm thêm lãnh thổ Ukraina đã bị đình trệ, họ chỉ chiếm được từ 200 đến 1.400 km vuông đất mỗi tháng.

Dữ liệu cũng cho thấy, đến ngày 26/9, tổng diện tích lãnh thổ Nga kể từ khi rút quân khỏi khu vực phía Bắc vào đầu tháng 4, nước này chỉ chiếm thêm hơn 1.000 km vuông, bằng một nửa diện tích của Rhode Island, bang nhỏ nhất của Mỹ.

Năm ngày đầu của cuộc chiến

Sau năm ngày đầu tiên của cuộc chiến, Nga và các đồng minh dân quân của họ đã kiểm soát gần 119.000 km vuông lãnh thổ Ukraina, theo phân tích dữ liệu của ISW, một khu vực tương đương với diện tích của bang Mississippi. (Tính toán không bao gồm các tuyên bố chưa được xác minh về quyền kiểm soát lãnh thổ).

Cuộc tấn công của Nga trên ba trục, từ phía Bắc - Nam và phía Đông, nhanh chóng giành được lãnh thổ vượt xa diện tích 42.000 km vuông mà Nga kiểm soát chỉ 5 ngày trước đó, bao gồm Crimea được sáp nhập và các phần của Donbas do các nước cộng hòa tự xưng thân Nga nắm giữ. Nhìn chung, vùng đất đó có thể so sánh với diện tích của Thụy Sĩ.

Đỉnh cao của cuộc chiến cho đến nay

Theo ISW, chưa đầy một tháng sau cuộc tấn công, Nga đã chiếm giữ hơn 1/4 (27%) đất đai của Ukraina, con số nhiều nhất mà họ nắm giữ ở bất kỳ giai đoạn nào kể từ khi cuộc tấn công bắt đầu.

Điều đó bao gồm các phần lớn của phía Bắc, chẳng hạn như Khu vực Chernobyl, và một hành lang lãnh thổ kéo dài đến rìa của Kyiv. Các lực lượng Nga cũng đánh chiếm nhiều vùng rộng lớn ở phía Nam, đặc biệt là ở vùng Kherson trù phú.

Nhưng đến ngày 8/4, quân đội Nga đã rút khỏi các mặt trận phía Bắc và nói rằng họ sẽ tập trung vào việc giành lãnh thổ ở phía Đông. Trong vòng vài ngày, Nga đã từ bỏ khoảng 40% chiếmđược kể từ khi bắt đầu cuộc tấn công.

Các đơn vị quân đội của Nga ở các vùng Kyiv, Chernihiv và Sumy đều đã rời đi, và một cuộc tấn công mới đã được lên kế hoạch để mở rộng diện tích ở Donbas và đánh bại sự kháng cự của quân Ukraina ở Mariupol.

Cuộc chiến tranh giành giật

Từ tháng 5 đến tháng 8,diện tích mà Nga chiếm giữ hàng tháng rất nhỏ, không bằng diện tích của Phoenix hoặc hai thành phố New York, theo phân tích dữ liệu của ISW.

Tổn thất chiến lược quan trọng nhất về phía Ukraina là mất quyền kiểm soát thành phố Mariupol, nơi có nhà máy thép Azovstal, vào cuối tháng Năm. 

Các lực lượng Nga và đồng minh cũng giành quyền kiểm soát các thành phố Severodonetsk và Lysychansk ở Luhansk sau khi các đợt pháo kích dữ dội. 

Phản công của quân đội Ukraina

Vào đầu tháng 9, một cuộc phản công bất ngờ của Ukraina ở phía Đông Bắc đã đẩy lực lượng Nga lùi hơn 50 km ở một số nơi ở mặt trận Kharkiv. Vào ngày 11/9, quân đội Ukraina đã tái chiếm 4.000 km vuông chỉ trong một đêm, theo ISW, đánh dấu sự tanh công lớn nhất mà họ đã có được trong một ngày.

Chỉ trong một tuần, Ukraina đã giải phóng được nhiều lãnh thổ hơn so với các lực lượng Nga đã chiếm được trong 5 tháng trước đó. Mặt trận thứ hai do quân đội Ukraina mở ra, ở Zaporizhzhia và Kherson ở phía Nam, đã đạt được những tiến bộ khiêm tốn hơn.

Tính đến tuần cuối cùng của tháng 9, các lực lượng Nga đã rút khỏi hơn 9.000 km vuông lãnh thổ so với cuối tháng 8. Bất chấp thành công gần đây của Ukraina, Nga kiểm soát khoảng 116.000 km vuông của khu vực được quốc tế công nhận là lãnh thổ Ukraina, bao gồm cả Crimea, được sáp nhập vào năm 2014. Tất cả những vùng đất đó gần bằng diện tích của Bulgaria hoặc bang Pennsylvania.

Với những thông báo gần đây, Điện Kremlin đã tự đặt ra mục tiêu mở rộng lãnh thổ bằng cách sáp nhập 4 vùng lãnh thổ của Ukraina vào Nga. Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky hôm thứ Sáu tuyên bố rằng, "toàn bộ lãnh thổ" của Ukraina sẽ được giải phóng, và gọi "nỗ lực thôn tính" của Nga là một điều không thể.

(Nguồn: CNN)