Áp lực tăng lên sau tường trình về một tuyên bố có khả năng khiến dư luận nổi sóng, mà John Bolton được cho là đã công bố trong một cuốn sách mới. Tờ New York Times trích dẫn một bản thảo của Bolton bị rò rỉ cho biết, Trump nói với ông rằng muốn trì hoãn việc viện trợ cho Ukraine cho đến khi nước này giúp ông điều tra chống lại đảng Dân chủ, bao gồm cả cựu Phó tổng thống Joe Biden.

Tổng thống Mỹ đã bác bỏ tường trình này, vốn có thể làm suy yếu phủ nhận rằng ông có động cơ đen tối khi yêu cầu Tổng thống Ukraine Volodomyr Zelensky phải mở cuộc điều tra về ông Biden, ứng cử viên tổng thống đối đầu của mình.

Ông Bolton, thuộc đảng Cộng hòa, là một "anh hùng bất ngờ" đối với đảng Dân chủ. Tuy nhiên, họ tin rằng ông sẽ đóng vai trò là một nhân chứng then chốt, cung cấp bằng chứng không thể chối cãi về hành động sai trái của Trump và giúp củng cố vụ kiện để ông Trump bị phế truất.

Đảng Dân chủ từng có hy vọng tương tự vào một nhân vật khác của Washington, ông Robert Mueller, cựu công tố viên đặc biệt. Nhưng ông Mueller trông có vẻ thiểu não khi ra làm chứng hồi tháng 5 về cuộc điều tra Nga dính líu vào bầu cử tổng thống Mỹ, và không thay đổi được suy nghĩ của nhiều người về tổng thống. Ông John Bolton có thể khác- đảng Dân chủ hy vọng như vậy. Được đào tại Đại học Yale, ông John Bolton, 71 tuổi, là cố vấn an ninh quốc gia từ 2018-2019.

Ông đã “đích thân dính líu” vào các thỏa thuận của tổng thống với các quan chức Ukraine, theo lời luật sư của ông Bolton. Ông Matthew Spence, cựu Phó trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng, nói: “Cựu cố vấn an ninh quốc gia Bolton ở ngay trung tâm não bộ cho tất cả các quyết định quan trọng. Nếu ra làm chứng, ông Bolton có thể có những lời khai chi tiết nhất từ trước đến nay về áp lực chính trị được cho là của Tổng thống Donald Trump đối với Tổng thống Zelensky và quyết định đóng băng gần 400 triệu USD viện trợ an ninh cho Ukraine”.

Một số nhân chứng khác đã cáo buộc rằng, các quan chức trong chính quyền Trump đã sử dụng viện trợ như một ván bài thương lượng để thúc đẩy Ukraine điều tra gia đình ông Biden. Nhưng họ đã không liên kết được một cách rõ ràng giữa Trump và việc từ chối viện trợ để đổi lấy một cuộc điều tra, hoặc cho thấy rằng cá nhân Trump đã chỉ đạo các hoạt động. Đảng Dân chủ tin rằng cựu cố vấn an ninh quốc gia có thể cung cấp một chứng cớ không thể chối cãi về chỉ thị của Trump cho việc dùng viện trợ quân sự để tạo áp lực lên Ukraine.

Ông Evelyn Farkas, người từng là quan chức hàng đầu của Nga dưới thời chính quyền Obama và hiện đang tranh cử với tư cách là đảng viên Dân chủ cho một ghế trong quốc hội ở New York nói: “Bolton có mặt trong lúc trọng tội xảy ra. Và ông ta biết rằng đó là một trọng tội vào thời điểm đó”.

Theo các tường trình, ông Bolton đã phản đối việc trì hoãn viện trợ an ninh cho Ukraine, và đã cố gắng nhưng không thành công trong việc thuyết phục tổng thống gửi tiền viện trợ quân sự trong một cuộc họp của Phòng Bầu dục. “Đây là lợi ích của nước Mỹ”, cựu cố vấn an ninh quốc gia từng nói với Tổng thống, theo New York Times, khi ông lập luận rằng viện trợ nên được gửi đi cho Ukraine. Tiền viện trợ cuối cùng cũng được gửi đi- một ngày sau khi ông Bolton rời khỏi Nhà Trắng trong giận dữ và cay đắng.

Ông Trump đã nhiều lần nói rằng không làm gì sai và các thủ tục luận tội là một “trò lừa đảo”. Các luật sư của Nhà Trắng đã từ chối các yêu cầu từ các nhà lập pháp Dân chủ đòi ông Bolton và các nhân chứng khác ra làm chứng. Luật sư của Trump nói rằng, lời khai của họ sẽ vi phạm quyền bảo mật của Tổng thống.

