Tạp chí Science Advances mới đây đã công bố một nghiên cứu sử dụng công nghệ học sâu để phân tích dữ liệu MRI từ ngân hàng sinh học UK Biobank, qua đó xác định được 7 gen liên quan đến quá trình lão hóa nhanh của não. Đặc biệt, nhóm nghiên cứu cũng phát hiện 13 loại thuốc hiện có khả năng tác động đến các gen này, mở ra triển vọng trong việc làm chậm chứng suy giảm nhận thức và cải thiện sức khỏe não bộ.

Lão hóa là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến hàng loạt bệnh lý nghiêm trọng, đặc biệt ở người cao tuổi. Việc làm chậm quá trình này được coi là chiến lược quan trọng để kéo dài tuổi thọ và giảm gánh nặng cho hệ thống y tế. Theo các chuyên gia, chỉ cần trì hoãn quá trình lão hóa 2% cũng có thể giúp thế giới tiết kiệm tới 7.100 tỷ USD trong vòng chưa đầy 50 năm.

Trong những năm gần đây, ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy tốc độ lão hóa của não có ảnh hưởng lớn đến toàn bộ quá trình lão hóa của cơ thể. Suy giảm chức năng não không chỉ làm tăng nguy cơ mắc các bệnh thoái hóa thần kinh như Alzheimer mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến sức khỏe thể chất và tinh thần của con người. Chính vì vậy, các nhà khoa học ngày càng tập trung vào nghiên cứu các chỉ dấu sinh học phản ánh mức độ lão hóa của não.

Một trong những chỉ số được sử dụng phổ biến là Brain Age Gap (BAG), thể hiện độ chênh lệch giữa tuổi thực tế và tuổi sinh học ước tính của não bộ dựa trên ảnh MRI. Nếu chỉ số BAG càng lớn, nguy cơ mắc các rối loạn thần kinh và suy giảm nhận thức càng cao. Đây được xem là chỉ số quan trọng giúp đánh giá tốc độ lão hóa não và dự báo các vấn đề sức khỏe liên quan.

Trong nghiên cứu mới, nhóm tác giả đã áp dụng mô hình học sâu 3D-ViT để phân tích ảnh chụp MRI não, từ đó dự đoán chính xác tuổi sinh học của não. Kỹ thuật phân tích bản đồ nổi bật giúp nhóm xác định hai vùng não có ảnh hưởng lớn nhất đến quá trình lão hóa là: nhân thấu kính - liên quan đến nhận thức, trí nhớ làm việc và sự chú ý, và chi sau của bao trong - nơi kết nối các phần não với vỏ não, trung tâm xử lý thông tin và học tập.

Bằng cách kết hợp dữ liệu về vùng não lão hóa với thông tin di truyền và dữ liệu thử nghiệm lâm sàng, các nhà khoa học đã xác định được 13 loại thuốc và hợp chất có thể tái sử dụng để làm chậm lão hóa não. Trong số này có các hoạt chất quen thuộc như hydrocortisone, testosterone, diclofenac và metformin, vốn đang được sử dụng điều trị các bệnh lý khác.

Theo các chuyên gia, phát hiện này có thể mở ra hướng đi mới trong việc phát triển các liệu pháp chống lão hóa thông qua việc can thiệp vào các mục tiêu di truyền cụ thể. Tuy nhiên, nghiên cứu được thực hiện trên một nhóm dân số nhất định nên cần được mở rộng trên các nhóm đa dạng hơn để đánh giá tính ứng dụng và phổ quát.