Nobel Vật lý 2021 tôn vinh nghiên cứu về các hệ thống vật lý phức tạp

Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển chiều 5/10 đã công bố chủ nhân giải thưởng Nobel Vật lý 2021, nhằm tôn vinh "những đóng góp đột phá của họ cho sự hiểu biết của giới khoa học về các hệ thống vật lý phức tạp."

Theo đó, giải Nobel Vật lý năm nay được trao cho các nhà khoa học Syukuro Manabe, Klaus Hasselmann và Giorgio Parisi vì "những đóng góp đột phá vào sự hiểu biết đối với các hệ thống vật lý phức tạp".

Một nửa giải thưởng được trao cho hai nhà khoa học Syukuro Manabe và Klaus Hasselmann với nghiên cứu lập mô hình vật lý về khí hậu trái đất, định lượng sự thay đổi và dự đoán đáng tin cậy về hiện tượng ấm lên toàn cầu.

Một nửa giải thưởng còn lại được trao cho nhà khoa học Giorgio Parisi vì đã khám phá tác động qua lại của sự rối loạn và dao động trong các hệ thống vật lý, từ quy mô nguyên tử đến hành tinh.

qhfcjqqjgzpdnjdyczdttpwsz4.jpg
Các nhà khoa học được trao giải Nobel Vật lý năm 2021. Ảnh: Reuters

Cả ba nhà khoa học nêu trên đều được tôn vinh với những nghiên cứu về các hiện tượng hỗn loạn và có vẻ ngẫu nhiên.

Tuyên bố của Viện hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển nêu rõ: "Các hệ thống phức tạp, đặc trưng bởi sự hỗn loạn và ngẫu nhiên, rất khó để nắm bắt. Giải Nobel Vật lý năm nay tôn vinh những phương pháp mới để mô tả và dự đoán hành vi dài hạn của chúng."

Manabe hiện đang học tại Đại học Princeton ở Hoa Kỳ, Hasselmann tại Viện Khí tượng Max Planck ở Hamburg, Đức và Parisi tại Đại học Sapienza của Rome.

Vật lý là giải Nobel thứ hai được trao trong tuần này sau khi người Mỹ David Julius và Ardem Patapoutian đoạt giải về y học hôm thứ 4/10 vì phát hiện ra các thụ thể trên da cảm nhận nhiệt độ và xúc giác.

Kể từ khi nhà bác học Alfred Nobel lập ra giải thưởng Nobel năm 1901, đến nay đã có 115 giải Nobel Vật lý được trao, trong đó 47 chủ nhân giải thưởng được đứng tên một mình.

1633427488134102251970.jpg

Trong số những người đoạt giải Nobel Vật lý, chỉ có 4 nhà khoa học nữ là Marie Curie (năm 1903), Maria Goeppert-Mayer (1963), Donna Strickland (2018)và Andrea Ghez (2020). John Bardeen là học giả duy nhất hai lần đoạt giải Nobel Vật lý vào năm 1956 và 1972.

Người đoạt giải trẻ nhất là Lawrence Bragg, ông nhận giải cùng cha mình vào năm 1915, khi mới 25 tuổi. Trong khi đó, người cao tuổi nhất đoạt giải thưởng danh giá này là Arthur Ashkin, đoạt giải năm 2018, khi 96 tuổi.

Năm ngoái, giải Nobel Vật lý thuộc về 3 nhà khoa học Roger Penrose (người Anh), Reinhard Genzel (người Đức) và Andrea Ghez (người Mỹ) với những đóng góp quan trọng trong lĩnh vực vật lý thiên văn và giúp giải mã những bí ẩn quan trọng trong vũ trụ, cụ thể là các nghiên cứu về hố đen và vật thể siêu nặng vô hình ở tâm dải ngân hà.

N.C