Bolton từng công bố rằng ông sẽ làm chứng nếu ông được triệu tập một cách hợp pháp.

Sách của John Bolton viết gì?

Trump nói với Bolton rằng 391 triệu USD viện trợ an ninh cho Ukraine sẽ bị đóng băng cho đến khi các cuộc điều tra về gia đình Biden được tiến hành. Quyền giám đốc nhân viên Nhà Trắng, Mick Mulvaney, có mặt trong một cuộc điện đàm giữa tổng thống và Rudy Giuliani, luật sư riêng của ông, khi họ nói về bà Marie Yovanovith (cựu đại sứ Mỹ tại Ukraine). Ngoại trưởng Mike Pompeo nói rằng tuyên bố của Giuliani về bà đại sứ là sai.

Bộ trưởng Tư pháp Bill Barr đã được thông báo về những lo ngại của Bolton về cuộc gọi tháng 7- điều mà Bộ Tư pháp đã bác bỏ. Bolton từng công bố rằng ông sẽ làm chứng nếu ông được triệu tập một cách hợp pháp, bỏ ngoài tai mong muốn của các luật sư Nhà Trắng, những người muốn ông giữ im lặng.

Thượng nghị sĩ sẽ bỏ phiếu về vấn đề nhân chứng trong những ngày tới. Jeremy Shapiro, người từng phục vụ nhiều năm với tư cách là một nhà ngoại giao chuyên nghiệp trong Bộ Ngoại giao Mỹ, nói: “Bolton chắc chắn biết rất nhiều. Bất cứ khi nào gặp ông, cho dù trong các cuộc họp ở nước ngoài hay ở Nhà Trắng, tôi luôn thấy ông cầm một cuốn sổ tay.

Là một nhà bình luận lâu năm trên Fox News, ông Bolton đã ghi lại những suy nghĩ của mình trên giấy khi ông còn làm việc trong Nhà Trắng. Có lẽ các ghi chú đã có ích cho hợp đồng sách được nói là trị giá hàng triệu đôla của ông với Simon & Schuster. Bolton sẽ là một nhân chứng mạnh mẽ cho đảng Dân chủ. Ông ấy là một người ghi chép chăm chỉ và luôn muốn viết ra mọi điều. Điều đó sẽ tạo thêm cho ông nhiều uy tín”.

Nhưng một số nhà quan sát của Nhà Trắng tự hỏi, liệu ông Bolton có biết nhiều như ông tỏ ra hay không; hoặc nếu ông sẵn sàng ra làm chứng thì đó chỉ là mưu đồ để bán cuốn sách của ông, “The Room Where It Happened: A White House Memoir”, vốn sẽ ra mắt vào tháng tới.

Ông Bolton có khả năng sẽ là một diễn giả hấp dẫn hơn Mueller, người rõ ràng là rất khổ sở khi phải ra làm chứng.

Ông Bolton đã ủng hộ một chính sách cứng rắn đối với Triều Tiên, Afghanistan và Iran, và tổng thống không phải lúc nào cũng đồng ý với ông. Có nhiều lúc, Bolton bị gạt ra ngoài. Đảng Dân chủ cũng đặt câu hỏi, liệu lời khai từ Bolton, bất kể hỏa lực của nó, có thể sẽ tạo ra sự khác biệt.

Ông Bolton có khả năng sẽ là một diễn giả hấp dẫn hơn Mueller, người rõ ràng là rất khổ sở khi phải ra làm chứng. Ngược lại, Bolton thích ánh đèn sân khấu. Shapiro nói: “Ông ấy sẽ xuất hiện trên truyền hình tốt hơn Mueller”. Nhưng Shapiro và những người khác tự hỏi, liệu Bolton có gây được nhiều ảnh hưởng.

Ông nói: “Rõ ràng, Tổng thống có tội như bị cáo buộc, và thật khó để tranh cãi về một chứng cớ quá hiển nhiên. Nhưng cũng rất rõ ràng rằng, các thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa không mấy quan tâm. Họ sẽ không bao giờ kết án ông ta về bất cứ điều gì”.

Cho đến nay, phiên tòa phần lớn diễn tiến theo kịch bản của nhà lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Thượng viện Mitch McConnell. Nhưng trong khi nó dường như đang hướng tới việc tha bổng tổng thống, đảng Dân chủ hy vọng cuốn sách của Bolton sẽ tạo được một bước ngoặt.

(Nguồn: TTXVN)